Μαύρα λάβαρα, αίμα και καταστροφή. Στις 30 Ιουνίου, την πρώτη ημέρα του ραμαζανίου, η οργάνωση ISIS (Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία), έχοντας ήδη αλώσει τη Μοσούλη, διακήρυξε μέσω του αρχηγού της Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι –είναι ο αυτοαποκαλούμενος και «διάδοχος» του Προφήτη –την αναβίωση και την εγκαθίδρυση του «Χαλιφάτου», μακροχρόνια φαντασίωση του πολυπλόκαμου σουνιτικού εξτρεμισμού. Το ιστορικό ρήγμα μεταξύ σουνιτών (αντιπροσωπεύουν το πλειοψηφικό ισλαμικό δόγμα) και σιιτών (κλάδος του Ισλάμ κυρίως στο Ιράν και σε άλλες αραβικές χώρες), το οποίο άνοιξε στον αραβικό κόσμο αμέσως μετά τον θάνατο του Μωάμεθ το 632 μ.Χ., δεν έκλεισε, βέβαια, ποτέ οριστικά.
Οι σύγχρονοι σουνίτες εξτρεμιστές μάλιστα, που έχουν ασπαστεί μια νέα, εντελώς δικής τους κοπής, αντίληψη του τζιχάντ (ό,τι γίνεται ευρέως αντιληπτό ως «ιερός πόλεμος κατά των απίστων»), αρνούνται ακόμη και να αναγνωρίσουν τους σιίτες ως γνήσιο κλάδο του Ισλάμ, τους αποκηρύσσουν δε ως «καφίρ», άπιστους δηλαδή.
«Το Βήμα» συνομίλησε τηλεφωνικά με τον 66χρονο πακιστανό δημοσιογράφο και συγγραφέα Αχμέντ Ρασίντ –τον εντοπίσαμε στο Αλικάντε της Ισπανίας προτού μεταβεί στην Κύπρο –ο οποίος με τα ρεπορτάζ και τα βιβλία του έχει ακτινογραφήσει τον ισλαμικό εξτρεμισμό, η νέα φάση του οποίου είχε περάσει απαρατήρητη στον δυτικό κόσμο πριν από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ το 2001. Ο Αχμέντ Ρασίντ, σπουδαγμένος στην Οξφόρδη, σφοδρός επικριτής της εξωτερικής πολιτικής του αμερικανού προέδρου Τζορτζ Μπους του νεότερου αλλά και πολλών διεφθαρμένων αραβικών ηγεσιών, έχει εκδώσει δύο πολύ σημαντικά βιβλία τα οποία κυκλοφόρησαν και στην ελληνική γλώσσα από τις εκδόσεις Ενάλιος: «Οι Ταλιμπάν –Το Ισλάμ, τα πετρέλαια και το νέο μεγάλο παιχνίδι στην Κεντρική Ασία» (2001) και «Οι ιεροί πολεμιστές του Ισλάμ –Η άνοδος του στρατιωτικού Ισλάμ στην Κεντρική Ασία» (2002). Στο δεύτερο γράφει χαρακτηριστικά ότι «αυτή η διαστρέβλωση του τζιχάντ –ως δικαιολογία για τη σφαγή αθώων –είναι που εν μέρει καθορίζει τον νέο ριζοσπαστικό φονταμενταλισμό των σύγχρονων ακραίων ισλαμικών κινημάτων».

Το κύριο χαρακτηριστικό του τζιχάντ, σύμφωνα με τον Ρασίντ, δεν είναι ο πόλεμος. Το μείζον τζιχάντ, όπως ερμηνεύθηκε από τον Μωάμεθ και τη θρησκευτική παράδοση, είναι «ο εσωτερικός αγώνας του κάθε μουσουλμάνου να γίνει καλύτερος άνθρωπος και πιστός». Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι «το Ισλάμ επιδοκιμάζει την εξέγερση εναντίον κάποιου άδικου κυβερνήτη, μουσουλμάνου ή μη, και το τζιχάντ μπορεί να γίνει το μέσον για να κινητοποιηθεί αυτή η πολιτική και κοινωνική πάλη, αυτό είναι το έλασσον τζιχάντ». Το πρόβλημα είναι ότι οι νέοι εξτρεμιστές, όπως εξήγησε στο «Βήμα» ο Αχμέντ Ρασίντ, αγνοούν ή δεν ενδιαφέρονται καθόλου για το μείζον και υιοθετούν το έλασσον ως πλήρη πολιτική και κοινωνική φιλοσοφία.

Κύριε Ρασίντ, γράψατε σε ένα πρόσφατο άρθρο σας ότι οι τζιχαντιστές του ISIS δεν είναι ούτε μια νέα μορφή του σουνιτικού εξτρεμισμού ούτε μια «νέα Αλ Κάιντα». Τους αποκαλέσατε «νέους Ταλιμπάν» αλλά απ’ ό,τι φαίνεται είναι κάτι πολύ χειρότερο…
«Τους χαρακτήρισα «νέους Ταλιμπάν» για να καταδείξω ότι όσα κάνει σήμερα το ISIS στη Συρία και το Ιράκ παρουσιάζουν πολλές αναλογίες –στη στρατηγική, στις επιμέρους τακτικές αλλά και στην ιδεολογία που τους κινητοποιεί –με ό,τι έκαναν οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το σίγουρο είναι ότι είναι σαφώς χειρότεροι και μπορεί να αποδειχθούν πιο επικίνδυνοι από τους Ταλιμπάν και από την Αλ Κάιντα. Ακολουθούν μια εξτρεμιστική και διαστρεβλωμένη ερμηνεία του Ισλάμ και είναι αποφασισμένοι να προβούν σε γενοκτονίες, να αφανίσουν και τους σιίτες και τις άλλες μειονότητες, εθνοτικές ή θρησκευτικές, που ζουν στη Μέση Ανατολή. Αυτό είναι κάτι που δεν έκαναν οι Ταλιμπάν. Οι τελευταίοι πράγματι σκότωσαν πολλούς σιίτες κυρίως μετά την έλευση του Οσάμα μπιν Λάντεν και της Αλ Κάιντα στο Αφγανιστάν αλλά πριν από αυτό συνυπήρχαν με τους σιίτες. Ουδέποτε στη σύγχρονη Ιστορία του Ισλάμ μια ομάδα δεν επεχείρησε τόσο βίαια να αλλάξει τα παραδεδεγμένα σύνορα της Συρίας και του Ιράκ και να προβεί σε μαζικές δολοφονίες μουσουλμάνων και μη, πως συμβαίνει σήμερα με τους τζιχαντιστές του ISIS. Αυτό που συμβαίνει είναι κατά βάση ένας πόλεμος μεταξύ σουνιτών και σιιτών, για την ακρίβεια αυτοί οι ακραίοι σουνίτες αποπειρώνται μια γενοκτονία των σιιτών αλλά και των μειονοτήτων –χριστιανών, εβραίων, των Γεζίντι των οποίων η θρησκεία έχει τις ρίζες της στον ζωροαστρισμό –μειονότητες που ζουν στην περιοχή χιλιάδες χρόνια, και οι οποίες είναι άρρηκτα δεμένες με την ανάδυση και την ουσία του αραβικού κόσμου. Αυτές οι μειονότητες, ό,τι δηλαδή σηματοδοτούσε ακόμη την πρώιμη ανεκτικότητα του Ισλάμ και των αυτοκρατοριών που αυτό δημιούργησε στην πορεία της Ιστορίας, σφάζονται μπροστά στα μάτια μας».
Περιμένετε να χειροτερέψουν τα πράγματα;
«Ηδη η κατάσταση είναι χειρότερη από όσο φαντάζεται κανείς, και έχω την αίσθηση ότι μπορεί να τελειώσει με πολύ άσχημο τρόπο. Οι Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν δεν προσπάθησαν να αλλάξουν τα σύνορα της περιοχής, διατήρησαν αντιθέτως αυτά που κατέλιπε η βρετανική αποικιοκρατία. Το ISIS θέλει να αλλάξει τα σύνορα της Μέσης Ανατολής. Ηδη οι τζιχαντιστές βρίσκονται προ των πυλών του Λιβάνου, της Ιορδανίας αλλά και των χωρών του Περσικού Κόλπου, και πιο συγκεκριμένα της Σαουδικής Αραβίας. Το ISIS έχει σκοπό να ελέγξει ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Επιμένω όμως: η εκτόπιση και ο σφαγιασμός των μειονοτήτων θα καταστρέψουν την πραγματική, ουσιαστική και ιστορική ιδιοσυστασία του Ισλάμ και αυτό το κάνουν σήμερα αυτοί που την έχουν διαστρεβλωμένα οικειοποιηθεί και που υποτίθεται ότι κατέχουν την «αληθινή» πίστη. Αυτό δηλαδή στο οποίο επιδίδονται οι τζιχανιστές του ISIS, οι οποίοι διακηρύσσουν το εξωφρενικό «είτε θα αλλαξοπιστήσετε είτε θα πεθάνετε», δεν έχει σχέση με την αληθινή ισλαμική πίστη».
Ο αυτοαποκαλούμενος και «χαλίφης» του ISIS, o Μπαγκντάντι, χαρακτήρισε τον Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, τον επικεφαλής της Αλ Κάιντα, λίγο-πολύ ως μετριοπαθή… Υπάρχουν επιμέρους σχίσματα στο δίκτυο αυτών των οργανώσεων;
«Αυτό που λέτε ισχύει και υπάρχουν και πολλά επιμέρους σχίσματα εντός της Αλ Κάιντα. Για τον Μπαγκντάντι δεν ξέρουμε ακόμη πάρα πολλά πράγματα, τις θρησκευτικές του ρίζες, ας πούμε. Γνωρίζουμε όμως καλά ότι υπήρξε μέλος της ομάδας του Αμπού Μουσάμπ αλ Ζαρκάκουι, του καταζητούμενου αρχηγού δηλαδή του παρακλαδιού της Αλ Κάιντα στο Ιράκ, τον οποίο σκότωσαν τελικώς οι Αμερικανοί το 2006. Προσέξτε τώρα: προτού πάνε στο Ιράκ τόσο ο Ζαρκάουι όσο και ο Μπαγκντάντι ζούσαν στον Αφγανιστάν με τους Ταλιμπάν, εκεί ζυμώθηκαν με την Αλ Κάιντα και με τον πνευματικό ηγέτη των Ταλιμπάν, τον μουλά Ομάρ. Επομένως είδαν από κοντά το μοντέλο των Ταλιμπάν. Υστερα πήγαν και στη Χεράτ, μετά στο Ιράν. Ο Μπαγκντάντι δεν είναι αφελής, έχει ταξιδέψει πολύ, έχει δει πολλά πράγματα και έχει μελετήσει τα ένοπλα ισλαμικά κινήματα. Θεωρώ ότι αυτή η ακραία και πολύ βίαιη στάση του ISIS εντάσσεται στη στρατηγική του Μπαγκντάντι να τρομοκρατήσει τον κόσμο, προσπαθεί δηλαδή να εξωθήσει τους πιθανούς αντιπάλους του στο να παραδοθούν αμαχητί παρά να του αντισταθούν, πιστεύοντας ότι έτσι θα κυριαρχήσει ευκολότερα στην ευρύτερη περιοχή. Ο ίδιος προφανώς κινείται στα βήματα του Ζαρκάουι που είχε εμμονή με το να σκοτώνει σιίτες. Τόσο ο Μπιν Λάντεν όσο και ο Αϊμάν αλ Ζαουάχρι του είχαν στείλει επιτιμητικά μηνύματα, του έλεγαν να σταματήσει να σκοτώνει σιίτες γιατί αυτό αμαύρωνε την εικόνα της Αλ Κάιντα. Ο Μπαγκντάντι κινείται μέσα σε αυτό το πλαίσιο και επιχειρεί μια γενοκτονία των σιιτών, πράγμα που διαφοροποιεί ποιοτικά την κατάσταση και καθιστά το ISIS πιο απειλητικό από άλλες, γνωστές εξτρεμιστικές οργανώσεις».
Πιστεύετε ότι σωστά επενέβησαν οι ΗΠΑ στο Ιράκ αυτή τη φορά;
«Οι βομβαρδισμοί που ενέκρινε ο πρόεδρος Ομπάμα, εν προκειμένω, ήταν μια καθαρά ανθρωπιστική επέμβαση κατά τη γνώμη μου, ώστε να δοθούν ο χώρος και ο χρόνος να ξεφύγουν οι μειονότητες, κυρίως οι παγιδευμένοι χριστιανοί και οι Γεζίντι, από όσους τους κατεδίωκαν για να τους σφαγιάσουν. Οι Αμερικανοί προωθούν τώρα έναν νέο κυβερνητικό συνασπισμό στη Βαγδάτη μετά την αποχώρηση του Νούρι αλ Μαλίκι. Θεωρώ ότι σε αυτή τη φάση οι Ιρακινοί χρειάζονται την αμερικανική υποστήριξη. Ο μεγαλύτερος φόβος μου, όμως, είναι άλλος: ο μεγαλύτερος κίνδυνος, τούτη τη στιγμή, είναι να προχωρήσουν οι τζιχαντιστές του ISIS προς τον Νότο του Ιράκ και να καταστρέψουν τις ιερές πόλεις των σιιτών, την Καρμπάλα και τη Νατζάφ. Αν συμβεί αυτό τότε δεν αποκλείεται να δούμε έναν εκτεταμένο πόλεμο μεταξύ σουνιτών και σιιτών με τη δραματική προοπτική να εξαπλωθεί παντού».
Πώς νομίζετε ότι θα κινηθούν από εδώ και πέρα οι τζιχαντιστές του ISIS;
«Εχω την αίσθηση ότι οι ίδιοι οι σουνίτες δεν πρόκειται να ανεχθούν για πολύ ακόμη το ISIS. Πολλοί είδαν τους τζιχαντιστές του ISIS στο Ιράκ ως μια πρόσκαιρη ανακούφιση από την καταπίεση που πράγματι υπέστησαν πολλοί από την σιιτική εξουσία, την αστυνομία, τον στρατό, τους τοπικούς άρχοντες. Οι ίδιοι οι σουνίτες, όμως, όταν καταλάβουν πόσο ακραίοι είναι στο ISIS, θα απομακρυνθούν από αυτό –ήδη κάποιες ομάδες πρώην μπααθιστών που συνεργάζονταν μαζί τους, τώρα τους πολεμούν. Οι εξελίξεις τρέχουν. Ενα, ωστόσο, είναι βέβαιο: αν οι τζιχαντιστές του ISIS επιμείνουν στις ακρότητες, σε αυτή την ακραία ερμηνεία του Ισλάμ, σε βάθος χρόνου δεν θα κερδίσουν περισσότερους σουνίτες αλλά θα τους χάσουν».
Η υπόθεση ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν πόσο ευνοείται από την όλη ιστορία;
«Αναφέρεστε στην πλέον ενδιαφέρουσα εξέλιξη. Ολα αυτά τα χρόνια οι μεγάλες τοπικές δυνάμεις, οι Αραβες, η Τουρκία, το Ιράν αλλά και οι Αμερικανοί, όλοι τους αντιστέκονταν στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν επειδή θεωρούσαν ότι αυτό θα προκαλούσε χάος. Τώρα, όμως, που το χάος το έχουν προκαλέσει οι τζιχαντιστές του ISIS και επιπλέον αυτοί είναι που αλλάζουν τα σύνορα της Μέσης Ανατολής, όλες οι τοπικές δυνάμεις έχουν συμβιβαστεί περισσότερο με την ιδέα ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν, ως ένα ανάχωμα στον εξτρεμισμό. Τα πράγματα εξελίσσονται θετικά για τους Κούρδους που πολεμούν το ISIS, είναι η πρώτη φορά στην ιστορία τους που φαίνεται να υπάρχει μια ευρεία υποστήριξή τους. Φαίνεται ότι το ημιαυτόνομο Ιρακινό Κουρδιστάν οδεύει προς την πλήρη αυτονομία του. Το θέμα είναι, βέβαια, αν σε ένα μεγάλο ανεξάρτητο Κουρδιστάν πρόκειται να περιληφθούν και οι Κούρδοι της Τουρκίας και του Ιράν. Αυτό δεν το ξέρουμε ακόμα».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ