Ο πρώτος διαγωνισμός για 20 θαλάσσια και τρία χερσαία «οικόπεδα»

Στις αρχές Ιουλίου ο Γιάννης Μανιάτης βρέθηκε στο Ελληνικό Κέντρο του Λονδίνου για να παρουσιάσει σε επενδυτές τα υπό παραχώρηση οικόπεδα για έρευνες υδρογονανθράκων. Η προετοιμασία της εκδήλωσης αυτής ξεκίνησε από τον Φεβρουάριο με την εκτίμηση ότι μια αίθουσα χωρητικότητας περίπου 50 ατόμων θα ήταν αρκετή. Μέσα σε τέσσερις μήνες η ανταπόκριση των εταιρειών ξεπέρασε κάθε αισιόδοξη πρόβλεψη και τελικά παρευρέθησαν περισσότερα από 170 άτομα, μεταξύ των οποίων εκπρόσωπoι από περίπου 40 πετρελαϊκές εταιρείες και εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες στην πετρελαϊκή αγορά, οικονομικοί και νομικοί σύμβουλοι, τραπεζίτες και διπλωμάτες. Επρόκειτο για έναν αριθμό-ρεκόρ, γεγονός που δεν πέρασε απαρατήρητο από τους παράγοντες της αγοράς που είχαν βρεθεί σε ανάλογες εκδηλώσεις λέγοντας πως «σε άλλες περιπτώσεις δεν εμφανίστηκαν περισσότεροι από 5-6 επενδυτές» ή ότι «σε άλλες χώρες για να γεμίσουν μια τέτοια αίθουσα παίρνει πάνω από δύο χρόνια».

Ο μόνος τρόπος να αποτιμηθεί το μέγεθος της επιτυχίας είναι η διαπίστωση ότι τις προσεχείς ημέρες δημοσιεύεται στο ΦΕΚ η προκήρυξη του διαγωνισμού παραχώρησης 20 θαλάσσιων «οικοπέδων» στο Ιόνιο και στη Νότια Κρήτη και τριών χερσαίων στην Αρτα και στην Πρέβεζα, στην Αιτωλοακαρνανία και στην Αχαΐα (περιλαμβάνονται ολόκληροι οι νομοί). Πρόθεση του υπουργείου είναι να σαρωθεί σταδιακά ολόκληρη η Ελλάδα.

Η προετοιμασία και η εκδήλωση

Την παραμονή της εκδήλωσης ο πρέσβης Κ. Μπίκας παρέθεσε δείπνο όπου παρέστησαν ο κ. Μανιάτης, τραπεζίτες και παράγοντες του κλάδου της ενέργειας. Το ενδιαφέρον που έδειξαν ήταν μεγάλο. Την επόμενη ημέρα, όταν δεκάδες κινητά τηλέφωνα υψώθηκαν για να φωτογραφίσουν τον χάρτη των «οικοπέδων» που είχε κρατηθεί επτασφράγιστο μυστικό και να «ανεβάσουν» την είδηση σε όλα τα πετρελαϊκά blogs, η ελληνική πλευρά ήξερε ότι είχε χτυπήσει φλέβα. Επί δύο ημέρες λειτούργησαν παράλληλα τρεις αίθουσες στο Ελληνικό Κέντρο του Λονδίνου, όπου εκπρόσωποι του ΥΠΕΚΑ, της νορβηγικής PGS και του γαλλικού BEICIP υποδέχθηκαν τις πετρελαϊκές εταιρείες και συζήτησαν εκτεταμένα όλα τα θέματα του κανονιστικού πλαισίου του διαγωνισμού (όρους, χρονοδιάγραμμα, κριτήρια αξιολόγησης των συμμετεχόντων, διαδικασία αξιολόγησης των προσφορών) και παρουσίασαν σεισμικά δεδομένα και γεωλογικά στοιχεία της περιοχής του Ιονίου και της Νότιας Κρήτης.

Επιστρέφοντας ο κ. Μανιάτης δεν κινήθηκε σε πανηγυρικό κλίμα. Μάλλον συγκρατημένες ήταν οι δηλώσεις του για το «σημαντικό και έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον». «Η χώρα μας μπαίνει στον χάρτη των παραγωγών υδρογονανθράκων. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί θετικό προμήνυμα για την ανάπτυξη» δήλωσε. Εκτοτε επικράτησε σιωπή από την πλευρά του υπουργείου –όχι η σιωπή της δυστοκίας αλλά του ρητού «η σιωπή είναι χρυσός». Εν προκειμένω, μαύρος χρυσός. Στον σχεδόν έναν μήνα που μεσολάβησε από το ταξίδι στο Λονδίνο οι υπηρεσίες του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής –στην πραγματικότητα, μια ομάδα κρούσης δέκα «στρατευμένων» στην προσπάθεια υπέρβασης της κρίσης στελεχών –προετοίμασαν όλα τα απαραίτητα έγγραφα για τον διαγωνισμό της παραχώρησης των 20 «οικοπέδων» που παρουσιάστηκαν στους επενδυτές και τη δημοσίευση της προκήρυξης στην Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που σημαίνει την αντίστροφη μέτρηση του χρόνου για την υποβολή των προσφορών. Τα νήματα κινούν οι «δύο κυρίες του πετρελαίου», η Σοφία Σταματάκη, πρόεδρος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων, και η Αλεξάνδρα Σδούκου, νομική σύμβουλος, στέλεχος της Μονάδας Οργάνωσης Διοίκησης και διευθύντρια του γραφείου του κ. Μανιάτη. Με άλλα λόγια, η προετοιμασία ενός τόσο σημαντικού πρότζεκτ στηρίχθηκε στα στελέχη της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και όχι σε χρυσοπληρωμένους ιδιώτες συμβούλους.

Τα «οικόπεδα» καθορίστηκαν με βάση πολλές παραμέτρους, όπως το βάθος της θάλασσας, η γεωλογία, οι περιβαλλοντικές συνθήκες που προκύπτουν από τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, τα δεδομένα των σεισμικών ερευνών από τη νορβηγική PGS και της ανάλυσης των στοιχείων από τη γαλλική BEICIP/Franlab κ.τ.λ.

Οι αποφάσεις δεν ήταν εύκολες ούτε απόλυτα τεχνοκρατικές. Είχαν προηγηθεί πολύωρες κλειστές συσκέψεις τον Ιούνιο στο Μέγαρο Μαξίμου αλλά και στο υπουργείο Εξωτερικών προκειμένου να εξεταστούν σε βάθος όλες οι λεπτομέρειες που αφορούσαν τα όρια των θαλάσσιων ζωνών ώστε να αποφευχθούν τυχόν επιπλοκές στα εθνικά συμφέροντα, κυρίως σε σχέση με την υφαλοκρηπίδα στο Ιόνιο.

Τα στοιχεία των ερευνών δείχνουν ότι όλη η περιοχή έχει ενδιαφέρον. Περισσότερα δεδομένα βέβαια υπάρχουν στο Βόρειο Ιόνιο, μεταξύ Κέρκυρας και Κεφαλλονιάς, στην περιοχή του Κατάκολου, καθώς και στον κόλπο της Κυπαρισσίας. Τα μεγάλα βάθη της θάλασσας είναι μια παράμετρος που αυξάνει πολύ το κόστος και το ρίσκο των ερευνών. Οι ειδικές αυτές συνθήκες θα ληφθούν υπόψη και θα αντιμετωπιστούν μέσα και από τα οικονομικά κίνητρα που θα δοθούν σε όσες εταιρείες αποφασίσουν να επενδύσουν.

Ως 150 δισ. σε βάθος 25-30 ετών

Ποιο θα είναι το όφελος για τη χώρα μας; Ο Αντώνης Σαμαράς διαβεβαίωσε ότι η Ελλάδα μπορεί σε βάθος 25-30 ετών να εισπράξει ως και 150 δισ. ευρώ από μισθώματα (royalties) και φόρους από τις εταιρείες που θα αναλάβουν την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στη Δυτική Ελλάδα, στην Ηπειρο, στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου, αλλά και σε όλες τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας που θα εξερευνηθούν τα επόμενα χρόνια.

Σε μία δεκαετία από σήμερα μπορεί να έχουν εγκατασταθεί στην Ελλάδα 15-20 γεωτρύπανα. Πέρα από τις επενδύσεις και τις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται σε κάθε εξορυκτική δραστηριότητα, η πετρελαϊκή αγορά δημιουργεί και πολλές παράλληλες υποστηρικτικές οικονομικές δραστηριότητες, που και αυτές με τη σειρά τους δημιουργούν νέες θέσεις εργασίες. Σε κάθε γεωτρύπανο δημιουργούνται 250-300 άμεσες θέσεις εργασίας και περίπου 800-900 έμμεσες. Ουσιαστικά ένα γεωτρύπανο ισοδυναμεί με μια μεγάλη βιομηχανία!

Τα πρώτα σημαντικά έσοδα από τις έρευνες αναμένεται να αρχίσουν να ενισχύουν τα κρατικά ταμεία σε έξι-οκτώ χρόνια και θα αποταμιεύονται στο Ταμείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Γενεών, δηλαδή θα χρηματοδοτούν τα ασφαλιστικά ταμεία. Επελέγη, δηλαδή, το νορβηγικό μοντέλο –το σχετικό νομοσχέδιο προωθήθηκε από το ΠαΣοΚ με εισήγηση του κ. Μανιάτη και ειδική παρέμβαση του Ευ. Βενιζέλου –και ψηφίστηκε με ευρεία πλειοψηφία. Ο νόμος προβλέπει ότι θα κατευθύνεται στα Ταμεία το 75% των μελλοντικών εσόδων του Δημοσίου από υδρογονάνθρακες.

Η Ελλάδα ξανά στον χάρτη της ενέργειας

Στην ατζέντα του ΥΠΕΚΑ βρίσκεται πολύ ψηλά η μέριμνα για την εφαρμογή των αυστηρότερων ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών προδιαγραφών. Τους τελευταίους 10 μήνες ειδική ομάδα καθηγητών του ΕΜΠ, της Νομικής, του ΕΛΚΕΘΕ και άλλων φορέων επεξεργάζεται το αυστηρότερο θεσμικό πλαίσιο που έχει θεσπιστεί στην Ευρώπη, ακόμη και σε σύγκριση με αυτό της Νορβηγίας. Παράλληλα με απόφαση του υπουργού ΥΠΕΚΑ χρηματοδοτούνται τρία μεταπτυχιακά προγράμματα σε ελληνικά ΑΕΙ, από όπου κάθε χρόνο θα βγαίνουν στην πετρελαϊκή αγορά 100-120 μετεκπαιδευμένοι μηχανικοί πετρελαίου, γεωλόγοι, νομικοί, περιβαλλοντολόγοι, οικονομολόγοι κ.ά. Τα προηγούμενα χρόνια η Ελλάδα αντιμετωπιζόταν ως ένας αδιάφορος γεωπολιτικός παράγοντας. Οχι πια. Πριν από σχεδόν έναν μήνα, κατά την επίσκεψη του αμερικανού ΥΠΕΞ Τζον Κέρι στις Βρυξέλλες, στην κλειστή συνάντηση που πραγματοποιήθηκε με την Κάθριν Αστον, τον Γκίντερ Ετιγκερ και τον έλληνα ΥΠΕΚΑ, συζητήθηκε η γεωπολιτική αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας. Η χώρα μας θεωρείται σημαντικός παίκτης στη Μεσόγειο, πιθανή πηγή τροφοδοσίας της ΕΕ με φυσικό αέριο και πετρέλαιο –λόγω του Νοτίου Διαδρόμου ενεργειακής ασφαλείας που υλοποιείται μέσω του αγωγού ΤΑΡ και με τις έρευνες υδρογονανθράκων στην Ελλάδα και στην Κύπρο –και παράγοντας σταθερότητας στην ταραγμένη περιοχή από τη Λιβύη και την Αίγυπτο ως τη Συρία και το Ιράκ.