Η Ελλάδα απέκτησε δυναμική μετά την ανάκτηση της εμπιστοσύνης

Η έξοδος στις αγορές δεν είναι απλό πράγμα. Για να επιτύχει πρέπει να συντρέχουν πολλές ευνοϊκές προϋποθέσεις –μεταξύ άλλων, βελτιωμένοι οικονομικοί δείκτες και ανάκτηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Αλλά και αυτά δεν φτάνουν: η υπερχρεωμένη χώρα που επιχειρεί την έξοδο πρέπει να έχει και έναν «άγιο».

Η Ελλάδα έχει δύο: τον Μάριο Ντράγκι και την Ανγκελα Μέρκελ.

Με την ιστορική απόφασή του τον Ιούλιο του 2012 να αγοράσει σε απεριόριστο βαθμό κρατικά ομόλογα, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας απάλλαξε τις προβληματικές χώρες της ευρωζώνης από το άγχος μιας πιθανής χρεοκοπίας.

Και η γερμανίδα καγκελάριος φρόντισε για το ανάλογο σταθερό πολιτικό περιβάλλον δηλώνοντας πρώτον, τον Οκτώβριο του 2012, ότι η Ελλάδα παραμένει στο ευρώ, και δεύτερον, τον Μάρτιο του 2014, ότι δεν θα ξαναγίνει «κούρεμα» ιδιωτικών ομολόγων, και άρα οι ιδιώτες επενδυτές μπορούν να αγοράζουν πάλι χωρίς φόβο ελληνικά ομόλογα.

Ποιος «άγιος» είναι σημαντικότερος, ο οικονομικός ή ο πολιτικός –ο Ντράγκι ή η Μέρκελ;

«Αναμφίβολα ο πολιτικός» λέει ο οικονομολόγος Κλέμενς Φούεστ. «Αλλά αυτός δεν είναι μόνο η Μέρκελ, αλλά το σύνολο των κρατικών ηγετών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η απόφαση να μείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη ήταν συλλογική. Και αυτή είναι που έβαλε τις βάσεις για την τωρινή έξοδό της στις αγορές».

Πολλοί γερμανοί αναλυτές έτριβαν πάντως την Πέμπτη τα μάτια τους μόλις έγινε γνωστή η απροσδόκητα μεγάλη ζήτηση των ελληνικών ομολόγων. «Πρόκειται για μεγάλη επιτυχία» λέει ο διευθυντής του οικονομικού ινστιτούτου Boecklin του Ντίσελντορφ Γκούσταβ Χορν. «Δεν υπολόγιζα ότι η Ελλάδα θα έβγαινε τόσο σύντομα στις αγορές, λόγω των πιθανών κινδύνων, όπως η καταβολή τόκων πάνω από 6%» προσθέτει. «Τώρα είναι ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα έχει μεγάλο δυναμικό στις αγορές και ότι μπορεί να ξαναβγεί σε αυτές πριν και μετά τις ευρωεκλογές».

Στην έκπληξη αναμειγνύεται και το δέος για το γεγονός ότι ο υπ’ αριθμόν ένα «ζήτουλας» της Ευρώπης κατόρθωσε ξαφνικά να προσελκύσει –και μάλιστα με τον πολύ «λογικό» τόκο του 4,75% –όχι μόνο κοινούς «τζογαδόρους», αλλά και πολύ σοβαρούς επενδυτικούς οίκους, όπως η Deutsche Bank.

Δεν λείπουν βέβαια και οι αρνητικές αναφορές. Το «Handelsblatt» γράφει «για ελληνικές ψευδαισθήσεις» και αποδίδει την επιτυχία της εξόδου αποκλειστικά στον Μάριο Ντράγκι. «Οι επενδυτές έχασαν κάθε αίσθηση κινδύνου» κριτικάρει ο αντιπρόεδρος της Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης της Βαυαρίας Πέτερ Γκαουβάιλερ. «Αυτό θα το πληρώσουν οι φορολογούμενοι των χωρών τους». Και η αντιπρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Linke (Αριστερά) Σάρα Βάγκενκνεχτ μιλά για «χωριά του Ποτέμκιν που δεν βοηθούν ούτε τους απλούς Ελληνες, ούτε τους ευρωπαίους φορολογουμένους».

Το ενδιαφέρον των αναλυτών έχει βέβαια και άλλη πτυχή. Η Γερμανία είναι από καιρό ο μεγαλύτερος πιστωτής της Ελλάδας. Από τα δάνεια των 215 δισ. ευρώ, που έχει πάρει η χώρα τα τελευταία τέσσερα χρόνια, τα 63 είναι γερμανικά. Μέχρι τώρα οι περισσότεροι Γερμανοί πίστευαν ότι επρόκειτο για «δανεικά και αγύριστα». Την Πέμπτη όμως δημιουργήθηκαν νέα δεδομένα. Οχι λίγοι οικονομολόγοι υπολογίζουν τώρα ότι με τη βοήθεια των ευρωπαίων εταίρων η πρόοδος της ελληνικής οικονομίας θα μπορούσε να πάρει κάποτε μόνιμο χαρακτήρα. Και αυτό θα άνοιγε τον δρόμο και για την επιστροφή των δανείων –όχι αμέσως, και ίσως όχι εξ ολοκλήρου, αλλά πάντως σε ανέλπιστα μεγάλο βαθμό.

Το αν η πραγματική οικονομία βελτιώνεται πραγματικά παραμένει ωστόσο αμφιλεγόμενο θέμα. «Η Ελλάδα είχε για πρώτη φορά από το 1948 θετικό ισοζύγιο πληρωμών. Η χώρα είναι σε καλό δρόμο» λέει ο επικεφαλής των οικονομολόγων της κρατιδιακής τράπεζας της Βρέμης Φόλκερ Χελμάγερ. «Η ανεργία έπεσε από την αρχή του χρόνου από 27,2% σε 26,7% –και αυτόν τον χειμώνα, δηλαδή εκτός της τουριστικής σεζόν, κατά την οποία είναι άνεργοι εκατοντάδες χιλιάδες τουριστικοί υπάλληλοι».

Αλλοι αναλυτές ωστόσο αντιτείνουν ότι τέτοιες βελτιώσεις αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό και ότι η ανεργία, ιδίως στη νεολαία, επενεργεί διαλυτικά στην ελληνική κοινωνία.

«Δεν υπάρχει ούτε ίχνος ανάπτυξης» λέει ο επικεφαλής των οικονομολόγων της Commerzbank Γεργκ Κρέμερ. «Η γραφειοκρατία συνεχίζει να οργιάζει. Η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων δεν έχει βελτιωθεί στο παραμικρό».

Τέτοιες παρατηρήσεις δείχνουν ότι για πολλούς Γερμανούς η «έξοδος» έχει πολύ στενά όρια. Και αυτό εγείρει εκ νέου το θέμα της παροχής ενός τρίτου πακέτου βοήθειας. «Η Ελλάδα θα χρειαστεί μάλλον και μελλοντικά χρήματα από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας» λέει ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής Task Force (Ομάδα Δράσης) για την Ελλάδα Χορστ Ράιχενμπαχ. Η παροχή του δεν θα ήταν άσχημη, ακόμη και αν δεν ήταν αναγκαία, προσθέτει ο κ. Χελμάγερ. Η Ευρώπη θα μπορεί έτσι να ελέγχει εκ του σύνεγγυς τις μεταρρυθμίσεις στην Αθήνα. Και αυτό επειδή «η Ελλάδα παιδιαρίζει με τρόπο που κάνει εύκολη την παλινδρόμησή της στις παλιές κακές συνήθειες».

Το ερώτημα είναι βέβαια αν το γερμανικό κοινοβούλιο θα εγκρίνει ένα τρίτο πακέτο. Ολοι ξέρουν ότι τα μαλλιά αρκετών γερμανών βουλευτών πέφτουν όταν ακούν για αυτό. Ωστόσο η… τριχόπτωση δεν φαίνεται να συγκινεί την καγκελάριο. «Η Μέρκελ θα επιχειρηματολογήσει ότι μπροστά στα 240 δισ. που δώσαμε ήδη είναι αστείο να αφήσουμε την Ελλάδα να χρεοκοπήσει για 16 ή 17 δισ. που χρειάζεται τώρα» γράφει η «Sueddeutsche Zeitung».

«Η χθεσινή ημέρα σημαίνει την επιστροφή στην αυτονομία» απεφάνθη το βράδυ της Παρασκευής στην Αθήνα η καγκελάριος. Ηταν ο μόνος πραγματικά ανεπιφύλακτος έπαινός της στον Αντώνη Σαμαρά. Και για αυτόν ίσως ακόμα πιο πολύτιμος από ό,τι η επανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών.