Λίγο παραπάνω από δύο μήνες έχει συμπληρώσει ήδη η ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Η Αθήνα ίσως να επιθυμούσε να υπάρχει ευρύτερη κάλυψη των όσων λαμβάνουν χώρα από τα μέσα ενημέρωσης, αλλά πλέον η εκ περιτροπής προεδρία δεν έχει τη λάμψη του παρελθόντος. Υπάρχουν ορισμένα θέματα, όπως π.χ η χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων, των οποίων η επεξεργασία και η ολοκλήρωση κωλυσιεργούσαν φαίνεται ότι προχωρούν. Κάποια άλλα όμως, αποδεικνύονται ιδιαιτέρως πολύπλοκα.
Ο σπουδαιότερος – και δυσκολότερος – φάκελος είναι αυτός της τραπεζικής ένωσης και αφορά στις διαπραγματεύσεις επί του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης (Single Resolution Mechanism – SRM). Αυτός όμως διατηρείται επιμελώς μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας όχι μόνο λόγω των εντονότατων διαφωνιών που εξακολουθούν να υπάρχουν μεταξύ Συμβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά και εξαιτίας των προφυλάξεων που λαμβάνουν ορισμένα πρόσωπα που χειρίζονται τον φάκελο εκ μέρους της Προεδρίας.
Σε ό,τι αφορά τώρα στις επιτυχίες της Προεδρίας, το μεγάλο βάρος της οποίας έχει πέσει στους ώμους του υφυπουργού Εξωτερικών κ. Δ. Κούρκουλα, μπορούν να αξιολογηθούν ως σημαντικότερες οι εξής:
Στο πρόσφατο ECOFIN του Φεβρουαρίου επιβεβαιώθηκε η συμφωνία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναφορικά με τα συστήματα εγγύησης καταθέσεων (Deposit Guarantee Schemes – DGS). Πρόκειται για μία Οδηγία η οποία απλοποιεί και εναρμονίζει τα εθνικά συστήματα εγγύησης καταθέσεων των κρατών – μελών της ΕΕ ώστε να ισχυροποιηθεί το πλαίσιο προστασίας των καταθέσεων μέχρι το ύψος των 100.000 ευρώ.
Σε ό,τι αφορά στη μετανάστευση και στην προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων, η Αθήνα κατάφερε να εξασφαλίσει συμφωνία επί του καταλόγου των τρίτων χωρών, οι υπήκοοι των οποίων θα υπόκεινται στην υποχρέωση έκδοσης βίζας για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, αλλά και όσων χωρών απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή.
Επιπλέον, η ελληνική Προεδρία πέτυχε την έγκριση από το Συμβούλιο της συμφωνίας με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επί του Κανονισμού για την επιτήρηση των εξωτερικών θαλασσίων συνόρων της ΕΕ στο πλαίσιο της επιχειρησιακή συνεργασίας με τον FRONTEX. Ο σκοπός της ενίσχυσης της επιτήρησης των εξωτερικών θαλασσίων συνόρων είναι να αποτραπεί η είσοδος παρανόμων μεταναστών, αλλά επίσης του εντοπισμού πλοίων που επιδιώκουν να εισέλθουν στην ΕΕ αποφεύγοντας συνοριακούς ελέγχους.
Τέλος, πριν από λίγες ημέρες και συγκεκριμένα στις 5 Μαρτίου, επετεύχθη συμφωνία σε επίπεδο Μονίμων Αντιπροσώπων επί της Οδηγίας για τη νομική προσωπικότητα και τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων. Εφόσον ολοκληρωθεί η σχετική συμφωνία Συμβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα θα απολαμβάνουν κοινοτικό νομικό καθεστώς.
Ωστόσο, θα πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια και κυρίως να σέβονται τις αρχές επί των οποίων βασίζεται η ΕΕ (δημοκρατία, κράτος δικαίου, ανθρώπινα δικαιώματα). Θα υπάρχει ανεξάρτητη επιτροπή στους κόλπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που θα ελέγχει τη συμμόρφωση των κομμάτων με τις αρχές αυτές. Με την ίδια Οδηγία, η οποία θα αρχίζει να εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2017, καθορίζεται και η χρηματοδότηση των κομμάτων.
Το θέμα της Ουκρανίας
Η κυβέρνηση δέχθηκε έντονη κριτική από κόμματα της αντιπολίτευσης για τον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε στην ουκρανική κρίση. Εκ πρώτης όψεως και συνομιλώντας με ανθρώπους που γνωρίζουν το παρασκήνιο, η δυνατότητα παρέμβασης της ελληνικής Προεδρίας στην Ουκρανία ήταν εξαρχής περιορισμένη, ενώ η αντιπολιτευτική κριτική έμεινε σε στείρα αρνητικές τοποθετήσεις, επικαλούμενη απλώς την ανάγκη πιο ενεργούς εξωτερικής πολιτικής και την ανάγκη να μη διαταραχθούν οι σχέσεις με τη Ρωσία.
Η κατάσταση όπως πάντα είναι πιο πολύπλοκη. Αυτό που είναι σαφές και «Το Βήμα» βρίσκεται σε θέση να γνωρίζει είναι ότι ο κ. Ευ. Βενιζέλος είχε, αν και ευρισκόμενος σε περιοδεία στα Βαλκάνια όταν άλλαξε η πολιτική κατάσταση στην Ουκρανία, άμεση εποπτεία των εξελίξεων. Είχε επαφές τόσο με τη ρωσική όσο και με την ευρωπαϊκή πλευρά (συγκεκριμένα τον ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ και τη βαρόνη Άστον, ύπατη εκπρόσωπο της ΕΕ για την εξωτερική πολιτική) και είχε αναδείξει, σε όλους τους τόνους, την ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι ρωσικές ευαισθησίες.
Ωστόσο, με την ΕΕ τόσο διχασμένη, τουλάχιστον στην αρχή, για το τι έπρεπε να πράξει στην Ουκρανία, θα ήταν παράλογο για την Αθήνα να ακολουθήσει ανεξάρτητη γραμμή. Η επίσκεψη Βενιζέλου στο Κίεβο δεν θα μπορούσε να έχει πραγματοποιηθεί πολύ γρηγορότερα και, παράλληλα, η εσωτερική πολιτική κατάσταση στην Ουκρανία είναι πολύ πιο σύνθετη από αυτή που έχει παρουσιαστεί και απλώς μιλάει για συμμετοχή ακροδεξιών, φασιστικών και ναζιστικών στοιχείων στη μεταβατική κυβέρνηση.
Η Αθήνα εμφανιζόταν μάλιστα να προωθεί, διακριτικά, μία Διεθνή Διάσκεψη για την Ουκρανία – πρόταση στην οποία πρωτοαναφέρθηκε ο κ Βενιζέλος από τη Βουδαπέστη όπου βρέθηκε για τη Σύνοδο των χωρών του Βίζεγκραντ. Δεν αποκλείεται μάλιστα η Αθήνα να επιθυμούσε να φιλοξενήσει μία τέτοια συνάντηση υψηλού επιπέδου, εκμεταλλευόμενη και τον δίαυλο επικοινωνίας με τη Μόσχα.
Τέλος, δεν πρέπει να λησμονείται ότι υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία των ελληνορωσικών σχέσεων που θα μπορούσαν να θιγούν σοβαρά σε περίπτωση που οι σχέσεις Ρωσίας – Δύσης τεθούν εκτός ελέγχου εξαιτίας της Ουκρανίας. Το ζήτημα της φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος χορήγησης βίζας σε ρώσους πολίτες, που απασχολεί την Ελλάδα σε σχέση με την έλευση ρώσων τουριστών, αλλά και το ζήτημα του φυσικού αερίου δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητα, όπως επίσης η παρουσία ελληνικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία.
