Είναι αταίριαστο ζευγάρι. Ο Φρανσουά Ολάντ και η Ανγκελα Μέρκελ δεν τα βρίσκουν προσωπικά και πολιτικά μεταξύ τους, και δεν προσπαθούν και πολύ να το κρύψουν. Επόμενο έτσι, οι σχέσεις τους να είναι συνεχώς τεταμένες. Αυτό που συνέβη όμως την προηγούμενη εβδομάδα ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Μια παράγραφος στο νέο πρόγραμμα των γάλλων Σοσιαλιστών, η οποία, ως λέγεται, διέρρευσε εν γνώσει του γάλλου προέδρου και κατηγορεί την καγκελάριο για «εγωιστική ξεροκεφαλιά» θατσερικού τύπου στο θέμα της λιτότητας και καλεί την ευρωπαϊκή Αριστερά να «εξοργιστεί» εναντίον της και να ζητήσει περισσότερη ανάπτυξη και την έκδοση ευρωομολόγων, έχει προκαλέσει συναγερμό.
Για «κήρυξη πολέμου κατά της Γερμανίας» κάνει λόγο η γαλλική εφημερίδα «Le Figaro». «Πρόκειται για θανάσιμο κίνδυνο» προσθέτει και επαυξάνει ο συντηρητικός πρώην γάλλος πρωθυπουργός Αλέν Ζυπέ. Ο Ολάντ, προσθέτει, κατεδαφίζει συνειδητά μια θεμελιακή πολιτική κατάκτηση της μεταπολεμικής Ευρώπης: τη γαλλογερμανική φιλία.
Στο Βερολίνο οι τόνοι είναι χαμηλότεροι. Η καγκελάριος έδειξε μάλιστα, όπως έγραψαν οι εφημερίδες, κατανόηση για τη δύσκολη θέση του κ. Ολάντ, ενώ ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε άφησε να εννοηθεί ότι θα υπάρξει επιμήκυνση για το γαλλικό πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης. «Το σύνθημά μας είναι ότι αν πέσει η Γαλλία, θα πέσουμε κι εμείς» έλεγε συνεργάτης του. «Γι’ αυτό και δεν ωφελεί η όποια στρατηγική της έντασης».
Για τη στρατηγική αυτή φροντίζουν άλλοι, και δη οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (εταίροι στον κυβερνητικό συνασπισμό), με πρώτο τον αντικαγκελάριο και υπουργό Οικονομίας Φίλιπ Ρέσλερ. Σε εξασέλιδο ντοκουμέντο που συνέταξαν ειδικοί του υπουργείου του και δημοσιεύθηκε –πάλι με τη μέθοδο της διαρροής –στην οικονομική εφημερίδα «Handelsblatt» απαριθμούνται μία προς μία όλες οι «θανάσιμες αμαρτίες» των ιθυνόντων του Παρισιού, που προκαλούν τη γαλλική οικονομική μιζέρια: το ξαφνικό έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών, η ακραία μειωμένη παραγωγή, η πτώση της ανταγωνιστικότητας και πάει λέγοντας. «Ο Ολάντ κατέστρεψε τη γαλλική οικονομία» πρόσθεσε ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Ελεύθερων Δημοκρατών Ράινερ Μπρούντερλε. «Η Γαλλία δεν βρίσκεται πια οικονομικά στο ίδιο ύψος με τη Γερμανία».
Ενδιάμεσα έγιναν πολλές προσπάθειες κατευνασμού από το Παρίσι: Το Μέγαρο των Ηλυσίων, για παράδειγμα, «αποκήρυξε» την επίμαχη διατύπωση, ενώ ο συντάκτης της και αντιπρόεδρος του κόμματος Ζαν Κριστόφ Καμπαντελίς «ορκίστηκε» ότι το κείμενο ήταν για εσωτερική χρήση και ότι θα ζητήσει τη διαγραφή εκείνου που το έδωσε στη δημοσιότητα. Μάταιες προσπάθειες όμως. Το κακό είχε γίνει. Και δεν πρόκειται να διορθωθεί προσεχώς με τίποτε, επειδή η αιτία του, οι διαφορές για την πολιτική της λιτότητας και όχι μόνο, παραμένει. Οπερ προδικάζει ότι το πρόσφατο «θερμό» επεισόδιο στη σχέση του Ολάντ – Μέρκελ δεν θα είναι και το τελευταίο.
Πέτερ Μπέκερ, υποδιευθυντής του Τμήματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Ιδρυμα Επιστήμη και Πολιτική
«Γαλλία και Γερμανία είναι αναγκασμένες να συνεργαστούν»

Η αποξένωση μεταξύ Ολάντ και Μέρκελ θα συνεχιστεί, αλλά δεν υπάρχει κίνδυνος ρήξης, υποστηρίζει ο Πέτερ Μπέκερ, υποδιευθυντής του Τμήματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Ιδρυμα Επιστήμη και Πολιτική (SWP) του Βερολίνου.

Σε τι οφείλεται η τρέχουσα κρίση στις γαλλογερμανικές σχέσεις;
«Οι βασικές αιτίες της είναι δύο. Η μία έχει να κάνει με πολιτική δύναμη. Ο Ολάντ προσπαθεί να επιβάλει ένα μοντέλο στην Ευρώπη που είναι αντίθετο προς το γερμανικό και φλερτάρει γι’ αυτό με τον ισπανό πρωθυπουργό Ραχόι και τον ιταλό ομόλογό του Λέτα. Η άλλη αφορά την οικονομική πολιτική. Η Μέρκελ αντιμετωπίζει το πρόβλημα του ευρώ σαν την παροιμιώδη νοικοκυρά του Σβάμπεν εφαρμόζοντας αιματηρές οικονομίες, ενώ ο Ολάντ ευνοεί μια κεϊνσιανή πολιτική με αναπτυξιακά προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ενωση και τους εθνικούς προϋπολογισμούς».
Η αποξένωση Ολάντ και Μέρκελ αυξάνεται πάντως. Υπάρχει κίνδυνος ανοιχτής ρήξης;
«Δεν νομίζω, η αποξένωση θα συνεχιστεί χωρίς ρήξη. Πιο επικίνδυνη είναι, αντίθετα, η αποξένωση όλων σχεδόν των ευρωπαϊκών ελίτ από τους πολίτες τους στο θέμα της Ευρώπης. Υπάρχει και μια τρίτη αποξένωση, όπως αυτή εκφράζεται στη μοναξιά της Μέρκελ ανάμεσα στους ευρωπαίους ηγέτες. Με εξαίρεση τους επικεφαλής μερικών μικρών χωρών, όπως η Εσθονία, η Φινλανδία και η Αυστρία, κανένας από αυτούς δεν βγαίνει πλέον ανοιχτά να την υποστηρίξει».
Γιατί αυτή η εμμονή της Μέρκελ στη λιτότητα;
«Αυτό είναι που θέλει η μεγάλη πλειονότητα του γερμανικού πληθυσμού. Η Μέρκελ είναι δημοφιλής στη Γερμανία επειδή έχει υποσχεθεί ότι δεν θα χαρίσει δεκάρα στις υπερχρεωμένες χώρες, αλλά απλώς θα τις βοηθήσει να ανασυγκροτηθούν μέσω πιστώσεων. Αν εγκαταλείψει αυτή την υπόσχεση για χάρη του Ολάντ, θα την εγκαταλείψουν και οι ψηφοφόροι της».
Παρά την απομόνωσή της όμως, η Μέρκελ είναι πλέον ο ηγεμόνας στην Ευρώπη. Η περίπτωση της Κύπρου έδειξε ότι η Γαλλία δεν έχει πλέον πολύ λόγο σε αυτήν…
«Ολα αυτά όμως έχουν συγκυριακή σημασία. Πριν από δέκα χρόνια η Γερμανία αποκαλούνταν «ο άρρωστος της Ευρώπης». Ποιος ξέρει πώς θα είναι πάλι τα επόμενα δέκα χρόνια… Η ηγεμονία της δεν είναι εδραιωμένη και θα μπορούσε να διακοπεί. Η επιρροή της στην ευρωπαϊκή πολιτική συναρτάται πάντως από το ποσοστό της συμμετοχής της στα ευρωπαϊκά πακέτα βοήθειας. Και δεδομένου ότι αυτό το ποσοστό είναι μεγαλύτερο από το γαλλικό, έχει και πολιτικά ο λόγος της μεγαλύτερο βάρος».

Ωστόσο το Σοσιαλιστικό Κόμμα Γαλλίας και ο ίδιος ο Ολάντ εξεγείρονται τώρα εναντίον της υποβάθμισής τους…
«Ναι, αλλά η εξέγερσή τους γίνεται από θέση αδυναμίας. Αυτό όμως αφορά αποκλειστικά την ευρωπαϊκή πολιτική. Διεθνώς η Γαλλία είναι ισχυρότερη από τη Γερμανία, δεδομένου ότι, ως μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και ως ατομική δύναμη, μπορεί να επεμβαίνει πολιτικά και στρατιωτικά σε όλα τα μέρη του κόσμου. Αυτό αποτελεί επαρκές αντίβαρο για την τρέχουσα αδυναμία της στην Ευρώπη».

Με αυτό το φόντο, λειτουργεί ακόμη κανονικά το γαλλογερμανικό διευθυντήριο;
«Οχι. Προς το παρόν υπάρχει πλήρης νηνεμία, η οποία θα συνεχιστεί ως τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου. Ως τότε δεν θα προωθηθούν πια σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην Ευρώπη».

Και μετά τις εκλογές;
«Η συνεργασία θα ομαλοποιηθεί, επειδή δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση. Το τρίγωνο Παρισιού – Μαδρίτης – Ρώμης δεν μπορεί να αντικαταστήσει επαρκώς τον άξονα Παρισιού – Βερολίνου».

Συνεργασία σε νέα βάση;
«Οχι. Το συμβόλαιο της Μέρκελ με τους γερμανούς ψηφοφόρους δεν επιτρέπει ουσιαστικές αλλαγές. Η συνέχεια θα είναι πάλι παραλλαγές του ίδιου θέματος. Αυτό ισχύει κατά τα άλλα και για τους γερμανούς Σοσιαλδημοκράτες, στην περίπτωση που θα ήταν οι νέοι επικεφαλής της κυβέρνησης ή θα συμμετείχαν σε συνασπισμό με τους Χριστιανοδημοκράτες. Η πίεση των ψηφοφόρων τούς έχει αναγκάσει να πάρουν θέσεις που δεν διαφέρουν πλέον ουσιαστικά από τις χριστιανοδημοκρατικές. Τα ευρωομόλογα, για παράδειγμα, που ήταν πριν από δύο χρόνια ένα από τα προσφιλή τους θέματα, δεν εμφανίζονται τώρα στο προεκλογικό τους πρόγραμμα».

Ο Γιούργκεν Χάμπερμας προειδοποίησε πρόσφατα ότι αν η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν μετασχηματιστεί σύντομα σε μια «διεθνική δημοκρατία», θα καταρρεύσει. Η απλή υποστήριξη των υπερχρεωμένων χωρών με δάνεια και πιστώσεις, λέει, δεν φθάνει με τίποτε για την καταπολέμηση της κρίσης…
«Ο Χάμπερμας κάνει σωστή διάγνωση της αρρώστιας, αλλά τα μέτρα ίασης που προτείνει είναι αναποτελεσματικά. Η διεθνική δημοκρατία απαιτεί ριζική αλλαγή των ευρωπαϊκών συνθηκών και γι’ αυτήν δεν υπάρχουν οι αναγκαίες πλειοψηφίες στην Ευρώπη. Παρόμοιες προσπάθειες πριν από περίπου δέκα χρόνια απορρίφθηκαν με δημοψηφίσματα στην Ολλανδία και στη Γαλλία. Σε αυτό πρωταγωνίστησαν τότε και πολλοί γάλλοι Σοσιαλιστές, όπως ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών Λοράν Φαμπιούς. Επιπλέον, καυτά προβλήματα, όπως η φοβερή ανεργία που πλήττει ορισμένες χώρες, δεν πρόκειται να λυθούν αυτόματα μέσω της διεθνικής δημοκρατίας».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ