Τη δραματική προειδοποίηση ότι ο χειρισμός της ευρωπαϊκής κρίσης από τη Γερμανία «ξυπνά τα φαντάσματα της Ιστορίας» και απειλεί «να οδηγήσει σε καταστροφή» διατύπωσε κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο Πανεπιστήμιο της Λουβέν στο Βέλγιο, ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς διανοητές της Ευρώπης, ο (γερμανός) Γιούργκεν Χάμπερμας, απευθύνοντας παράλληλα έκκληση για μεγαλύτερη «αλληλεγγύη» και «περισσότερη Ευρώπη».
Ο 83χρονος καθηγητής κοινωνιολογίας και φιλοσοφίας- από τους σημαντικότερους εν ζωή εκπροσώπους της νεομαρξιστικής Σχολής της Φραγκφούρτης- η πολιτική σκέψη του οποίου, όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά ο βρετανικός Guardian, «συνέβαλε στη διαμόρφωση της Γερμανίας τα τελευταία 50 χρόνια», τόνισε ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία που απολαμβάνει η χώρα του μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο «δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη» και ότι «ο ηγεμονικός ρόλος της Γερμανίας μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή».
Στην πρώτη μέχρι σήμερα μεγάλη ομιλία του για την ευρωπαϊκή κρίση, την οποία επέλεξε να απευθύνει σε απόσταση λίγων μόλιως χιλιομέτρων ανατολικά της βελγικής πρωτεύουσας, ο Χάμπερμας επέκρινε τους χειρισμούς των ευρωπαίων ηγετών, όσο και αυτούς των γραφειοκρατών των Βρυξελλών και ζήτησε να μετατραπεί η Ευρωπαϊκή Ενωση σε «υπερεθνική δημοκρατία» και η ευρωζώνη «σε πλήρως λειτουργική πολιτική ένωση».
«Εθνικό συμφέρον» της Γερμανίας η επίδειξη αλληλεγγύης
Ο γερμανός διανοητής υποστήριξε ότι η αποσύνδεση των όσων πρέπει να γίνουν σε οικονομικό επίπεδο, από αυτό που θεωρείται πολιτικώς ευφικτό από πλευράς ψηφοφόρων αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη. «Η αναβολή της δημοκρατίας είναι πολύ επικίνδυνη κίνηση», είπε χαρακτηριστικά ο Χάμπερμας, τασσόμενος ξεκάθαρα υπέρ της ομοσπονδιοποίησης της ΕΕ, και την επίδειξη αλληλεγγύης από πλευράς Γερμανίας, κάτι που όπως είπε, «είναι προς το συμφέρον της χώρας».
«Η κυβέρνηση της Γερμανίας κρατά το κλειδί της τύχης της Ευρωπαϊκής Ενωσης στα χέρια της», δήλωσε χαρακτηριστικά ο φιλόσοφος, προσθέτοντας: «το βασικό ερώτημα δεν είναι μόνο αν η Γερμανία είναι σε θέση να αναλάβει πρωτοβουλία, αλλά επίσης το κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι προς το συμφέρον της».
«Ο ηγετικός ρόλος που έλαχε σήμερα στη Γερμανία δεν ξυπνά απλώς τα φαντάσματα της Ιστορίας», τόνισε ο γερμανός διανοητής, «αλλά μας βάζει σε πειρασμό να ακολουθήσουμε μία μονομερή, εθνική πορεία, ή ακόμα και να υποκύψουμε στη φαντασίωση ισχύος μιας «Γερμανικής Ευρώπης».
«Εμείς οι Γερμανοί οφείλουμε να έχουμε διδαχθεί από τις καταστροφές του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, ότι η οριστική αποφυγή του διλήμματος ενός ημι- ηγεμονικού στάτους, το οποίο σπανιώς μπορεί να διατηρηθεί χωρίς να διολισθίσει σε συγκρούσεις, είναι προς το εθνικό μας συμφέρον».
Ο γερμανός φιλόσοφος ζήτησε τη ριζική αναθεώρηση της γραμμής που ακολουθεί σήμερα η χώρα του και τη στροφή από τις απαιτήσεις για «σταθεροποίηση» των δημοσιονομικών, συρρίκνωση του κράτους προνοίας και των δημοσίων υπηρεσιών, σε μία πολιτική «αλληλεγγύης», με τις ευθύνες να αναλαμβάνονται από κοινού από το σύνολο της ευρωζώνης, την κοινοτικοποίηση του χρέους και την έκδοση ευρωομολόγων.
Ο Χάμπερμας επεσήμανε ότι ο ενθουσιασμός που τρέφει παραδοσιακά η Γερμανία για την ΕΕ έχει τις ρίζες του στη μετα-ναζιστική προσπάθεια της χώρας για αποκατάσταση της εικόνας της σε διεθνές επίπεδο, μέσω της συμφιλίωσης με τη Γαλλία και τη διαδικασία ευρωπαϊκής ενοποίησης, υπό την προστασία και την ενθάρρυνση των ΗΠΑ, έως το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, το 1989.
«Για πρώτη φορά (σσ από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου) ο γερμανικός λαός έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει μία φιλελεύθερη αυτοσυνειδησία», υποστήριξε ο Χάμπερμας, τονίζοντας ωστόσο ότι, «Η συγκεκριμένη επίπονη μεταμόρφωση της πολιτικής νοοτροπίας δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη…» και ότι «Η Γερμανία δεν έχει απλώς συμφέρον, έχει ηθική ευθύνη να ακολουθήσει μία πολιτική αλληλεγγύης». «Αυτό που απαιτείται», είπε ο Χάμπερμας, «είναι μία προσπάθεια συνεργασίας μέσα από μία κοινή πολιτική προοπτική με στόχο την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα στο σύνολο της ευρωζώνης».
Μία τέτοια προσπάθεια απαιτεί τόσο από την πλευρά της Γερμανίας όσο και άλλων χωρών της ΕΕ μία αναδιανομή των πόρων και του πλούτου τους, σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο επίπεδο, προς χάρη του μακροπρόθεσμου συμφέροντός τους, κάτι που αποτελεί «κλασικό παράδειγμα αλληλευγγύης», όπως χαρακτηριστικά είπε.
Ο Χάμπερμας εκτίμησε ότι η διαρθρωτικές ανισορροπίες μεταξύ χωρών με εντελώς διαφορετικές οικονομίες, οι οποίες βρίσκονται και στο επίκεντρο της κρίσης, είναι βέβαιο ότι θα επιδεινωθούν με την πολιτική που ακολουθείται, καθώς οι κυβερνήσεις προχωρούν σε αποφάσεις «με μοναδικό γνώμονα την εθνική τους οπτική γωνία». «Εως σήμερα η γερμανική κυβέρνηση έχει εμμένει σταθερά σε αυτό το δόγμα», είπε.
Τεχνοκρατία χωρίς δημοκρατικές ρίζες
Η απάντηση της ευρωπαϊκής ελίτ στην κρίση θεμελιώθηκε, όπως είπε ο γερμανός φιλόσοφος, σε «μία τεχνοκρατία χωρίς δημοκρατικές ρίζες», εγκλωβίζοντας την Ευρώπη σε ένα δίλημμα νομιμοποίησης και λογοδοσίας, μεταξύ «της απαιτούμενης οικονομικής πολιτικής για τη διάσωση του ευρώ από τη μία, και των πολιτικών βημάτων για ενοποίηση, από την άλλη…με τα βήματα που είναι αναγκαία να είναι αντιδημοφιλή και να συναντούν την αφθόρμητη λαϊκή αντίδραση», υποστήριξε ο Χάμπερμας.
Η (απεγνωσμένη;) φωνή του γερμανού διανοητή δεν έρχεται απλώς να προστεθεί σε όσες άλλες φωνές έχουν τον τελευταίον καιρό κρούσει τον «κώδωνα του κινδύνου» για τον επικίνδυνο ρόλο της «γερμανικής ηγεμονίας» στην Ευρώπη- όπως αυτή του πολωνού πρωθυποργού κ. Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος αναφέρθηκε στο συγκεκριμένο ζήτημα παρουσία της γερμανίδας Καγκελαρίου κυρίας Ανγκελας Μέρκελ στο Βερολίνο την περασμένη εβδομάδα. Ερχεται να προστεθεί σε άλλες αντίστοιχες απόψεις που έχουν εκφραστεί από εξέχοντες Γερμανούς, όπως αυτή του γερμανού κοινωνιολόγου κ. Ουλριχ Μπεκ– ο οποίος προειδοποίησε πρόσφατα για το, υπό δημιουργία, «τέρας της γερμανικής Ευρώπης»- αποκαλύπτοντας ότι τα πράγματα στη χώρα της κυρίας Μέρκελ ενδεχομένως να μην είναι τόσο «γραμμικά»…
