Για πρώτη φορά στην ιστορία μια τόσο μεγάλη διαρροή στοιχείων των προσώπων που κρύβονται πίσω από την ανωνυμία των offshore βλέπει το φως της δημοσιότητας. Μυστικότητα προς πώληση: Μέσα στον παγκόσμιο λαβύρινθο χρημάτων των υπεράκτιων εταιρειών. Αυτό είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα και πολύπλοκα πρότζεκτ που ανέλαβε ποτέ η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists –ICIJ), μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που αποτελείται από 160 δημοσιογράφους σε 60 διαφορετικές χώρες του πλανήτη. «Το Βήμα» και «Τα Νέα» συνεργάστηκαν με την ICIJ με στόχο να αποκαλύψουν το καλύτερα κρυμμένο μυστικό των φορολογικών παραδείσων: τους πραγματικούς ιδιοκτήτες των offshore εταιρειών.


Οι έρευνες του μυστικού υπεράκτιου κόσμου διεξήχθησαν πέρα από την Ελλάδα, σε δεκάδες χώρες. Εκτός από «Τα Νέα» και «Το Βήμα», η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητικών Δημοσιογράφων (http://www.icij.org) συνεργάστηκε με την «Washington Post» στις ΗΠΑ, τον «Guardian» και το BBC στο Ηνωμένο Βασίλειο, το ιταλικό περιοδικό «L’Espresso», τη «Sueddeutsche Zeitung» και το κανάλι NDR στη Γερμανία, τη «Le Monde» στη Γαλλία, την «Trouw» στην Ολλανδία, τη νορβηγική κρατική τηλεόραση, την ουκρανική «Kiev Post», την «Indian Times» στην Ινδία, την «Asahi Simbun» στην Ιαπωνία, τη «La Nacion» στην Αργεντινή και πολλές ακόμη εφημερίδες και δημοσιογράφους από Αμερική, Αφρική, Ευρώπη και Ασία.


Τα δεδομένα με τις offshore ελληνικών συμφερόντων είναι μέρος μιας διαρροής στην οποία περιλαμβάνονται περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια μυστικά αρχεία για υπεράκτιες εταιρείες που αποκτήθηκαν από την ICIJ.
Οι περισσότερες από τις εταιρείες ελληνικού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνονται στα δεδομένα της ICIJ έχουν έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους στην Καραϊβική.Σε καμία περίπτωση δεν υπονοούνται ποινικά ζητήματα, ή οποιαδήποτε παράνομη πράξη από την πλευρά των πραγματικών ιδιοκτητών. Μεταξύ αυτών με τους οποίους ήρθαμε σε επαφή υπάρχουν αρκετοί που δεν χρησιμοποιούσαν εντεταλμένους διευθυντές-αχυρανθρώπους έτσι ώστε να μην εμφανίζονται πουθενά τα ονόματά τους. Ολοι αναφέρουν ότι δεν έχουν κάνει τίποτε παράτυπο και ότι απλώς εκμεταλλεύονται τις νόμιμες φορολογικές ελαφρύνσεις ή και την προστασία της ιδιωτικότητας που προσφέρουν αυτά τα εταιρικά σχήματα.


Τους αχυρανθρώπους των offshore εταιρειών πίσω από τους οποίους κρύβονται συμφέροντα δισεκατομμυρίων ευρώ αποκαλύπτει η έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) σε συνεργασία με «Τα Νέα» και «Το Βήμα». Πρόκειται για τους «επαγγελματίες»-βασικά γρανάζια του υπεράκτιου συστήματος που πληρώνονται για να βάζουν τις υπογραφές τους προσφέροντας πλήρη μυστικότητα στους πραγματικούς ιδιοκτήτες. Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι τρεις Κύπριοι φέρονται να είναι διευθυντές σε περισσότερες από 310 υπεράκτιες εταιρείες με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους.

Το όνομά του είναι Ελληνας: Ανδρέας Ελληνας. Και όπως φαίνεται, κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας διηύθυνε ταυτόχρονα 126 υπεράκτιες εταιρείες, ενώ ήταν εκπρόσωπος σε άλλες τρεις. Α, ήταν επίσης και μέτοχος σε επτά. Είναι λοιπόν λογικό να αναρωτιέται κάποιος: Πού βρίσκει τον χρόνο; Πώς τα καταφέρνει;

Ο Κύπριος Ανδρέας Ελληνας δεν είναι ο μοναδικός άνθρωπος στον πλανήτη που εμφανίζεται να κρατάει τόσο πολλά υπεράκτια καρπούζια κάτω από την ίδια διευθυντική μασχάλη. Υπάρχουν και χειρότερα: για παράδειγμα, ο Βρετανός Στίβεν Κέλι, ο οποίος κατέχει μέχρι στιγμής το παγκόσμιο ρεκόρ «offshore πολυπραγμοσύνης» στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, διηύθυνε 377 εταιρείες ταυτόχρονα. Από τα στοιχεία της ICIJ προκύπτει ότι ένα δίκτυο 28 αχυρανθρώπων βρετανικής καταγωγής ήταν διευθυντές σε περισσότερες από 3.500 υπεράκτιες με έδρα το μικρό νησιωτικό σύμπλεγμα της Καραϊβικής. Στην Κύπρο, από την έρευνα των «Νέων» και του «Βήματος», αποκαλύπτεται ότι επτά άτομα διοικούσαν στα χαρτιά 400 υπεράκτιες εταιρείες λετονικών, ρωσικών, ελληνικών και άλλων συμφερόντων. Ολοι τους πρόθυμοι να εμφανίζονται ως διευθυντές δεκάδων offshore, ενώ στην πραγματικότητα εκτελούσαν τις εντολές των πραγματικών ιδιοκτητών, οι οποίοι παρέμεναν αθέατοι, μακριά από τα χέρια των φορολογικών αρχών.

Αμέσως μετά τον Ελληνα η πλέον συχνά συναντώμενη διευθύντρια στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου είναι η Δήμητρα Σταυρινού. Σύμφωνα με τα έγγραφα που διέρρευσαν, η κύπρια μάνατζερ εμφανιζόταν να έχει υπό τη διεύθυνσή της 106 offshore. Στην τριάδα των πλέον πολυάσχολων «υπεράκτιων» στελεχών περιλαμβάνεται και ο κύπριος Ανδρέας Σπυρίδης με 82 offshore. Δραστήριοι ως διευθυντές υπεράκτιων εταιρειών εμφανίζονται οι Ελενα Παπαπαύλου, Ελενα Χριστοδουλίδου, Στέλιος Αμερικάνος και Γιώργος Γιάνγκου, επίσης Κύπριοι, με 44, 26, 25 και 24 εταιρείες αντίστοιχα, ενώ σε κάποιες από αυτές οι δύο τελευταίοι μοιράζονται τη διεύθυνση. Οσο για την Ελλάδα, το πλέον συχνά αναφερόμενο διευθυντικό στέλεχος στα στοιχεία που αποκτήθηκαν από το ICIJ είναι η Ευγενία Αλεξάνδρα Λαζάρου, η οποία έχει διατελέσει διευθύντρια σε επτά offshore με τις εξής επωνυμίες: Otoades Limited, Wenmont Ltd, Tarriston Ltd, Coyanosa Limited, Gaterland Ltd, Gridlestar Ltd και Hetland Ltd. Καμία από αυτές δεν περιλαμβάνεται στη λίστα των 23.000 αλλοδαπών εταιρειών που έχει στην κατοχή του το υπουργείο Οικονομικών, το οποίο σημαίνει ότι βρίσκονται εκτός των ελληνικών φορολογικών ραντάρ. Η διεύθυνση που δήλωνε η Ευγενία Αλεξάνδρα Λαζάρου στα μητρώα εταιρειών των Βρετανικών Παρθένων Νήσων ήταν στην πλατεία Κολωνακίου, στην ίδια πολυκατοικία όπου εδρεύει παράρτημα ενός εκ των πλέον γνωστών κυπριακών δικηγορικών γραφείων.

Οι «εντεταλμένοι διευθυντές» αποτελούν τον πιο ισχυρό κρίκο της αλυσίδας των offshore και της μυστικότητας που διακατέχει εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρηματικές συναλλαγές. Αυτό επιτυγχάνεται με τη διάθεση των ονομάτων τους για χρήση σε επίσημα εταιρικά έγγραφα, δηλώνοντας διευθύνσεις σε χώρες που ουδεμία σχέση έχουν με την έδρα της επιχείρησης –κάποιες φορές μάλιστα βρίσκονται και στους πλέον εξωτικούς προορισμούς. Για παράδειγμα, η Eco Energy Partners Ltd, μία από τις 106 offshore με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους στις οποίες εμφανίζεται διευθύντρια η Κύπρια Δήμητρα Σταυρινού έχει ως βασικό μέτοχο την εταιρεία Cp Ecoprojects, η οποία αποτελεί καταπιστευματούχο του ιρλανδέζικου fund με την επωνυμία Εco Energy Trust. Μία από τις διευθύνσεις που δήλωνε, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που διέρρευσαν, είναι στην Πλούσια Κοιλάδα στις Σεϋχέλλες (Val Riche), μερικά χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Μάχε, χωρίς όμως να προσδιορίζεται οδός και αριθμός –αν και στον χάρτη της συγκεκριμένης περιοχής δεν διακρίνονται δρόμοι παρά μόνο δάσος και ένα τουριστικό μονοπάτι το οποίο οδηγεί σε ένα ύψωμα 500 μέτρων απ’ όπου μπορεί κανείς να έχει πανοραμική θέα του νησιού… Ετσι θεωρείται σχεδόν αδύνατο να μπορεί κάποιος να εντοπίσει τη Δήμητρα Σταυρινού αν έχει στη διάθεσή του μόνο αυτά τα στοιχεία.

Εκτός από τις Σεϋχέλλες η κύπρια εντεταλμένη διευθύντρια δήλωνε κατά περιόδους άλλες τρεις διευθύνσεις, στη Λευκωσία. Μόνο μία από αυτές φέρεται να είναι κατοικία και, σύμφωνα με τα στοιχεία του ICIJ, έχει δηλωθεί τέσσερις φορές, σε σύνολο 106 εταιρειών. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις ή δεν υπάρχει καθόλου διεύθυνση ή έχουν δηλωθεί στοιχεία που χρησιμοποιούνται και από άλλα πολυάσχολα στελέχη. Τρανταχτό παράδειγμα αποτελεί κτίριο επί της οδού Ευαγόρα Παλληκαρίδη, όπου, εκτός από τη Σταυρινού, δήλωναν ως διεύθυνσή τους άλλοι εννέα επαγγελματίες των υπεράκτιων εταιρειών: ο διευθυντής των 82 offshore Ανδρέας Σπυρίδης, η Ελενα Χριστοδουλίδου των 26 offshore, η Κυριακή Σκουλάρα των 23, o Σωτήρης Γεωργιάδης των 19, η Μάρθα Δημητριάδη των 24, η Ναταλία Δημητρίου των 16, η Νικολέτα Χριστοδουλίδου των 14, η Αναστασία Καμούδη των 14, η Αφροδίτη Περικλέους των 14.

Από μια άλλη διεύθυνση που δήλωνε η Δήμητρα Σταυρινού, επί της οδού Θεμιστοκλή Δέρβη, φαίνεται πλέον ξεκάθαρα ότι η αγορά των εντεταλμένων διευθυντών στην Κύπρο είναι σαν τα συγκοινωνούντα δοχεία: εκεί σήμερα βρίσκεται το δικηγορικό γραφείο του Στέλιου Αμερικάνου, διευθυντή σε 25 offshore και συνεργάτη του Γιώργου Γιάγκου. Την ίδια διεύθυνση δηλώνουν επίσης ο Ανδρέας Σπυρίδης, η Μάρθα Δημητριάδη αλλά και η εταιρεία Obangate Holding Limited, η οποία είναι μέτοχος της ρωσικών συμφερόντων υπεράκτιας με έδρα στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους MedInvestgroup Limited.

Το γαϊτανάκι του μαύρου χρήματος
Η υπόθεση Μαγκνίτσκι και η «βιομηχανία» των υπεράκτιων της Κύπρου

Την υπόγεια διασύνδεση της «βιομηχανίας» υπεράκτιων υπηρεσιών της Κύπρου με την υπόθεση Μαγκνίτσκι, του μεγαλύτερου σκανδάλου υπεξαίρεσης και ξεπλύματος χρήματος στην Ιστορία, φέρνουν στο φως «Το Βήμα» και «Τα Νέα».

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ), η διεύθυνση που δηλώνει συνήθως ο διευθυντής, εκπρόσωπος και μέτοχος των 136 offshore με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους Ανδρέας Ελληνας, καθώς και η επίσης δραστήρια διευθύντρια των 44 υπεράκτιων συνδέονται με την κυπριακή εταιρεία που συνέστησε και μεταβίβασε σε Λετονούς τη Fynel Ltd, που φέρεται να «εφάπτεται» σε παράνομες ροές χρήματος ύψους 43 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ο Σεργκέι Μαγκνίτσκι ήταν ο δικηγόρος που προσπαθούσε να ερευνήσει για λογαριασμό της Hermitage Capital, ενός αμερικανικού fund που επένδυε στη Ρωσία, ποιοι ήταν εκείνοι που είχαν υπεξαιρέσει ποσά ύψους 230 εκατ. δολαρίων από το επενδυτικό κεφάλαιο.

Στις 4 Ιουνίου 2007 περίπου 20 αξιωματούχοι της αστυνομίας και του ρωσικού υπουργείου Εσωτερικών πραγματοποίησαν έφοδο στα γραφεία της Hermitage κατόπιν έκδοσης εντάλματος για οφειλές φόρων. Αυτή η ενέργεια προκάλεσε την απορία των υπευθύνων της εταιρείας, καθώς μόλις λίγες ημέρες προηγουμένως είχαν λάβει βεβαίωση για την πληρωμή των όποιων οφειλομένων. Την ημέρα της εφόδου μεγάλο μέρος των εγγράφων, αλλά και κάποιες από τις σφραγίδες του αμερικανικού fund, κατασχέθηκαν. O Μαγκνίτσκι κλήθηκε αμέσως μετά να λύσει τον γρίφο.

Κατά τη διάρκεια των ερευνών του ο ρώσος δικηγόρος οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι το υλικό που κατασχέθηκε κατέληξε στα χέρια μελών της ρωσικής μαφίας, οι οποίοι πλαστογράφησαν τα έγγραφα έτσι ώστε να απαιτήσουν από τις αρχές επιστροφή φόρων ύψους 230 εκατ. δολαρίων. Επιπλέον υποστήριξε ότι η Hermitage κατηγορήθηκε από τις αρχές για μη καταβολή φόρων μόνο και μόνο για να πραγματοποιηθεί η έφοδος και να κατασχέσουν το πολύτιμο υλικό.

Με την πλαστογράφηση των εγγράφων οι δράστες εμφάνισαν αλλαγή στην ιδιοκτησία της Hermitage, έδειξαν ότι η εταιρεία χρωστάει 1 δισ. δολάρια σε offshore. Με δικηγόρους που δρούσαν για λογαριασμό των πλαστογράφων εν αγνοία των πραγματικών ιδιοκτητών της Hermitage, βεβαιώθηκαν στην εταιρεία ανύπαρκτα χρέη, για να δείξουν ότι το fund δεν είναι κερδοφόρο και ως εκ τούτου να τύχει επιστροφής φόρου ύψους 230 εκατ. δολαρίων, η οποία εγκρίθηκε τα Χριστούγεννα του 2007. Τα χρήματα αυτά δεν ήταν της Hermitage, ήταν των ρώσων φορολογουμένων. Και οι ρωσικές αρχές αντί να ερευνήσουν ποιος είχε πλαστογραφήσει τα εταιρικά έγγραφα, στράφηκαν κατά του Μαγκνίτσκι, ο οποίος φυλακίστηκε τον Νοέμβριο του 2008. Εναν χρόνο μετά, χωρίς ακόμα να έχει δικαστεί, ο 37χρονος ρώσος δικηγόρος πέθανε λόγω ελλιπούς ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, σύμφωνα με πόρισμα επιτροπής του Κρεμλίνου.

Τον Ιούλιο του 2012 δικηγορικό γραφείο που συνέχιζε να ερευνά την υπόθεση για λογαριασμό της Hermitage έστειλε στις αρχές της Λετονίας αναλυτική έκθεση στην οποία δήλωνε ότι τουλάχιστον 63 εκατομμύρια δολάρια από τα 230 στο σύνολο «ξεπλύθηκαν» από τράπεζες της βαλτικής χώρας και ότι μέρος τους μπορεί να βρίσκεται ακόμα εκεί. Στην έκθεση επισημαίνεται ότι 43 εκατ. δολάρια κατατέθηκαν από τη βρετανική Technomark Business, της οποίας το 100% κατείχε η υπεράκτια εταιρεία Fynel Ltd με έδρα την Κύπρο.

H Fynel ιδρύθηκε το 2005 από την Cyworld Consultancy Services, θυγατρική μιας εταιρείας παροχής υπεράκτιων υπηρεσιών, στην οποία ο Ανδρέας Ελληνας εμφανίζεται κατά δήλωσίν του ως διευθυντής μάρκετινγκ. Η διεύθυνση της μητρικής Cyworld Group of Companies εντοπίζεται στην οδό Κέννεντυ 8 στη Λευκωσία, όπου δηλώνει συνήθως τη διεύθυνσή του και ο κ. Ελληνας. Οι μετοχές της Fynel μεταβιβάστηκαν από την Cyworld Consultancy στον Λετονό Σταν Γκόριν, ο οποίος από τον Ιούλιο του 2005 εμφανίζεται ως διευθυντής μαζί με έναν ακόμη συντοπίτη του, τον Ερίκ Βανάγκελς, ενώ στη συνέχεια εμφανίζονται και άλλοι Λετονοί ως διευθυντές. Σύμφωνα με δελτίο έρευνας της Fynel, κατά τη διάρκεια της κίνησης των υπεξαιρούμενων κεφαλαίων το πρώτο τρίμηνο του 2008, ως γραμματεία της offshore εμφανίζεται η Cyworld Consultancy. To 2011 τη θέση της γραμματέως της Fynel αναλαμβάνει η Ελενα Παπαπαύλου η οποία επίσης δήλωνε ως διεύθυνση την Κέννεντυ 8. Από τα στοιχεία του ICIJ γίνεται σαφές ότι και οι Λετονοί Βανάγκελς και Γκόρινς προέρχονται από τον χώρο των υπεράκτιων αχυρανθρώπων: ο πρώτος εμφανίζεται ως διευθυντής σε εννέα offshore με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους και ως μέτοχος σε οκτώ, ενώ ο δεύτερος έχει τη θέση του διευθυντή σε τρεις και του μετόχου σε άλλες τρεις.

Να σημειωθεί ότι και οι σχέσεις του Ανδρέα Ελληνα είναι ιδιαίτερα στενές με τη Λετονία: σύμφωνα με το υλικό που διέρρευσε, 110 από τις 136 συνολικά offshore με τις οποίες συνδέεται βρίσκονται υπό τη διαχείριση του λετονικού γραφείου υπεράκτιων υπηρεσιών BBP-Baltic Ltd.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ