Μπορούν οι διανοούμενοι να διοικήσουν τη χώρα; Σε αυτό το ερώτημα θα έχουμε σύντομα τις δικές τους απαντήσεις, καθώς βρίσκονται στο προσκήνιο πολλές πρωτοβουλίες διανοουμένων, ενώ κάποιες αναμένεται να λάβουν και οργανωτική συγκρότηση. Θα έλεγε κανείς ότι ξαφνικά οι διανοούμενοι αισθάνθηκαν να τους «τσιμπά μια πολιτική μύγα» και εκατοντάδες καθηγητές, συγγραφείς, άνθρωποι των γραμμάτων συνωστίζονται σε κινήσεις, πρωτοβουλίες, επιτροπές, φιλοδοξώντας να αλλάξουν τα κακώς κείμενα. Επιτέλους δεν θα μπορεί να τους κατηγορήσει κανένας ότι δεν παρεμβαίνουν. «Παρενέβαιναν πάντα οι διανοούμενοι, απλώς ο κόσμος ήθελε να ακούει κάθε φορά αυτό που είχε αποφασίσει ο ίδιος να ακούσει και όχι κάτι διαφορετικό» θα απαντήσει η καθηγήτρια Πανεπιστημίου Βάσω Κιντή.

«Για την Ελλάδα, τώρα!» λέγεται η κίνηση την οποία εξήγγειλε μια ομάδα 18 διανοουμένων, ανάμεσα στους οποίους ο Νίκος Αλιβιζάτος, ο Αρίστος Δοξιάδης (που αποχώρησε από τον «Κοινωνικό Σύνδεσμο» του Γ. Φλωρίδη επικαλούμενος απουσία ιδεολογικής ομοιογένειας), ο Ν. Μουζέλης κ.ά. Η κίνηση αυτή δεν κρύβει τη σχέση της με μια μερίδα των πολιτικών που υποστηρίζουν το «πείραμα Παπαδήμου», εξάλλου η Αννα Διαμαντοπούλου ήταν μία από τις βασικές ομιλήτριες, μαζί με τον Κωστή Χατζηδάκη και τον Στέφανο Μάνο, στην εναρκτήρια εκδήλωση. Ο κ. Αλιβιζάτος στις αιτιάσεις «γιατί να βάλουμε μπροστά πολιτικά πρόσωπα» απαντά λέγοντας ότι «δεν έχουν όλοι οι πολιτικοί μας την ίδια ευθύνη και κανένα ξεκίνημα δεν γίνεται εν κενώ». Η κίνηση αυτή έχει δύο βασικούς πυλώνες: σε συλλογικό επίπεδο, την προάσπιση των μεταρρυθμίσεων και της ευρωπαϊκής προοπτικής και, σε ατομικό επίπεδο, την προσφορά κάθε πολίτη. Η καθηγήτρια Φιλοσοφίας Βάσω Κιντή που αποχώρησε από τη ΔΗΜΑΡ τονίζει ότι «υπάρχει ανάγκη να εκφραστεί το μεταρρυθμιστικό ρεύμα, που – κατά τη γνώμη της – είναι πλειοψηφικό». Γιατί πήραν αυτή την πρωτοβουλία; «Το πολιτικό σκηνικό είναι κατακερματισμένο και το μεταρρυθμιστικό ρεύμα θα υποχωρήσει αν δεν γίνει κάτι». Η κυρία Κιντή βλέπει και αλλαγές ρόλων, μια και τονίζει ότι «κακώς άφησαν οι διανοούμενοι στους πολιτικούς τη διαχείριση των κοινών». Ο Λουκάς Τσούκαλης από την ίδια κίνηση μας λέει ότι «δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο το επόμενο βήμα», όμως ο κόσμος, όπως λέει, τους πιέζει να προχωρήσουν σε πολιτικό σχηματισμό. «Αυτό θα γίνει» τονίζει «μόνον αν πληρούνται δύο προϋποθέσεις: πρώτον, να υπάρξει κρίσιμη μάζα ανθρώπων που θα συμμετάσχει και, δεύτερον, να υπάρξει συμφωνία σε ορισμένες θέσεις». Ο κ. Τσούκαλης δεν θεωρεί ότι η κίνησή τους πρέπει να καταγραφεί ως «μνημονιακή». «Μιλάμε για αναγκαίες μεταρρυθμίσεις» θα πει. «Ετσι κι αλλιώς, οι συσχετισμοί δυνάμεων σήμερα δεν επιτρέπουν αλλαγή πλεύσης και οι «αντιμνημονιακοί» δεν μας έχουν πει ποια είναι η πρότασή τους για την επόμενη ημέρα. Πώς θα πείσουν τους Ευρωπαίους να αλλάξουν γραμμή;».

Μια άλλη κίνηση, του μουσικού και διαφημιστή Θάνου Τζήμερου, με τίτλο «Δημιουργία ξανά!», θα επιδιώξει να κερδίσει την ψήφο των πολιτών. «Το σκέφτηκα ως project» θα πει ο κ. Τζήμερος. Ο ίδιος είχε απασχολήσει τα ξένα ΜΜΕ με μια επιστολή που είχε στείλει στη Μέρκελ. Δεν συμφωνεί με τον χωρισμό της χώρας σε «μνημονιακούς» και «αντιμνημονιακούς», αν και παραδέχεται ότι δεν είναι έτοιμος να μιλήσει για το μνημόνιο. Η κίνησή του συμπεριλαμβάνει ανθρώπους της εργασίας με υψηλή ειδίκευση και μεγάλη θέληση να δουλέψουν. Κλειδί της πρότασής του η ανάπτυξη και η ανεμπόδιστη επιχειρηματικότητα. Εντός των προσεχών ημερών θα προχωρήσει σε ανοιχτή συνδιάσκεψη για τη συγκρότηση οργάνων της κίνησης.

Διακήρυξη
«Ανάληψη ευθύνης»

Η μεγαλύτερη ομάδα διανοουμένων συσπειρώνεται στην κίνηση «Για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και της κοινωνίας». Η κίνηση αυτή, η οποία έχει συγκεντρώσει κάτω από την αρχική της διακήρυξη περισσότερες από 800 υπογραφές, θα προχωρήσει την ερχόμενη Πέμπτη 1η Μαρτίου σε μια ανοιχτή διάσκεψη στο Αμφιθέατρο Δρακόπουλου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι υπογράφοντες προέρχονται από πολλούς ιδεολογικούς χώρους, οι οποίοι καλύπτουν το φάσμα από τη φιλελεύθερη Δεξιά ως τους αριστεριστές. Ο κύριος κορμός τους προέρχεται από την ευρύτερη Αριστερά. Διανοούμενοι, κυρίως πανεπιστημιακοί, που συμμετείχαν στο εκσυγχρονιστικό πείραμα του Κώστα Σημίτη αλλά και άλλοι που το πολέμησαν σφοδρά. Η κίνηση διαθέτει ήδη μια προσωρινή συντονιστική επιτροπή. Πού αποβλέπει όμως; «Να αναλάβουμε την ευθύνη μας απέναντι στην κοινωνία» λέει ο πανεπιστημιακός Δ. Χριστόπουλος, μέλος της συντονιστικής. Θεωρεί, όπως αναφέρει και η διακήρυξή τους, ότι το μνημόνιο βάζει τη χώρα «σε μια πορεία καταστροφική, βασισμένη στην κοινωνική αδικία. Σε αυτή τη μεταιχμιακή περίοδο είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι διακυβεύονται τόσο η έννοια του κοινωνικού όσο και η δημοκρατία και τα δικαιώματα του πολίτη». Η κίνηση αυτή δεν έχει ακόμη διαμορφώσει ατζέντα. «Πολύ πιθανόν» τονίζει ο κ. Χριστόπουλος «να διαμορφώσει αρχίζοντας από τα επί μέρους: την Παιδεία, τα σχολεία, τα ναρκωτικά κ.ά. Οσο μεγαλώνουμε βέβαια, θα πληθαίνουν τα ερωτήματα που η κίνησή μας πρέπει να απαντήσει». Προξενεί εντύπωση το ότι η αρχική διακήρυξη δεν μιλάει καθόλου για το παρελθόν, δεν περιέχει κριτική ή δεν αναφέρεται σε ευθύνες και πού βρίσκονται αυτές. «Αυτό ήταν πολύ δύσκολο θέμα» παραδέχεται ο συνομιλητής μου. «Δεν μπορούσαμε να συμφωνήσουμε. Το αφήσαμε για αργότερα». Τονίζει ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μετατραπεί η κίνηση σε πολιτικό σχηματισμό. Θέλουν απλώς να παρέμβουν στην κοινωνία.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ