Στο χείλος του γκρεμού η χώρα, καθώς σήμερα ψηφίζεται στη Βουλή η νέα δανειακή σύμβαση με δεκάδες βουλευτές να απειλούν ότι θα την καταψηφίσουν, ενώ παράλληλα έχουν προαναγγελθεί συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας από συνδικαλιστικές οργανώσεις και κόμματα της Αριστεράς. Επώδυνη η συμφωνία αλλά μονόδρομος, δηλώνει ο κ. Παπαδήμος.

Ρήγματα τα οποία απειλούν με κατάρρευση όλο το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας προκαλούν οι οδυνηρές απαιτήσεις του νέου μνημονίου, προκειμένου να συνεχιστεί η χρηματοδότηση της Ελλάδας με 130 δισ. ευρώ και να μειωθεί το δημόσιο χρέος κατά περίπου 100 δισ. ευρώ. Ο ΛΑΟΣ αποχώρησε από την κυβέρνηση, η οποία στηρίζεται πλέον από το ΠαΣοΚ και τη ΝΔ. Εξι υπουργοί και υφυπουργοί παραιτήθηκαν και οι Κοινοβουλευτικές Ομάδες των δύο μεγάλων κομμάτων δοκιμάζονται από σεισμικές δονήσεις, οι οποίες δεν αποκλείεται να οδηγήσουν στον ακρωτηριασμό τους. Η σημερινή ψηφοφορία στη Βουλή είναι ιστορικά κρίσιμη καθώς θα καθορίσει τον προσανατολισμό της χώρας, αν δηλαδή θα παραμείνει στο ευρώ ή αν θα ανοίξει ο δρόμος της επιστροφής στη δραχμή. Οι εξελίξεις εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν σε βίαιο μετασχηματισμό του πολιτικού συστήματος υπό την πίεση των κοινωνικών εντάσεων.

Χθες ξεκίνησε στη Βουλή η συζήτηση για τη νέα δανειακή σύμβαση και τη συμφωνία με την τρόικα αλλά όχι το PSI, το οποίο ακόμη συναντά εμπόδια για την ολοκλήρωσή του. Ξεκίνησε έτσι ένα 48ωρο ενδεχόμενων ρήξεων και αβεβαιότητας για την εξέλιξη της ψηφοφορίας εντός της Βουλής – η αποδοχή των μέτρων αποτελεί προϋπόθεση για την εκταμίευση της επόμενης δόσης του δανείου – αλλά και την κατάσταση πολιορκίας που θα υπάρχει έξω από αυτή.

Στελέχη του ΠαΣοΚ και της ΝΔ υπολόγιζαν ότι τα μέτρα θα συγκέντρωναν 180 – 200 ψήφους, ανέμεναν δηλαδή σημαντικές απώλειες. Χθες, ο κ. Αντ. Σαμαράς στην ΚΟ όχι μόνο έθεσε θέμα κομματικής πειθαρχίας αλλά ξεκαθάρισε ότι όποιος δεν βουλευτής ή πολιτευτής δεν στηρίξει τα νέα μέτρα θα μείνει εκτός ψηφοδελτίων. Λίγο αργότερα ο κ. Γ. Παπανδρέου, πιεζόμενος από μεγάλο κομμάτι της δικής του ΚΟ, έθεσε και εκείνος θέμα κομματικής πειθαρχίας και ζήτησε από όσους βουλευτές έχουν πραγματικό πρόβλημα συνείδησης να παραιτηθούν από το βουλευτικό τους αξίωμα. Αυτή η σκληρή κομματική πειθαρχία θα περιορίσει τις διαρροές χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο ορισμένοι να επιχειρήσουν ηρωική έξοδο.
Ενδεικτική του κλίματος που υπάρχει στο Υπουργικό Συμβούλιο είναι η τοποθέτηση του κ. Τ. Γιαννίτση στη συνεδρίαση της Παρασκευής, όπου εγκρίθηκε ομοφώνως το νέο πακέτο μέτρων. «Αν επιβάλλοντας τέτοια επαχθή μέτρα πετύχουμε να βγάλουμε τη χώρα από την κρίση τότε τα ονόματα του Παπαδήμου, του Βενιζέλου και των αρχηγών που στήριξαν την κυβέρνηση θα μείνουν στην Ιστορία. Αν αποτύχουμε, τα ονόματα όλων μας θα γραφτούν με μαύρο μελάνι» φέρεται να είπε.

Οι ενδοιασμοί Παπουτσή
Αν τα πράγματα εντός Βουλής φαίνεται ότι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο, η κατάσταση στους δρόμους όπου τα κόμματα της Αριστεράς και οι αγανακτισμένοι πολίτες έχουν δώσει αντιμνημονιακό ραντεβού ενδέχεται να οδηγήσει σε έκρηξη. Αυτόν τον κίνδυνο της κοινωνικής ανάφλεξης επισήμανε στο Υπουργικό Συμβούλιο ο κ. Χρ. Παπουτσής, ο οποίος ζήτησε κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον κ. Παπαδήμο για θέματα της αρμοδιότητάς του λέγοντας ότι από τη συζήτηση αυτή θα εξαρτηθεί η παραμονή του στην κυβέρνηση.
Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη δεν υπέβαλε παραίτηση μετά τη συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό, ωστόσο νωρίτερα είχε ζητήσει να καταγραφούν στα πρακτικά του Υπουργικού Συμβουλίου οι ενστάσεις του για τα μέτρα περιορισμού του εργασιακού κόστους στον ιδιωτικό τομέα προειδοποιώντας ότι θα καταπέσουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ο υπουργός Επικρατείας κ. Γ. Σταυρόπουλος του απάντησε ότι τα μέτρα θα γίνουν δεκτά εξαιτίας του εξαιρετικού και προσωρινού χαρακτήρα τους. «Πού τη βρίσκεις την προσωρινότητα;» έθεσε το ρητορικό ερώτημα ο κ. Παπουτσής προκαλώντας ερωτήματα για τη μελλοντική στάση του. Λίγες ώρες νωρίτερα είχε παραιτηθεί η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου με την οποία τον συνδέει μακρά πολιτική φιλία, τα κυβερνητικά στελέχη του ΛΑΟΣ (Μ. Βορίδης, Α. Γεωργιάδης, Α. Ροντούλης και Γ. Γεωργίου) ενώ την προηγούμενη ημέρα υπέβαλε την παραίτησή του ο Ι. Κουτσούκος.
Ανεξαρτήτως του αποτελέσματος της ψηφοφορίας, ο πρωθυπουργός κ. Λ. Παπαδήμος έχει για πρώτη φορά την ευκαιρία να σχηματίσει μια κυβέρνηση η οποία να τον αντιπροσωπεύει περισσότερο. Ο ανασχηματισμός έχει προεξοφληθεί από το Μέγαρο Μαξίμου και το πιθανότερο είναι να γίνει μετά την ψήφιση του νέου μνημονίου. Θα επιλέξει ο κ. Παπαδήμος μια κυβέρνηση τεχνοκρατών όπως ο ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Μόντι, θα προσανατολιστεί σε ένα μεικτό σχήμα τεχνοκρατών και πολιτικών, όπως έχει προτείνει η κυρία Αννα Διαμαντοπούλου, ή θα διατηρήσει το σημερινό σχήμα με κάποιες διορθωτικές αλλαγές; Τι στάση θα κρατήσουν σε αυτόν τον ανασχηματισμό τα κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση; Τον Νοέμβριο, τα βέτο και οι πιέσεις από τους εκπροσώπους του ΠαΣοΚ, της ΝΔ και του ΛΑΟΣ οδήγησαν εκτός κυβέρνησης όλες τις επιλογές του κ. Παπαδήμου πλην του κ. Τ. Γιαννίτση και κατέληξαν σε ένα από τα πιο πολυμελή σχήματα των τελευταίων ετών.

Η αντιπάθεια των ξένων
Το πολιτικό πρόβλημα απειλεί να ρίξει τη χώρα σε ξέρα. Οι ευρωπαίοι εταίροι έχουν χάσει σε τέτοιο βαθμό την υπομονή και την εμπιστοσύνη τους στο σύνολο των πολιτικών δυνάμεων ώστε πλέον δεν διστάζουν να προσβάλλουν τους υπουργούς και να μιλούν με απαξιωτικό ύφος για τους Ελληνες. Οι κκ. Ευ. Βενιζέλος και Γ. Ζαννιάς έχουν πικρή εμπειρία από τις συνεδριάσεις του Eurogroup όπου έχουν επανειλημμένως ακούσει τη φράση «δεν σας εμπιστευόμαστε».
Και άλλοι υπουργοί όμως συνάντησαν ανάλογη αντιμετώπιση από τους ομολόγους τους. Κορυφαίος υπουργός της κυβέρνησης διηγείται πως βρέθηκε σε μια ιδιωτική συνάντηση με υπουργό ισχυρής χώρας της ΕΕ, ο οποίος όταν άρχισε να του μιλά για τις μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα τον διέκοψε με μια περιφρονητική κίνηση των χεριών του και του είπε ότι δεν ενδιαφέρεται να ακούσει επειδή δεν πιστεύει ότι η ελληνική κυβέρνηση θα τα καταφέρει. Ακόμη και οι εκπρόσωποι του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF) μεταφέρουν την εικόνα ενός «γελοίου πολιτικού συστήματος» στους εκτός Ελλάδας συνομιλητές τους.
Πώς θα αντιστραφεί αυτό το κλίμα; Οι συνθήκες που δημιουργούνται στη χώρα εκκολάπτουν τον σπόρο του εθνικού διχασμού. Από τη μια πλευρά η Αριστερά και διάφορες υπερσυντηρητικές και ακροδεξιές ομάδες προπαγανδίζουν την επιστροφή στη δραχμή. Από την άλλη πλευρά, η προσήλωση στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας συνεπάγεται μέτρα που γονατίζουν τα νοικοκυριά, εκτοξεύουν στη στρατόσφαιρα την ανεργία, θολώνουν τις προοπτικές της νέας γενιάς. Αυτή «η γενιά της τρόικας» παραμένει αχαρτογράφητη αυτή τη στιγμή αλλά αν δεν ξεκινήσει η ανάκαμψη της οικονομίας θεωρείται βέβαιο ότι θα μετατραπεί σε μια αποθήκη πυρίτιδας για τα κόμματα της μεταπολίτευσης.
Την Παρασκευή στο Υπουργικό Συμβούλιο ο κ. Παπαδήμος επισήμανε ότι η κυβέρνηση έχει απόλυτη επίγνωση ότι το πρόγραμμα που καλείται να εφαρμόσει συνεπάγεται οδυνηρές θυσίες για τους Ελληνες. «Λένε ορισμένοι: από ένα τέτοιο οικονομικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει επώδυνα μέτρα, προτιμότερη θα ήταν η χρεοκοπία. Πλανώνται οικτρά όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο ή δημαγωγούν επικίνδυνα. Μια άτακτη χρεοκοπία θα έριχνε τη χώρα μας σε μια καταστροφική περιπέτεια».

Ο εφιάλτης της χρεοκοπίας
Ο Πρωθυπουργός ανέλυσε με λεπτομέρειες τα δεινά της χρεοκοπίας: στάση πληρωμών από το κράτος, κλειστά σχολεία και νοσοκομεία, ελλείψεις σε βασικά αγαθά όπως φάρμακα, πετρέλαιο, μηχανήματα, κ.ά., μαζικά λουκέτα σε επιχειρήσεις. Η μείωση των εισοδημάτων, όμως, στερεί ήδη από όλο και περισσότερους πολίτες τα αγαθά αυτά, οπότε η γραμμή που χωρίζει τη σημερινή κατάσταση από την άτακτη χρεοκοπία γίνεται δυσδιάκριτη. Σήμερα η Βουλή αναμένεται να πολιορκηθεί, ενδεχομένως βιαίως, από όσους βλέπουν να ανατρέπεται εξίσου βίαια ο τρόπος της ζωής τους.
Ο κ. Παπαδήμος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνος του το τσουνάμι που έρχεται. Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, ωστόσο, τα κόμματα που στηρίζουν την κυβέρνηση έχουν να αντιμετωπίσουν τα εσωτερικά τους προβλήματα. Στο ΠαΣοΚ το κενό ηγεσίας οδηγεί σε ελεύθερη πτώση τα ποσοστά του κόμματος ενώ στην Κοινοβουλευτική Ομάδα έχει χαθεί κάθε αίσθηση πειθαρχίας. Ο κάθε βουλευτής πράττει ό,τι του λέει η συνείδησή του και η ανάγκη του χωρίς να υπάρχει καθοδήγηση. Την Παρασκευή, εν μέσω παραιτήσεων και δηλώσεων καταψήφισης των μέτρων, ο κ. Βενιζέλος κάλεσε στο γραφείο του στην οδό Ζαλοκώστα τους κκ. Α. Λοβέρδο, Κ. Σκανδαλίδη, Χρ. Παπουτσή και την κυρία Αννα Διαμαντοπούλου, σε μια προσπάθεια να συντονιστούν. Την ίδια ώρα ο εκπρόσωπος Τύπου του ΠαΣοΚ κ. Π. Μπεγλίτης ζητούσε από τους βουλευτές του ΠαΣοΚ ψήφο εθνικής ευθύνης, αλλά οι βουλευτές διερωτώνταν πού βρίσκεται ο κ. Παπανδρέου, ο οποίος αντί να συγκρατήσει ενωμένο το κόμμα έχει επιλέξει μια προσωπική αφήγηση της προηγούμενης διετίας η οποία δεν διευρύνει το ακροατήριό του.

Οι ισορροπίες του κ. Σαμαρά
Ο κ. Αντ. Σαμαράς έκανε με τον δικό του αμφίσημο τρόπο σημαντική υπέρβαση συμφωνώντας με τα νέα μέτρα και αποφασίζοντας να αγνοήσει τη σκληρή αντιμνημονιακή πτέρυγα της ΝΔ. Βασικός στόχος του τώρα είναι να εξασφαλίσει τη συνοχή της ΚΟ, πολλά μέλη της οποίας δυσανασχετούν με τη στάση που τηρεί. Ταυτοχρόνως, όσο πλησιάζει η ώρα της κάλπης, θα πρέπει να συμβιβάσει τις αποκλίνουσες τάσεις μεταξύ των μετριοπαθών στελεχών και της λαϊκής Δεξιάς. Επιπλέον θα χρειαστεί να πείσει την κομματική βάση του, η οποία είχε επενδύσει στο αντιμνημονιακό χρηματιστήριο, ότι η προοπτική της εξουσίας περνά μέσα από την υλοποίηση της συμφωνίας για τη σταθεροποίηση της οικονομίας. Ακόμη και αν οι διαρροές της ΝΔ στη Βουλή ελαχιστοποιηθούν, το επόμενο διάστημα θεωρείται βέβαιο ότι θα δοκιμαστεί η ενότητα και της συντηρητικής παράταξης, παρ’ ότι δεν υπάρχει το στοιχείο της ιδεολογικής ασυμβατότητας με τη φιλοσοφία των μέτρων, όπως συμβαίνει στο ΠαΣοΚ.

Ο κ. Παπαδήμος, στην ομιλία του στο Υπουργικό Συμβούλιο φρόντισε να δώσει επιχειρήματα σε όσους θέλουν να στηρίξουν αυτή την ύστατη προσπάθεια. «Εχουμε κορυφαία ιστορική ευθύνη» επισήμανε. Θα είναι τεράστια αδικία για την Ελλάδα, πρόσθεσε, «να φτάσει στην πτώχευση και να βρεθεί από ένα ακόμα λάθος σε εθνική απομόνωση και εθνική ταπείνωση».

Αγώνας δρόμου
Το χρονοδιάγραμμα του PSI
Αγώνα δρόμου με τον χρόνο θα πρέπει να δώσει η κυβέρνηση για την ολοκλήρωση του PSI. Καταληκτική ημερομηνία είναι η Τρίτη 27η Μαρτίου, μία εβδομάδα μετά τη λήξη του ομολόγου ύψους 14,5 δισ. ευρώ της 20ής Μαρτίου, καθώς οι όροι έκδοσης του τίτλου προβλέπουν το περιθώριο αυτό για την εξόφλησή του.
Ως τότε και ξεκινώντας αντίστροφα θα χρειαστεί η εβδομάδα πριν (Δευτέρα 19 – Παρασκευή 23 Μαρτίου) για τον διακανονισμό του ομολόγου. Αν συμπεριληφθούν ρήτρες συλλογικής δράσης (CACs), τότε θα χρειαστεί μία εβδομάδα (Δευτέρα 12 – Παρασκευή 16 Μαρτίου) για τη γενική συνέλευση των ομολογιούχων, η οποία θα αποφασίσει την υποχρεωτική συμμετοχή όλων των ιδιωτών κατόχων του τίτλου.
Για να γίνει αυτό όμως, σημαίνει ότι το προηγούμενο διάστημα των προσφορών, που θα πρέπει να είναι τουλάχιστον δύο εβδομάδων (Δευτέρα 27 Φεβρουαρίου – Παρασκευή 9 Μαρτίου), θα πρέπει να έχει προσέλθει σε εθελοντική βάση ένα ποσοστό της τάξεως του 75%-80% των ομολογιούχων, το οποίο θα συγκαλέσει τη γενική συνέλευση και θα επιβάλει τις ρήτρες.
Αρα το PSI μπορεί αρχίσει να τρέχει στα τέλη Φεβρουαρίου.
Ως τότε όμως θα πρέπει να έχουν αποφασιστεί οι τελικοί όροι των νέων ομολόγων, η Βουλή να έχει ψηφίσει τις ρήτρες και φυσικά τη συμφωνία, να έχει εγκριθεί από το Eurogroup και το ΔΝΤ το νέο δάνειο των 130 δισ. ευρώ και να έχει εκταμιευθεί η πρώτη δόση.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ