ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ταραχές στη Βρετανία βύθισαν το Λονδίνο και άλλες πόλεις στο χάος. Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού ομάδες νεαρών συγκεντρώνονται και τρομοκρατούν ολόκληρες περιοχές, κυρίως στα κέντρα μεγαλουπόλεων, επιδιδόμενοι σε επιθέσεις εναντίον περαστικών και λεηλασίες καταστημάτων. Και στις δύο περιπτώσεις οι Αρχές κατηγορούν τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ως εργαλεία για την υποκίνηση και οργάνωση εγκληματικών ενεργειών και εξαγγέλλουν ή εφαρμόζουν μέτρα για τον περιορισμό τους. Τα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία όσο κρατούσαν οι εξεγέρσεις στις αραβικές χώρες ανακηρύσσονταν από δυτικούς πολιτικούς ως «εργαλεία δημοκρατίας και ελευθερίας του λόγου», αντιμετωπίζονται σήμερα και ως ένα «δίκτυο διευκόλυνσης παράνομων δραστηριοτήτων». Στο πακέτο ρυθμίσεων για την αντιμετώπιση των ταραχών που παρουσίασε πριν από λίγες ημέρες ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον περιλαμβανόταν και η πρόταση να υπάρξουν περιορισμοί στην αποστολή μηνυμάτων μέσω κοινωνικών δικτύων όπως το Τwitter και το ΒlackΒerry Μessenger κατά τη διάρκεια των επεισοδίων. Ο Κάμερον δήλωσε ότι θα καλέσει εκπροσώπους των κοινωνικών δικτύων προκειμένου να αναζητήσουν από κοινού τρόπους ώστε να εμποδίζουν τους χρήστες να μεταδίδουν πληροφορίες για τα επεισόδια ή να ενημερώνουν τους ταραξίες για τις κινήσεις της αστυνομίας. «Oσοι παρακολούθησαν τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα έχουν σοκαριστεί με το γεγονός ότι οι ταραξίες οργανώθηκαν κυρίως μέσω των κοινωνικών δικτύων. Η ελεύθερη ροή των πληροφοριών μπορεί να έχει καλά αποτελέσματα, αλλά μπορεί να έχει και δυσάρεστες συνέπειες» δήλωσε ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον στο Κοινοβούλιο της χώρας. Την ίδια πάνω-κάτω στιγμή στις ΗΠΑ, στις αρχές Αυγούστου, η αστυνομία του Σαν Φρανσίσκο απενεργοποίησε τους αναμεταδότες σήματος κινητών τηλεφώνων σε σταθμούς του μετρό της πόλης προκειμένου να εμποδίσει νεαρούς διαδηλωτές να οργανώσουν συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την αδικαιολόγητη δολοφονία ενός αστέγου από αστυνομικούς.
Την περασμένη Τρίτη δύο νεαροί Βρετανοί καταδικάστηκαν σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση για υποκίνηση σε επεισόδια μέσω ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης στη διάρκεια των ταραχών. Ο Τζόρνταν Μπλάκσοου, 20 ετών, επειδή είχε δημιουργήσει στις 9 Αυγούστου στο Facebook μια σελίδα με τίτλο «Καταστρέψτε την πόλη του Νόρθουιτς». Ο δεύτερος νεαρός, ο Πέρι Σάτκλιφ-Κίναν, 22 ετών, επειδή, σύμφωνα με τον εισαγγελέα, υποκίνησε σε ταραχές δημιουργώντας μια σελίδα στο Facebook με τίτλο «Ας οργανώσουμε ταραχές». Οι δύο νεαροί καταδικάστηκαν χωρίς να έχουν ξεκινήσει ταραχές από τις σελίδες τους, γεγονός που προκάλεσε συζητήσεις. «Χρησιμοποίησαν το Facebook για να οργανώσουν και να ενορχηστρώσουν σοβαρές ταραχές την ώρα που ανάλογα επεισόδια σημειώνονταν και σε άλλες περιοχές της χώρας» δήλωσε ο εισαγγελέας, αλλά πρόσθεσε ότι η αστυνομία έδρασε «γρήγορα κλείνοντας αυτές τις σελίδες και διασφάλισε ότι κανένας δεν θα συμμετάσχει στις ταραχές αυτές. Παρ΄ όλα αυτά,τα μηνύματα προκάλεσαν μεγάλο πανικό και ένα αίσθημα εξέγερσης στις συνοικίες». Οι ποινές αυτές έχουν ήδη προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στη Βρετανία. «Συνωμότες του Facebook καταδικάστηκαν για ταραχές που ουδέποτε συνέβησαν» ήταν ο τίτλος των «Τimes» του Λονδίνου την περασμένη Τετάρτη, ενώ στέλεχος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, των εταίρων του Κάμερον στην κυβέρνηση, εξέφρασε τη διαφωνία του με τις ποινές χαρακτηρίζοντάς τες «εκδικητικές». «Μερικές καταδίκες είναι εντελώς δυσανάλογες» εκτιμά μιλώντας προς «Το Βήμα» η Σάλι Αϊρλαντ, βρετανίδα νομικός και εκπρόσωπος της οργάνωσης «Ενωση Δικαιοσύνης», η οποία αναμένει καταιγισμό εφέσεων. «Μόνο που,δεδομένου του ρυθμού με τον οποίο κινείται η Δικαιοσύνη, όταν επανεξεταστούν οι ποινές τους οι περισσότεροι από αυτούς που καταδικάστηκαν θα τις έχουν εκτίσει» επισημαίνει. Η «Daily Τelegraph» υπενθύμισε ότι οι δικαστές είχαν κληθεί να αγνοήσουν τις συνήθεις κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τις ποινές, ώστε να μπορούν να επιβάλουν αυστηρότερες ποινές σε όσους προξένησαν τις πρόσφατες ταραχές, και έκανε λόγο για χειραγώγηση της Δικαιοσύνης.
«Οι προθέσεις της κυβέρνησης να περιορίσει τα κοινωνικά μέσα σε περιόδους ταραχών είναι μια κλασική περίπτωση του “πυροβολούμε τον αγγελιaφόρο”» λέει στο «Βήμα» η Χάιντι Μπάρι, μια 27χρονη Βρετανίδα που ζει στο Μπράιτον, αλλά βρέθηκε στο Λονδίνο τις ημέρες των πρόσφατων επεισοδίων. «Αντί να γίνεται μια συζήτηση για τους λόγους που οδήγησαν αυτούς τους νεαρούς στις λεηλασίες και στις καταστροφές,τις οποίες όλοι καταδικάζουμε,ακούμε να μας λένε ότι φταίνε τα κοινωνικά μέσα. Η αλήθεια είναι ότι οι νέοι στις φτωχογειτονιές του Λονδίνου και των άλλων μεγαλουπόλεων όχι μόνο βιώνουν την ανεργία και την ανέχεια,αλλά και ζουν μέσα σε ένα περιβάλλον όπου η διαφθορά και η ατιμωρησία οργιάζουν. Αυτό θα έπρεπε να απασχολεί τους πολιτικούς μας και όχι το πώς θα κλείνουν το Facebook και το Τwitter» τονίζει.
Ο κ. Ν. Σμυρναίος, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης με ειδίκευση στο Διαδίκτυο και στα κοινωνικά μέσα, μας εξηγεί ότι τις πρόσφατες εξελίξεις στη Βρετανία πρέπει να τις δούμε μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο. «Οι δηλώσεις του Κάμερον δεν είναι ένα τυχαίο απομονωμένο γεγονός. Σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο η οικονομική κρίση είχε ως αποτέλεσμα να έχουμε κοινωνικές αναταραχές. Οι κυβερνήσεις, κυρίως συντηρητικών κομμάτων, αναζητούν τρόπους να “φιμώσουν” το Ιnternet επειδή αντιλαμβάνονται ότι στο Διαδίκτυο δεν μπορούν να ελέγξουν αποτελεσματικά τη ροή της πληροφορίας. Πιστεύω ότι όσο η κρίση θα βαθαίνει και όσο η κοινωνική αναταραχή θα γίνεται πιο έντονη, τόσο οι κυβερνήσεις θα προσανατολίζονται προς πιο σκληρά μέτρα ελέγχου».
Από την πλευρά της η κυρία Ζιζή Παπαχαρίση, καθηγήτρια και πρόεδρος της Σχολής Επικοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, επισημαίνει ότι «οι κινήσεις περιορισμού ή απαγόρευσης χρήσης των social media δεν είναι κινήσεις δημοκρατικής διακυβέρνησης. Προδίδουν ότι οι εν λόγω Αρχές δεν έχουν αντιληφθεί πλήρως το νόημα και τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά κυριότερα, δεν αρμόζει σε δημοκρατικές κοινωνίες να κατακρίνουμε την απαγόρευση χρήσης των social media σε άλλα καθεστώτα όπως στην Αίγυπτο και το Ιράν και να την εφαρμόζουμε στα δικά μας τα “χωράφια”». Η κυρία Παπαχαρίση αναφέρεται στις έντονες πιέσεις που είχε δεχθεί το καθεστώς Μουμπάρακ στην Αύγυπτο να ανοίξει το Ιnternet κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στο Κάιρο. Υπενθυμίζεται ότι ένα από τα πρώτα μέτρα που είχαν επιβάλει οι Αρχές ήταν να κλείσει το Διαδίκτυο αμέσως μόλις οι ταραχές επεκτάθηκαν από την Τυνησία στην Αίγυπτο. Μερικές ημέρες αργότερα όμως αναγκάστηκε να αναιρέσει την απόφασή του όχι μόνο γιατί είχε ξεσηκώσει έντονες αντιδράσεις στη Δύση, αλλά και επειδή διαπίστωσε ότι οι χρήστες είχαν βρει εναλλακτικές μεθόδους ώστε να παρακάμψουν την απαγόρευση. Οπως τονίζει η κυρία Παπαχαρίση, εκτός από μη δημοκρατικές οι προσπάθειες περιορισμού των κοινωνικών μέσων είναι ατελέσφορες και αναποτελεσματικές. «Συνήθως έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Το Ιnternet είναι ένα αχανές μέσο, με πολλές και διαφορετικές χρήσεις και δυνατότητες, και διαθέτει μια δομή που ευνοεί τη συλλογικότητα και την οργάνωση των πολιτών. Αν περιοριστεί κάποια λειτουργία του Ιnternet, οι χρήστες πολύ σύντομα θα ανακαλύψουν κάποια άλλη εναλλακτική λύση» σημειώνει. Επίσης, όπως αναφέρει, «τα ίδια αυτά τα μέσα είναι που βοήθησαν στην οργάνωση των πολιτών να προστατευθούν από τους ταραξίες, αλλά και να καθαρίσουν τις πόλεις από τα συντρίμμια που άφησαν πίσω τους». «Αν υπάρχουν ενδείξεις ότι ορισμένοι χρήστες χειρίζονται τα κοινωνικά μέσα για παράνομες δραστηριότητες, θα έπρεπε οι Αρχές να στραφούν εναντίον αυτών των χρηστών συγκεκριμένα και όχι εναντίον όλων» επισημαίνει η κυρία Λίλιαν Μήτρου, επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, διαχωρίζοντας έτσι την καθολική απαγόρευση από τα επί μέρους μέτρα που μπορεί να ληφθούν κατά παραβατικών εκδηλώσεων στο Διαδίκτυο.
Την περασμένη Δευτέρα το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Κίνας Χinhua με ανακοίνωσή του ανέφερε ότι τα μέτρα που σχεδιάζει ο Κάμερον είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. «Για το δημόσιο συμφέρον ο ενδελεχής έλεγχος του Διαδικτύου είναι νόμιμος και απαραίτητος» αναφέρεται στην ανακοίνωση. Δεδομένου ότι η Κίνα δεν φημίζεται και για τις πιο φιλελεύθερες ρυθμίσεις όσον αφορά το Διαδίκτυο, η ανακοίνωση του Χinhua είναι μάλλον αναμενόμενη. «Είναι αντιφατικό για τους ηγέτες της Δύσης από τη μία να καταδικάζουν τις κυβερνήσεις που ασκούν έλεγχο στο Διαδίκτυο και από την άλλη να θεωρούν δικαίωμά τους να επιβάλλουν ανάλογες ρυθμίσεις» καταλήγει. Ο «γκουρού» των νέων μέσων με μεγάλη εμπειρία στη διαδικτυακή επικοινωνία και ευρεία γνώση στα κοινωνικά δίκτυα κ. Ερικ Σουάρτσμαν μιλώντας στο «Βήμα» δίνει μια άλλη διάσταση: «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τη διοργάνωση ταραχών. Εχουν πολύ περισσότερες εφαρμογές. Το να κλείσει κανείς τις ψηφιακές λεωφόρους της επικοινωνίας, εκτός από πολιτικές μπορεί να έχει και σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις. Υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις που βασίζουν τη λειτουργία τους σε αυτούς τους διαύλους επικοινωνίας. Δεν μπορεί κανείς να τους κλείνει έτσι απλά. Οι πολιτικοί που σκέπτονται να εφαρμόσουν τέτοιες ρυθμίσεις απλά δεν έχουν ιδέα για τον τρόπο που λειτουργεί το Διαδίκτυο. Φανταστείτε ότι γίνονταν ταραχές την εποχή που δεν υπήρχαν το Ιnternet και τα κοινωνικά μέσα. Τι θα έκαναν τότε; Θα έκοβαν τα τηλέφωνα; » αναρωτιέται.
Ο κ. Γ. Σαλιάρης-Φασσέας, πρώην εκπρόσωπος της Google στη χώρα μας,τονίζει ότι μπορεί μεν να ανακοινώνονται διάφορα σχέδια αλλά θα ήταν δύσκολο να μπουν σε εφαρμογή.«Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο Διαδίκτυο πιστεύουν στην ανοιχτή επικοινωνία και δεν νομίζω ότι θα επιτρέψουν έτσι εύκολα ανάλογες ρυθμίσεις.Βέβαια υπάρχουν παραδείγματα χωρών,όπως η Τουρκία,που είχε απαγορεύσει στους πολίτες της την πρόσβαση στο ΥouΤube.Εδώ μπορούμε να πούμε ότι σε κάθε χώρα ισχύει διαφορετική νομοθεσία και οι εταιρείες όπως το Facebook και η Google δεν έχουν και πολλές εναλλακτικές λύσεις εκτός από το να σεβαστούν τις νομοθεσίες αυτές.Προσωπικά πιστεύω ότι η ελευθερία του λόγου είναι πιο σημαντική»λέει.
Ο κ.Σαλιάρης-Φασσέας αναγνωρίζει ωστόσο ότι σε περιπτώσεις που οι Αρχές ανακαλύπτουν ότι μέσω των κοινωνικών δικτύων διοργανώνονται παράνομες δραστηριότητες ή τρομοκρατικές ενέργειες θα έπρεπε να μπορούν να παρεμβαίνουν και να τις σταματούν. Και εκεί πιστεύει ότι θα στραφούν οι προσπάθειες των Αρχών στα επόμενα χρόνια.«Θεωρώ ότι στο μέλλον οι Αρχές θα παρακολουθούν πιο στενά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.Κάτι τέτοιο το βρίσκω πιο εφικτό από το να έχουμε γενικές απαγορεύσεις στην πρόσβαση στα μέσα αυτά»λέει.
Λεσβία ακτιβίστρια απήχθη τον περασμένο Ιούνιο από τις συριακές αρχές ασφαλείας στη Δαμασκό.Την περιπέτειά της ανήρτησε στο blog της «Gay Girl in Damascus»,ξεσηκώνοντας «επανάσταση» σε Facebook και Twitter, από όπου χιλιάδες χρήστες του Διαδικτύου εκδήλωναν τη συμπαράστασή τους.Λίγες ημέρες μετά η εφημερίδα «Τhe Guardian» αποκάλυπτε ότι η Αμίνα Αμπντάλα Αραφ (αυτό ήταν το όνομά της) δεν υπήρξε ποτέ.Πίσω από τις καταχωρήσεις της κρυβόταν ο Τομ ΜακΜάστερ, Αμερικανός που ζει στη Σκωτία,ο οποίος εξήγησε ότι αποφάσισε να υποδυθεί την Αμίνα επειδή κανείς δεν άκουγε τον ίδιο και δήλωσε πως όταν ξεκίνησε δεν περίμενε ότι θα προκαλούσε τέτοιον σάλο…Την ίδια στιγμή μια Κροάτισσα που διαμένει στη Βρετανία,η Γέλενα Λέτσιτς, κατήγγειλε ότι οι εμφανιζόμενες σαν φωτογραφίες της λεσβίας μπλόγκερ είναι δικές της,αναρτημένες εδώ και χρόνια στον λογαριασμό της στο Facebook!
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
