Η ελληνική κρίση είναι το θέμα το οποίο κυριαρχεί στις συζητήσεις που διεξάγονται στους κόλπους των γερμανών οικονομολόγων. «Το Βήμα» επικοινώνησε με τέσσερις από αυτούς: τον Ντένις Σνόουερ του ινστιτούτου του Κιέλου, τον Ακιμ Βάμπαχ του ινστιτούτου της
Κολονίας, τον Γκούσταβ Χορν του ινστιτούτου του Ντύσελντορφ και τον Φέρντιναντ Φίχτνερ του ινστιτούτου του Βερολίνου. Οι απόψεις τους συγκλίνουν σε τρία σημεία: Πρώτον, αναγνωρίζουν ότι ίσως η Γερμανία έπρεπε να κινηθεί γρηγορότερα. Δεύτερον, παραδέχονται ότι τα σκληρά μέτρα του ΔΝΤ και της ΕΕ δικαιολογούνται εκ των συνθηκών. Και, τρίτον, σημειώνουν ότι η λύση της αναδιάρθρωσης δεν μπορεί να αποκλειστεί.
«Η Ελλάδα χρειάζεται και ανάπτυξη,όχι μόνο περικοπές»
«Οσο παραμένει ασαφής ο μηχανισμός στήριξηςτα προβλήματα θα συνεχίζονται» επισημαίνει ο κ. Σνόουερ. «Αυτό που ορισμένοι δεν καταλαβαίνουν είναι ότι το πρόβλημα θα ήταν απλό να λυθεί. Χρειάζεται όμως κάτι επιπλέον των σκληρών μέτρων.Αυτά είναι μεν απαραίτητα, ώστε οι δανειστές να αισθάνονται ότι θα πάρουν τα χρήματά τους πίσω. Η Ελλάδα χρειάζεται και ανάπτυξη όμως, για να δημιουργηθούν πλεονάσματα. Μόνο με περικοπές οδηγείσαι σε βαθύτερη ύφεση» σημειώνει.
Πώς όμως επιτυγχάνεται ανάπτυξη σε τέτοιο περιβάλλον; «Η πρότασή μου είναι η δημιουργία μιας ανεξάρτητης επιτροπής χρέους.Οπως η ΕΚΤ ελέγχει τον πληθωρισμό,με τον ίδιο τρόπο η επιτροπή για το χρέος θα ελέγχει ώστε οι χώρες να μη συσσωρεύουν χρέη. Μια τέτοια επιτροπή θα αποτελείται από 10-15 ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες οι οποίοι θα έχουν διπλό σκοπό». Ποιος θα είναι αυτός; «Οταν η οικονομία βρίσκεται σε ενάρετο κύκλο, θα ελέγχουν τα δημόσια οικονομικά ώστε να μπορεί να αποπληρώνεται σταδιακά το παλαιότερο χρέος.Οταν ο οικονομικός κύκλος είναι αρνητικός, θα επιτρέπουν στη χώρα να προβαίνει στις απαραίτητες δημόσιες δαπάνες ώστε να μην εισέλθει η οικονομία σε ασφυξία». Οταν του ζητείται από «Το Βήμα» να κρίνει τη στάση της Γερμανίας, ο κ. Σνόουερ είναι προσεκτικός. «Αυτό που ανησυχεί την κυβέρνηση Μέρκελ» , εξηγεί, «είναι ότι μπορεί να πληγούν τα γερμανικά ομόλογα αν τηρήσει ήπια στάση. Αν π.χ. το Βερολίνο αποφασίσει να δανείσει την Ελλάδα χωρίς ξεκάθαρες διαβεβαιώσεις ότι θα πάρει τα χρήματά του πίσω,τότε θα φανεί σαν να γίνεται μεταφορά πόρων από το ένα κράτος της ΕΕ στο άλλο.Κάτι τέτοιο», προσθέτει, «θα άνοιγε την όρεξη των αγορών να δοκιμάσουν περαιτέρω τις αντοχές της ευρωζώνης».
«Ναυάγιο της γερμανικής πολιτικής»
Ο κ. Φίχτνερ κρίνει σκληρά τη στάση της Ανγκελα Μέρκελ. «Ηταν φρικτή» λέει έξω από τα δόντια. «Πρόκειται για ναυάγιο της γερμανικής πολιτικής.Η καγκελάριος θυσίασε τη σταθερότητα του ευρώ στον βωμό των εκλογών της 9ης Μαΐου στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία » προσθέτει. Και για τις πιθανότητες σωτηρίας της Ελλάδας μετά την επιτάχυνση των διαδικασιών τις τελευταίες ημέρες; «Η μαγική λέξη είναι “αναδιάρθρωση” του χρέους» εξηγεί. «Οι τράπεζες πρέπει να αποδεχθούν μια λογική παραγραφή των δανείων τους. Αυτό θα έδινε στην ελληνική οικονομία χρόνο να ανασυνταχθεί. Παράλληλα όμως θα πρέπει να εφαρμόσει αυστηρά το πρόγραμμα λιτότητας που επεξεργάζεται με την ΕΕ και το ΔΝΤ. Χωρίς εκσυγχρονισμό και αύξηση της ανταγωνιστικότητας δεν μπορεί να επιβιώσει ούτε στην ευρωπαϊκήούτε στην παγκόσμια αγορά».
Ο κ. Φίχτνερ δεν πιστεύει ότι η Αθήνα θα σωζόταν με την έξοδο από την ευρωζώνη. «Σε καμιά περίπτωση. Η επιστροφή στη δραχμή θα της έδωνε μόνο πρόσκαιρη ανακούφιση. Λίγο μετά θα ακολουθούσε υποτίμησή της έναντι του ευρώ και του δολαρίου. Και αυτό θα τίναζε στα ύψη το κόστος των εισαγωγών στην Ελλάδα, οι οποίες,ως γνωστόν,είναι πολύ πιο μεγάλες από τις εξαγωγές».
«Η ηγεσία συνθηκολόγησε ενώπιον της κοινής γνώμης»
«Νομίζω», εξηγεί ο κ. Χορν, «ότι έστω και την τελευταία στιγμή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα έπρεπε να αποφασίσει τη χορήγηση βοήθειας, και μάλιστα όχι με επιτόκιο ύψους 5%,που είναι πολύ ψηλό,αλλά με το μέσο ευρωπαϊκό.Η Αθήνα θα κέρδιζε χρόνο και θα μπορούσε να εκμεταλλευθεί τους καρπούς του σταθεροποιητικού της προγράμματος για να απεξαρτηθεί περαιτέρω από τις αγορές- χώρια που θα εμποδιζόταν η διάχυση της κρίσης».
Ο κ. Χορν πιστεύει ότι η γερμανική κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε ακολουθήσει διαφορετική τακτική: «Η Μέρκελ θα έπρεπε να ξεκαθαρίσειότι ο καλύτερος τρόπος για να μη δώσουμε ρευστό στους Ελληνεςθα ήταν να τους δώσουμε εγγυήσεις. Αν το είχε κάνει έγκαιρα, δεν θα είχαμε τέτοια τρελή άνοδο των επιτοκίων. Η πολιτική ηγεσία συνθηκολόγησε μπροστά στην πίεση της κοινής γνώμης».
Θα ήταν η αναδιάρθρωση του χρέους μια συμφέρουσα έξοδος από την κρίση; «Αυτό θα δημιουργούσε κατ΄ αρχάς μεγάλα προβλήματα στις τράπεζες, που θα έπρεπε να διαγράψουν τεράστια ποσά. Αλλά και η Ελλάδα δεν θα πήγαινε καλύτερα. Ωστόσο υπάρχει και η ημέρα μετά την αναδιάρθρωση. Η Ελλάδα θα χρειασθεί και μελλοντικά δάνεια. Αλλά τότε δεν θα θέλει κανείς να της δανείσει, επειδή θα ξέρει ότι δεν πρόκειται να ξαναδεί τα λεφτά του» είναι η άποψη του γερμανού οικονομολόγου.
Οσο για τον ρόλο του ΔΝΤ, ο διευθυντής του ΙΜΚ παραδέχεται: «Από μια άποψη η ανάμειξή του είναι αναπόφευκτη, επειδή το ΔΝΤ διαθέτει την αναγκαία τεχνογνωσία. Εγώ θα προτιμούσα βέβαια να ενεργούσε μόνο κατά παραγγελία της ΕΕ». Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος για το μέλλον του ευρώ. «Δυστυχώς η καλύτερη… βοήθεια για αυτό είναι η αργή και αδιαφανής αντίδραση της ευρωζώνης» υποστηρίζει. «Δεν αποκλείω αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους»
«Η θέση της Γερμανίας είναι δύσκολη» επισημαίνει ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής της Κολονίας, προσπαθώντας να εξηγήσει γιατί η κυβέρνηση Μέρκελ έχει καθυστερήσει τόσο πολύ να λάβει τις τελικές της αποφάσεις για την παροχή βοήθειας προς την Ελλάδα. «Γνωρίζετε ότι υπάρχουν κατ΄ αρχάς εσωτερικοί πολιτικοί λόγοι. Δεν είναι μόνο οι εκλογές. Είναι επίσης ότι έχουμε μια δέσμευση για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό ως το 2018. Είναι δύσκολο για την κυβέρνηση να εμφανίζεται ότι βοηθάει άλλες χώρες. Επίσηςοι μισθοί στη Γερμανία δεν έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και οι συντάξεις έχουν μειωθεί. Ολα αυτά μετρούν».
«Υπάρχουν όμως και ξεκάθαροι οικονομικοί λόγοι. Και αυτοί αφορούν τον φόβο ότι αν βιαστούμε και αρχίσουμε να χρηματοδοτούμε άλλες χώρες, τότε πού θα σταματήσουμε; Η Γερμανία θέλει να βοηθήσει. Την κατάλληλη στιγμή όμως. Και με τον κατάλληλο τρόπο» .
Δεν αυξάνονται έτσι όμως οι πιθανότητες μιας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους; Ο καθηγητής Βάμπαχ εξηγεί: «Δεν μπορώ να αποκλείσω ότι η λύση της αναδιάρθρωσης θα έλθει στο προσκήνιο. Καλό είναι όμως να αποφεύγουμε τις φήμες. Προς το παρόν οι δανειστές της Ελλάδας τηρούν στάση αναμονής. Από την άλλη», προσθέτει, «πρέπει να θυμόμαστε ότι υπάρχουν και χώρες που έχουν πτωχεύσει. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι αν κάτι τέτοιο πρόκειται να συμβεί, πρέπει να γίνει με συντεταγμένο τρόπο και όσο πιο γρήγορα γίνεται. Αν οι αγορές αρχίσουν να αμφισβητούν τα όσα κάνει η ελληνική κυβέρνηση, υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο».
