Πρωτοβουλία με σαφή κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά και με πιθανές αλλαγές στο εκλογικό σώμα, συνιστά η χθεσινή ανακοίνωση του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου για χορήγηση ιθαγένειας στα παιδιά μεταναστών τα οποία έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα (υπολογίζονται σε 250.000) και για δικαίωμα ψήφου στους μακροχρόνια διαμένοντες στη χώρα. Η απόφαση θα μεταφραστεί με την υλοποίησή της σε αλλαγή νομικού καθεστώτος για χιλιάδες πρόσωπα και εγείρει μια σειρά ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν ώσπου να κατατεθεί το σχετικό νομοθέτημα.

Το υπουργείο Εσωτερικών αποφεύγει να μιλήσει για συγκεκριμένο αριθμό μεταναστών που εμπίπτουν στις κατηγορίες που περιγράφονται παραπάνω. Παρά ταύτα, κάποια ανεπίσημα στοιχεία που δίνονται από φορείς που μελετούν τη μετανάστευση στην Ελλάδα προσφέρουν μια εικόνα.

Η κατηγορία με τα στενότερα όρια και κριτήρια είναι εκείνη των επί μακρόν διαμενόντων, οι οποίοι βρίσκονται και πιο κοντά στη διαδικασία για την απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας, καθώς πληρούν μια σειρά κριτήρια (μόνιμη διαμονή, επαγγελματική δραστηριότητα, γνώση της ελληνικής γλώσσας). Σύμφωνα με υπολογισμούς, η κατηγορία αυτή κατά την τρέχουσα περίοδο μετά βίας ξεπερνά τις 2.000 άτομα.

Την ίδια στιγμή υπάρχουν 250.000 παιδιά μεταναστών (νόμιμων και παράνομων) που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, για τα οποία δεν διευκρινίζεται προς το παρόν τι ρυθμίσεις θα υπάρξουν. Με βάση υπολογισμούς που βασίζονται σε έρευνες και στατιστικές ανά την Ελλάδα, τα παιδιά των νόμιμων μεταναστών που έχουν γεννηθεί στην χώρα και είναι ενταγμένα στο εκπαιδευτικό σύστημα είναι λιγότερα από 30.000 και, όπως είναι ευνόητο, μόνο μικρό μέρος εξ αυτών βρίσκεται σε ηλικία που θα επέτρεπε να ψηφίσουν στις επόμενες εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση, το 2010.

Πέραν όλων αυτών και εν όψει των σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων, υπάρχουν μια σειρά άλλα ζητήματα προς διευκρίνιση, όπως για παράδειγμα το αν η ιθαγένεια θα χορηγείται αυτομάτως με τη γέννηση ή αν θα οριστεί διαδικασία προσωπικής επιλογής (π.χ., με τη συμπλήρωση του 18ου έτους). Σημαντικό στοιχείο ως προς αυτό είναι και το γεγονός ότι σε πολλά κράτη δεν προβλέπεται η διατήρηση διπλής ιθαγένειας.