Ο κ. Δημήτρης Τριχόπουλος είναι καθηγητής Πρόληψης Καρκίνου και καθηγητής Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ηarvard των ΗΠΑ, πρόεδρος και καθηγητής Επιδημιολογίας στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο Κarolinska της Στοκχόλμης στη Σουηδία και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
-Γιατί συνεχώς αναπαράγεται ότι από τον Σεπτέμβριο ξεκινά νέα φάση για τη γρίπη Α (Η1Ν1);
«Διότι αυξάνεται ο συγχρωτισμός σε κλειστούς χώρους και ελαχιστοποιείται η κοινωνική αποστασιοποίηση. Το 80% της διασποράς του ιού γίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο με την εισπνοή πυρήνων σταγονιδίων, π.χ., με τον βήχα ή το φτάρνισμα».
– Εχει βάση η εκτίμηση πως ο ιός της νέας γρίπης θα γίνει πιο επιθετικός; «Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε. Αυτή η εκτίμηση στηρίζεται στο ότι υπάρχει το προηγούμενο της ισπανικής γρίπης, το δεύτερο κύμα της οποίας επανήλθε πιο επιθετικό».
– Γιατί οι αρμόδιες Αρχές Υγείας και οι κυβερνήσεις σχεδιάζουν με φόντο την πιο απαισιόδοξη εκδοχή για την εξέλιξη της νόσου;
«Γιατί αυτό είναι το σωστό. Ελπίζουμε για το καλύτερο, αλλά προετοιμαζόμαστε για το χειρότερο».
– Διαβλέπετε πίσω από τον ντόρο για δράσεις κρατών και οργανισμών κατά της νέας γρίπης και δάκτυλο φαρμακοβιομηχανιών για «χρυσές δουλειές»;
«Οχι. Υπάρχει ανταγωνισμός των εταιρειών. Ομως ο αγώνας δρόμου για την παραγωγή εμβολίου σχετίζεται με την πραγματική ανάγκη».
– Γιατί αμφισβητούνται μεταξύ των ειδικών ακόμη και οι στατιστικές για το ποσοστό των ανθρώπων που θα πεθάνουν από τη νέα γρίπη; Εσείς τι προβλέπετε;
«Υπάρχουν δύο ενδεχόμενα. Μπορεί να υπερεκτιμάται η θνητότητα, διότι ενδεχομένως υπάρχουν πολλοί ασθενείς που δεν ξέρουμε ή άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό χωρίς συμπτώματα. Από την άλλη, μπορεί να υπάρχει υποεκτίμηση της θνητότητας διότι οι θάνατοι καθυστερούν σχετικά με τη νόσηση (περίπου 7 ημέρες), με αποτέλεσμα οι σχετικοί δείκτες (που υπολογίζονται σε σχέση με τα κρούσματα μέχρι την ίδια ημέρα) να βασίζονται σε μεγαλύτερο από τον σωστό παρονομαστή. Πάντως τα μέχρι σήμερα δεδομένα δείχνουν ότι περί τους 4 από τους 1.000 που θα προσβληθούν χάνουν τη ζωή τους. Επομένως, αν τα κρούσματα φθάσουν στο 1 εκατ., θα έχουμε 4.000 θανάτους. Κι αυτό όχι γιατί είναι πολύ επικίνδυνος ο ιός, αλλά εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των κρουσμάτων».
– Ποια άτομα είναι πιο ευάλωτα στη νέα γρίπη;
«Υπάρχουν ομάδες υψηλού κινδύνου όσον αφορά αυτούς που προβλέπεται να αρρωστήσουν, και είναι κυρίως νέα άτομα, ηλικίας κάτω των 40 ετών, και εκείνους που εκτίθενται περισσότερο στον ιό (ιατρικό, νοσηλευτικό προσωπικό κ.ά.). Από την άλλη υπάρχουν ομάδες υψηλού κινδύνου όσον αφορά αυτούς που θα έχουν κακή έκβαση αφού αρρωστήσουν. Οι έγκυες, αν αρρωστήσουν, είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο, όπως και άνθρωποι με χρόνια νοσήματα και προβλήματα από το αναπνευστικό. Κατ΄ εξαίρεση είναι δυνατόν η νόσος να είναι εξαιρετικά επιθετική και σε νέα άτομα. Οσο για το βάρος σώματος, μιλάμε για εξαιρετικά παχύσαρκα άτομα που σπάνια συναντάμε στη χώρα μας. Η προσπάθεια των κυβερνήσεων επικεντρώνεται περισσότερο στις ομάδες υψηλού κινδύνου ως προς τη μετάδοση της νόσου και γι΄ αυτό αναφέρεται ότι θα δοθεί προτεραιότητα στον εμβολιασμό του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού. Ορισμένοι βρετανοί ιατροί ήδη είπαν ότι προβληματίζονται, εφόσον δεν είναι εμβολιασμένοι, να παρέχουν υπηρεσίες εκτεθειμένοι σε τόσο πολλούς ασθενείς που νοσούν από τη γρίπη».
– Ο σύντομος χρόνος δοκιμών για τα εμβόλια μπορεί να εξασφαλίσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια;
«Τα εμβόλια έχουν πάντα κάποιον κίνδυνο. Συνήθως είναι ελάχιστος και η σοβαρότητα των παρενεργειών περιορισμένη. Στη γρίπη του ΄76 στην Αμερική χρησιμοποιήθηκε ένα εμβόλιο που δημιούργησε μια σοβαρή νευρολογική παρενέργεια (σύνδρομο Guillain-Βarre) σε 1-2 στους 100.000
εμβολιασθέντες. Αυτό καθιστά τους υπευθύνους ιδιαίτερα προσεκτικούς. Βέβαια πέρασαν 30 χρόνια και η επιστήμη προόδευσε. Το εμβόλιο για τη νέα γρίπη όταν κυκλοφορήσει θα είναι οπωσδήποτε ασφαλές, αλλά δεν θα ξέρουμε αν θα είναι τελείως ασφαλές. Για να δει κανείς αν είναι ασφαλές ένα εμβόλιο θα πρέπει να μελετηθούν 100.000 άνθρωποι. Η αποτελεσματικότητα ελέγχεται με 1.000 άτομα αλλά η ασφάλεια με 100.000. Πάντως η Ελλάδα θα αξιοποιήσει την εμπειρία από τους μαζικούς εμβολιασμούς που θα γίνουν στις ΗΠΑ και στην Αγγλία».
-Τι θα έβαζε σε πρώτη μοίρα τη χρήση του εμβολίου,παρά τις ενστάσεις για ενδεχόμενες παρενέργειες;
«Αν δούμε ότι προσβάλλονται εκατοντάδες χιλιάδες ή 1 εκατ., με δεδομένο ότι αναμένονται 4 θάνατοι στους 1.000 που θα προσβληθούν, τότε το εμβόλιο αποτελεί ανάγκη, ακόμη κι αν υπάρχει κάποιος προβληματισμός σε σχέση με την απόλυτη ασφάλεια. Είναι όμως ενδεχόμενο, παρά το ότι δεν είναι πιθανό, η επέκταση της γρίπης το φθινόπωρο να μην είναι τόσο δραματική όσο φοβόμαστε. Το εμβόλιο της εποχικής γρίπης δεν είναι απόλυτα αποτελεσματικό, αλλά προστατεύει κατά 70%-80%. Μας φτάνει όμως, γιατί δημιουργείται έτσι συλλογική ανοσία που δυσκολεύει τον ιό να κυκλοφορεί».
– Να ανοίξουν ή όχι τα σχολεία τον Σεπτέμβριο;
«Επειδή τα παιδιά βρίσκονται σε μεγάλο συνωστισμό και είναι λιγότερο προσεκτικά ως προς τους κανόνες υγιεινής, τα σχολεία αποτελούν πυρήνες για τη διασπορά της επιδημίας. Υπάρχουν μελέτες που εκτιμούν ότι το κλείσιμο των σχολείων αποτελεί προσωρινή λύση για την ανάσχεση της διασποράς του ιού. Αλλα δεδομένα δείχνουν ότι η επιδημία δεν υποχώρησε με το κλείσιμο των σχολείων. Παγκοσμίως για αυτό το θέμα η τακτική είναι εκτίμηση της κατάστασης και λήψη αντίστοιχων αποφάσεων. Στην Αμερική έκλεισαν συγκεκριμένα σχολεία με μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, αλλά όχι το σύνολο των σχολείων συγκεκριμένης πόλης η και ολόκληρης της αντίστοιχης Πολιτείας».
– Αν τα κρούσματα αυξηθούν, με βάση ποιον σχεδιασμό θα αντέξουν τα νοσοκομεία την πίεση;
«Θα σας πω την προσωπική μου άποψη: Θα περίμενα πώς θα εξελιχθεί η γρίπη, έχοντας έτοιμα σχέδια για τις εναλλακτικές προοπτικές. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θα δώσει τις γενικές γραμμές με βάση τη συμπεριφορά και την εξέλιξη της επιδημίας».
– Είστε αισιόδοξος για την επόμενη ημέρα;
«Στις ΗΠΑ, όπου έχει καταγραφεί ένας από τους μεγαλύτερους αριθμούς προσβληθέντων ατόμων, δεν καταγράφεται εξεσημασμένη έξαρση των θανάτων από γρίπη γενικώς σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Επομένως παραμένω συγκρατημένα αισιόδοξος. Οφείλουμε όμως να προετοιμαστούμε για εναλλακτικές προοπτικές. Αλλωστε το μόνο που μπορείς να προβλέψεις για μια επιδημία γρίπης είναι ότι η εξέλιξή της δεν είναι απόλυτα προβλέψιμη…».
