ΤΗΝ ΩΡΑ που όλοι ετοιμαζόμαστε να αρχίσουμε να κυκλοφορούμε με μάσκες με την ελπίδα ότι θα σωθούμε από τη νέα γρίπη, αυτοί που υποτίθεται ότι θα προστατεύσουν την ανθρωπότητα από τον ιό Η1Ν1 βρήκαν την ώρα να πετάξουν τη μάσκα τους. Το εμβόλιο δεν μπορούν να το φτιάξουν τα υπουργεία, αλλά μόνο οι μεγάλες πολυεθνικές των φαρμάκων- οι κυβερνήσεις είναι πελάτες τους και ο τζίρος ανάλογος του φόβου.
Και επειδή ο φόβος ζωής δεν γνωρίζει από υφέσεις, ο ιός της νέας γρίπης εξελίσσεται σε πακτωλό για τους κολοσσούς της φαρμακοβιομηχανίας. Καθώς αρχίζουν σε Αυστραλία και ΗΠΑ οι κλινικές δοκιμές σε χιλιάδες εθελοντές, οι πρώτες παραγγελίες εμβολίων έχουν ήδη συμπληρωθεί, η τιμή έχει συμφωνηθεί, τουλάχιστον για την εταιρεία που ανέλαβε τον εφοδιασμό της Βρετανίας στα 7 ευρώ τη δόση για τις χώρες της Δύσης. Σίγουρο χρήμα. Εστω κι αν δεν υπάρξει ποτέ πανδημία, ακόμη και αν το εμβόλιο έλθει πολύ αργά, τα κέρδη δεν χάνονται.
Σε όλον τον κόσμο χρυσοφόροι ποταμοί εκβάλλουν ήδη στα ταμεία των εταιρειών που είναι έτοιμες να απορροφήσουν έναν ωκεανό 10 δισ. δολαρίων- αυτού του μεγέθους είναι ο αναμενόμενος τζίρος για την καταπολέμηση του φονικού ιού. Διότι είναι τεράστιες οι ποσότητες εμβολίου που θα χρειασθούν για να αντιμετωπισθεί η νέα γρίπη. Κάθε άνθρωπος πρέπει να πάρει δύο δόσεις με διαφορά μερικών ημερών η μία από την άλλη, ο πληθυσμός της Γης είναι 7 δισ., οπότε ο καθένας μπορεί να κάνει έναν απλό υπολογισμό.
Τον υπολογισμό τον έκανε με την εγκυρότητα που τον διακρίνει ο παγκοσμίου βεληνεκούς χρηματοπιστωτικός οργανισμός JΡ Μorgan. Οχι σε πανανθρώπινη κλίμακα, αλλά μετρώντας και ζυγίζοντας τις παραγγελίες που ήδη έχουν γίνει στις 3-4 πολυεθνικές που έχουν τη δυνατότητα να παρασκευάσουν το αντιγριπικό εμβόλιο. Εμβόλια έχουν σπεύσει να παραγγείλουν οι κυβερνήσεις των χωρών που κυβερνώνται από ηγέτες προνοητικούς. Οι πολυεθνικοί κολοσσοί της φαρμακοβιομηχανίας λοιπόν, οι μόνες εταιρείες που έχουν τη δυνατότητα να παρασκευάσουν το εμβόλιο σε μεγάλες ποσότητες, έχουν στα συρτάρια τους παραγγελίες που ξεπερνούν τις 600 εκατ. δόσεις. Και δεν είναι παρά μόνο η αρχή.
Στα 600 εκατ. πρέπει να προστεθούν άλλες 350 εκατ. δόσεις εμβολίων είτε σε ενέσιμη μορφή (για την Ευρώπη) είτε σε ρινικό εκνέφωμα (ΗΠΑ), πράγμα που σημαίνει ότι οι πολυεθνικές του φαρμάκου έχουν σίγουρες παραγγελίες που φθάνουν το δισεκατομμύριο. Και υπάρχει «εφεδρεία» έξι ακόμη δισ. ψυχών, αν δεχτούμε την απίθανη υπόθεση ότι θα χρειαστεί εμβόλιο κάθε άνθρωπος που αναπνέει πάνω σε τούτον τον πλανήτη.
▅ Οι ολίγοι και εκλεκτοί
Τις χρυσές δουλειές που προκύπτουν από τη νέα γρίπη και την απειλή της πανδημίας τις μοιράζονται οι ολίγοι εκλεκτοί γίγαντες της φαρμακοβιομηχανίας. Τα ονόματά τους: GlaxoSmithΚline, Sanofi Αventis, Νovartis, Αstra Ζeneca. Αυτές έχουν κάνει τις έρευνες για το εμβόλιο, αυτές έχουν τα μέσα για να το παρασκευάσουν σε μεγάλες ποσότητες, αυτές αναγνωρίζονται ως σωτήρες της ανθρωπότητας- πώς να μη βγάλουν λοιπόν το «κάτι τι» τους;
Και δεν είναι μόνο η πανάκεια του εμβολίου. Πέρα από το εμβόλιο, χρειάζονται φάρμακα και αυτοί που έχουν νοσήσει από τον ιό Η1Ν1 και αυτά τα έχουν αναλάβει άλλες μεγάλες εταιρείες, κυρίως η Rocheπου βγάζει το Τamiflu- και πάλι εδώ η GlaxoSmithΚline με το Relenza. Από αυτά τα δύο συγγενικά φάρμακα που εξουδετερώνουν τον ιό της νέας γρίπης, οι δύο εταιρείες θα εισπράξουν (σύμφωνα πάντα με τους υπολογισμούς της Μorgan) 1,8 δισ. δολάρια στις πλούσιες χώρες, συν 1,2 δισ. στις άλλες, που βρίσκονται ακόμη σε στάδιο ανάπτυξης. Σύνολο 3 δισ. που ισοδυναμούν με 2 δισ. ευρώ. Γενική σούμα αναμενόμενων κερδών λοιπόν, από εμβόλια και φάρμακα για τη νέα γρίπη, γύρω στα 10 δισ. δολάρια, χονδρικώς.
▅ Οι έλληνες παίκτες
Οι μεγάλες ελληνικές εταιρείες των φαρμάκων έχουν μπει ήδη στον «χορό» για να καλύψουν την εγχώρια αγορά με τα «όπλα» κατά της νέας γρίπης. Η ΒΙΑΝΕΞ του κ. Παύλου Γιανακόπουλου που έχει ετήσιο τζίρο πάνω από 300 εκατ. ευρώ και η Αlapis του κ. Λ.Λαυρεντιάδη με ετήσιες πωλήσεις φαρμάκων άνω των 500 εκατ. ευρώ είναι οι δύο από τις ελληνικές φαρμακευτικές εταιρείες που συμμετέχουν στην κούρσα για την εξασφάλιση του πρώτου εμβολίου και προφανώς θα ωφεληθούν οικονομικά, αφού η Ελλάδα θα χρειαστεί 10 εκατ. εμβόλια.
Οπως έχει ανακοινωθεί, η κυβέρνηση έχει να παραγγείλει συνολικά 8 συν 2 εκατ. εμβόλια (συνολικά 10 εκατ.) που θα καλύψουν το 50% του πληθυσμού, αφού ο εμβολιασμός απαιτεί δύο δόσεις για τον καθένα.
Η ΒΙΑΝΕΞ, εκτός από το γεγονός ότι διανέμει τα εποχικά αντιγριπικά εμβόλια της Sanofi, είναι αποκλειστικός αντιπρόσωπος και της Μerck στην Ελλάδα. Η τελευταία, μαζί με τους κολοσσούς που προαναφέραμε (Sanofi- Νovartis, Glaxosmith- lkine) είναι οι εταιρείες που θα παραγάγουν τελικά το νέο αντιγριπικό εμβόλιο. Σε μια τέτοια περίπτωση, αν και η γραμμή είναι οι πολυεθνικοί όμιλοι να διαπραγματεύονται απευθείας με τις κυβερνήσεις για την εισαγωγή του εμβολίου, ενδέχεται το deal να κλειστεί από τη Μerck και την ελληνική κυβέρνηση αλλά η συμφωνία να υπογραφεί από τη ΒΙΑΝΕΞ.
Αντίστοιχα η Αlapis υπέγραψε συμφωνία για την αντιπροσώπευση του εποχικού αντιγριπικού εμβολίου Αgripal από τον Σεπτέμβριο. Αντιθέτως, το εμβόλιο για τη γρίπη των χοίρων που θα βγάλει ο πολυεθνικός όμιλος θα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα έπειτα από απευθείας συζητήσεις της κυβέρνησης και του παραγωγού, όπως θα γίνει και σε όλες τις άλλες χώρες, καθώς οι πολυεθνικές εταιρείες έχουν πλέον αυτόνομη παρουσία και σε ελάχιστες περιπτώσεις συνεργάζονται με τοπικούς εταίρους.
Οι ελληνικές εταιρείες είναι έτοιμες σε περίπτωση ισχυρής ζήτησης να αναλάβουν μέρος της αναπαραγωγής του εμβολίου. Επειδή διαθέτουν γραμμές με μεγάλη παραγωγική ικανότητα ίσως κληθούν από τους πολυεθνικούς ομίλους να παραγάγουν ένα κομμάτι των παραγγελιών στις εγκαταστάσεις τους, αποκομίζοντας σημαντικά κέρδη.
Η ΒΙΑΝΕΞ έχει ετήσιο τζίρο πάνω από 300 εκατ. ευρώ και κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων 100 εκατ. ευρώ.
Η Αlapis πρόσφατα ανακοίνωσε μεγέθη εξαμήνου του 2009, πετυχαίνοντας πωλήσεις 522 εκατ. ευρώ και κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων 171 εκατ. ευρώ. ▅ Οι κολοσσοί του φαρμάκου
Βεβαίως χωρίς τα μεγάλα ονόματα της φαρμακοβιομηχανίας, δεν θα είχαμε ούτε φάρμακα ούτε ελπίδα για εμβόλιο. Κατακερματισμένη η φαρμακοβιομηχανία είναι αναποτελεσματική και αυτό φάνηκε καθαρά πριν από πέντε χρόνια. Τον χειμώνα 2004-2005 δεν κατέστη δυνατόν να παρασκευαστούν οι απαιτούμενες ποσότητες εμβολίων ούτε για την απλή γρίπη, δεδομένου ότι την παραγωγή είχαν αναλάβει δύο σχετικά μικρές εταιρείες, η Αventis Ρasteur και Chiron οι οποίες απεδείχθησαν ποσοτικώς ανεπαρκείς. Οι «μεγάλοι» δεν υπεισέρχονταν σε αυτόν τον τομέα. Αδιαφορούσαν επειδή ότι την εποχή εκείνη τα εμβόλια δεν παρουσίαζαν μεγάλη ζήτηση. Δεν υπήρχε φόβος- δεν υπήρχε τζίρος.
Υπήρξαν όμως και εταιρείες που κατάλαβαν κάποια στιγμή ότι δεν είναι όλα τα εμβόλια αμελητέα από οικονομική άποψη. Υπάρχουν δυνατότητες κερδοφορίας με κάποια καινοφανή εμβόλια περιωπής. Ετσι η Wyeth έριξε στην αγορά το εμβόλιο για τον πνευμονόκοκκο (84 δολάρια η δόση), η Μerck με το εμβόλιο κατά του ιού των θηλωμάτων papilloma (130 δολάρια η δόση).
Η τάση αυτή παρέσυρε στον χορό των εμβολίων και τους γίγαντες της φαρμακοβιομηχανίας, οι οποίοι φρόντισαν συν τω χρόνω να γίνουν ακόμη μεγαλύτεροι. Η Νovartis εξαγόρασε τη Chiron, η Sanofi τις Αventis Ρasteur, Αstra Ζeneca Μedimmune, Glaxo ΙD Βiomedical, και επίσης την Αcambis, ενώ η Glaxo απορρόφησε την Wyeth. Χωρίς τους κολοσσούς που προέκυψαν από όλες αυτές τις συγχωνεύσεις θα ήταν αδύνατον σήμερα να γίνει έστω και σκέψη αντιμετώπισης του επικίνδυνου ιού και της πανδημίας, όπως λένε οι επαΐοντες της φαρμακοβιομηχανίας.
Και έτσι όμως που έχουν εξελι χθεί τα πράγματα, οι προοπτικές δεν είναι άριστες. Οσες παραγγελίες κι αν έχουν γίνει, δεν είναι ακόμη απολύτως σίγουρο ότι θα υπάρξει και εμβόλιο. Οι επιστήμονες της Νovartis ανακοίνωσαν ότι στις εργαστηριακές δοκιμές κατάφεραν να παραγάγουν μόνον το 30%-50% των αντιγόνων που κανονικά εξάγονται για τον ιό της κανονικής γρίπης. Το αντιγόνο είναι το δραστικό στοιχείο του εμβολίου και αυτό σημαίνει ότι όσο περισσότερα τα αντιγόνα, τόσο περισσότερες και οι δόσεις του εμβολίου.
Εκτός αυτού, η διαδικασία παραγωγής του εμβολίου είναι ακόμη χρονοβόρος. Μετά την απομόνωση του ιού στο εργαστήριο, ακολουθεί η μαζική παραγωγή με καλλιέργεια εκατομμυρίων δόσεων εμβολίου σε εκατομμύρια αβγά κότας για χρονικό διάστημα 4-6 μηνών. Ειναι προφανές ότι τα απαιτούμενα από τη μέθοδο αυτή χρονικά περιθώρια δεν εξασφαλίζουν την έγκαιρη παραγωγή των ποσοτήτων εμβολίου που ήδη έχουν παραγγελθεί.
Ευτυχώς υπάρχει και ταχύτερη μέθοδος παραγωγής: η παρασκευή εμβολίου απευθείας σε καλλιέργεια κυττάρων. Ειναι η μέθοδος που εφαρμόζεται κατά κανόνα στην παρασκευή των περισσότερων εμβολίων, μέθοδος που δεν έχει λάβει ακόμη έγκριση για την περίπτωση του ιού της νέας γρίπης, λόγω του πολύπλοκου των απαιτούμενων διαδικασιών. Η απειλή της πανδημίας δεν αποκλείεται να επισπεύσει τα πράγματα για να αποδειχθεί ότι ο φόβος δεν αποδίδει μόνο σε χρήμα. Μπορεί να τσακίσει και τη γραφειοκρατία.
