Ενας χρόνος συμπληρώνεται αύριο από τον θάνατο του Χαρίλαου Φλωράκη και με αφορμή την επέτειο αυτή «Το Βήμα» φέρνει στο φως τα άγνωστα μέχρι σήμερα – διαβαθμισμένα ως «άκρως απόρρητα» – πρακτικά της συνεδρίασης της Κεντρικής Επιτροπής του KKE της 16ης Οκτωβρίου 1951, όπου αξιολογήθηκε η συνολική πορεία και δράση του 37χρονου τότε στελέχους. Μοναδικό θέμα ημερήσιας διάταξης ήταν: «Ανακαταγραφή σ. Χαρίλαου Φλωράκη / Γιώτη». Ο κατοπινός ηγέτης του KKE βρέθηκε στο κομματικό «μικροσκόπιο» για τη στάση του από τότε κιόλας που συνδέθηκε με το κομμουνιστικό κίνημα (1929), κυρίως όμως από τότε που έγινε μέλος του KKE (1941) ως και την ήττα του Εμφυλίου (1949). H συνεδρίαση έγινε παρόντος του Γενικού Γραμματέα Νίκου Ζαχαριάδη (καθαιρέθηκε πέντε χρόνια αργότερα) και άλλων κορυφαίων στελεχών. H «ανακαταγραφή» ήταν μια διαδικασία η οποία επιβλήθηκε στα χιλιάδες μέλη και στελέχη του KKE, τους ηττημένους μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) που βρέθηκαν το 1949 στην τότε ΕΣΣΔ και τις Λαϊκές Δημοκρατίες της Ανατολικής Ευρώπης. Εγινε σε μια περίοδο κατά την οποία κυριαρχούσαν η απογοήτευση, ο πόνος, τα μίση και τα πάθη που άφησαν πίσω τους η ήττα και ο ξεριζωμός για τις τουλάχιστον 16.000 οργανωμένα μέλη του KKE (στο σύνολο των 55.000 και πλέον πολιτικών προσφύγων). Ετσι η «ανακαταγραφή» λειτούργησε ως εσωκομματική «αρένα» φέρνοντας στην επιφάνεια προσωπικές πικρίες, ανταγωνισμούς και κυρίως εξωθώντας στα ύψη την πρακτορολογία.
Τα πρακτικά της συνεδρίασης κρατήθηκαν από τους K. Λουλέ και Π. Υφαντή και μεταφράστηκαν στη ρωσική γλώσσα από τον «τοποτηρητή» του ΚΚΣΕ στο KKE Καρλ Σεμενκόφ, ο οποίος ζει σήμερα στη Μόσχα, και φυλάσσονται ως επτασφράγιστα μυστικά στα ρωσικά κρατικά αρχεία (πρώην αρχεία του ΚΚΣΕ).
Από την αυστηρή κριτική που διαπνέει τη συζήτηση αναδύονται προσωπικές πλευρές του «Γιώτη» (προήλθε από το ψευδώνυμο «Παναγιώτης» που είχε επιλέξει αρχικά ο ίδιος). Ο «θερμόαιμος», όπως αποδεικνύεται, νεαρός X. Φλωράκης δέχεται έντονα πυρά για τα «μικροαστικά κατάλοιπα» και τον «εγωισμό» του, αν και του αναγνωρίζονται οι δυνατότητες που διέθετε, χάρη στις οποίες άλλωστε είχε αναδειχθεί μέλος της KE και διοικητής μεραρχίας του ΔΣΕ. Αναδεικνύεται ένας χαρακτήρας απόλυτα προσηλωμένος στον στόχο του, συγκεντρωτικός στη λειτουργία του, επίμονος και αμετακίνητος από τις απόψεις του. Εντονη κριτική δέχεται για τις αποστάσεις ή επιφυλάξεις που τηρούσε σε κρίσιμες κομματικές υποθέσεις, όπως εκείνη του Κώστα Καραγιώργη ή του Ορέστη Μούντριχα, που κατηγορήθηκαν από το κόμμα ως «πράκτορες» (ο πρώτος πέθανε στις ρουμανικές φυλακές). Από το μένος της κριτικής που δέχεται διαφαίνεται και η ατίθαση πλευρά του που δεν τον εμπόδιζε να έλθει σε διάσταση με κορυφαία στελέχη (περίπτωση Βασίλη Μπαρτζιώτα) ή και σε σύγκρουση μαζί τους (περίπτωση Γιώργου Βοντίτσιου-Γούσια, στη στρατιωτική ακαδημία «Φρούνζε», όπου ο «Γιώτης» φοιτούσε με εντολή του Ζαχαριάδη). Από το «κλείσιμο» δε του ίδιου του Ζαχαριάδη διαφαίνεται η επιδίωξή του να διασώσει το ανερχόμενο στέλεχος από την πυρά της κομματικής «ιεράς εξετάσεως». Τα πρακτικά (με ορισμένες περικοπές λόγω της έκτασής τους) έχουν ως εξής:
Ο «καπετάν Γιώτης» αυτοβιογραφείται
Μέχρι το 1941 δεν ήμουν μέλος του κόμματος από παρανόηση. Πρέπει να το εξηγήσω. Πράγματι, δεν αποφάσιζα να ζητήσω να με δεχθούν στο κόμμα. Οχι γιατί δεν καταλάβαινα τι σημαίνει κόμμα, αλλά διότι συλλογιζόμουν αν ανταποκρίνομαι στις απαιτήσεις του μέλους του κόμματος. Δεν ξέρω τι θα απαντούσα αν μου πρότειναν τότε να ενταχθώ στο κόμμα. Παρ’ όλα αυτά στο κόμμα δεν μπήκα με δική μου ευθύνη. Σε αυτό έπαιξαν τον ρόλο τους η καταγωγή μου καθώς και το περιβάλλον στο οποίο διαπαιδαγωγήθηκα. Είχα διαποτιστεί με το αίσθημα της ανωτερότητας, με το πνεύμα του συντηρητισμού και του εγωισμού. Εβλεπα τους άλλους αφ’ υψηλού. Κι αυτή την κληρονομιά την κουβαλούσα μαζί μου.
Από τη στιγμή που εντάχθηκα στο κόμμα, το 1941, η ανέλιξή μου ήταν τόσο ραγδαία, που δεν πρόφτασα να περάσω από το σχολειό της αυστηρής κομματικής πειθαρχίας κι έτσι να υπερβώ τα ελαττώματά μου, να αφομοιώσω ό,τι καλύτερο δίνει το κόμμα (…). Το περιβάλλον της κομματικής οργάνωσης των δημοσίων υπαλλήλων δεν μπορούσε να μην ασκήσει επάνω μου επιρροή. Αντί να απαλλαγώ από τα ελαττώματά μου απέκτησα άλλα. Αυτό οδήγησε στο να μη διαπαιδαγωγηθώ στο πνεύμα της κομματικής αδιαλλαξίας. Εχω έλλειψη εμπειρίας. Παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του πρώτου αχτίφ μετά τη Βάρκιζα με κάλεσε ο σύντροφος Μπαρτζιώτας και μου ζήτησε να διηγηθώ όσα ξέρω για τον Ορέστη. Απάντησα ότι ο Ορέστης είναι καλός σύντροφος. Ο Ορέστης με πλησίαζε συχνά και μου μιλούσε για πολλά. Οταν αντιλήφθηκε ότι δεν μπορεί να με ρίξει, τότε καταπιάστηκε με τον αδελφό μου.
(…) Σχετικά με τα λάθη μου. Κατά τη διάρκεια της πρώτης κατοχής η δράση μου ήταν περιορισμένη και κανείς δεν μου υπέδειξε τα λάθη μου. Λάθος ήταν ότι δεν βοήθησα να ξεσκεπαστεί ο Ορέστης, αν και ο Ηλίας μού έλεγε ότι ο Ορέστης δεν είναι καλός άνθρωπος. Λάθη που έκανα στον ΔΣΕ. Λάθη υπήρξαν, μόνο που εγώ τα είδα μόλις τώρα. Εδώ εντάσσονται οι επιχειρήσεις στο Δερβένι, στους Σοφάδες, στο Νότιο Καρπενήσι. Ως πολιτικό στέλεχος μπορεί κανείς να μου ασκήσει κριτική και για τις μάχες στη Νότιο Ελλάδα.
(…) Για τον Καραγιώργη. Δεν κατανόησα την ουσία της εχθρικής και αντικομματικής δράσης του. Παρουσία μου δεν είπε ποτέ τίποτα εναντίον της καθοδήγησης. Μόνο θυμάμαι που μόλις επέστρεψε από την καθοδήγηση έριχνε βροντές και κεραυνούς σχετικά με την κριτική για τη μάχη της Αίγινας, αν και δεν είχε δίκιο. Επέμενε να μάθει τη γνώμη μου και έλεγε πως η καθοδήγηση δεν είχε δίκιο. Φοβούμενος ότι ο Καραγιώργης μπορεί να με συκοφαντήσει, περιοριζόμουνα στο να εκφράζω τα μισά από όσα σκεφτόμουν γι’ αυτόν.
Αλλες αδυναμίες μου. Στη δουλειά με διακρίνει κάποια στενότητα. Πάντα πίστευα ότι τη δουλειά μου θα την πραγματοποιούσα καλύτερα μόνος μου. Αδυναμία είναι ακόμα ότι γρήγορα αναρριχήθηκα δίχως να έχω την πείρα της δουλειάς στους χαμηλότερους κρίκους του κόμματος. Δεν συνήθισα στην κριτική. Πρώτη φορά μού άσκησαν κριτική στο Πολιτικό Γραφείο. Δεν μου αρέσει η κριτική, την παίρνω βαριά. Χρειάζεται χρόνος για να την καταλάβω. Νόμιζα ότι η κριτική κλονίζει το κύρος μου. Αυτό εκδηλωνόταν στις συνελεύσεις. Πάντα διαφωνώ όταν θεωρώ ότι μιλάνε γενικά. Κατεβάζω τα μούτρα όταν μου κάνουν κριτική. Μερικές φορές εκνευρίζομαι σφόδρα, ειρωνεύομαι.
(…) Κάτω από αυτές τις αδυναμίες βρίσκεται η έλλειψη κομματικής σφυρηλάτησης. Αλλά και το ιδεολογικό μου επίπεδο είναι χαμηλό. Ντρέπομαι που φέρω τον τίτλο του μέλους της Κεντρικής Επιτροπής. Κολυμπάω στην επιφάνεια. Δεν έχω πρόγραμμα. Προσπαθώ, διαβάζω, αλλά όλα αυτά γίνονται κάπως μη συστηματικά.
Τα πρακτικά της συντροφικής εξέτασης
– Γκρόζος: Στο βιογραφικό σου θεωρείς τον εαυτό σου κομμουνιστή από το 1929. Πώς εξηγείς το γεγονός ότι την περίοδο της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου δεν σε συνέλαβαν;
– Απάντηση: Δεν με συνέλαβαν επειδή δεν ήμουν μέλος του κόμματος. Δεν θα διασωζόμουν στην Τρίπολη εάν δεν ήταν ο αδελφός μου τότε ανακριτής και μπορώ άφοβα να πω ότι αυτό με γλίτωσε. Με τον Παπαδόγγονα ήρθα σε σύγκρουση εξαιτίας τού ότι αρνήθηκα τη φιλία του. Οταν με συνέλαβαν το 1941 κατέγραψαν: «Ψηλός, με σγουρά μαλλιά και κόκκινη γραβάτα». Που σημαίνει ότι η Ασφάλεια δεν γνώριζε το όνομά μου.
– Μπαρτζιώτας: (…) Οταν σε κάλεσα και σου ανακοίνωσα ότι ο Ορέστης είναι πράκτορας, μου απάντησες: «σ. Βασίλη, δεν το πιστεύω».
– Απάντηση: Δεν υποκρινόμουν. Δεν είχα την πείρα. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι ο Ορέστης μπορούσε να αποδειχθεί προδότης.
– Ερώτηση: Οταν εντάχθηκες στον ΔΣΕ τάχα δεν είδες ότι ο Καραγιώργης υποσκάπτει το κύρος του κόμματος. Πώς να το αντιληφθούμε αυτό;
– Απάντηση: Απολύτως δεν το έβλεπα. Υπεύθυνο για αυτό θεωρούσα τον επίτροπο.
– Ζαχαριάδης: Υποστηρίζεις ότι δεν κατάλαβες την αντικομματική δραστηριότητα του Καραγιώργη, καθώς εκείνος δεν έλεγε τίποτα κατά του Πολιτικού Γραφείου. Τι νομίζεις τώρα, γιατί κατρακύλησε στην εχθρική αντικομματική δράση;
– Απάντηση: Εκείνο τον καιρό δεν το καταλάβαινα. Μας είχαν διαπαιδαγωγήσει κακώς και ο Καραγιώργης δήλωνε ότι είναι ένας από τους πιο παλιούς κομμουνιστές.
– Ζαχαριάδης: Πρέπει να σκεφτείς καλά την αντικομματική δράση του Καραγιώργη, είναι χρήσιμο.
– Κολιγιάννης: Λες ότι δεν καταλάβαινες τον αντικομματικό χαρακτήρα της δραστηριότητας του Καραγιώργη. Και τώρα το καταλαβαίνεις; Μπορεί όχι μόνο να φερόταν καλά, αλλά και να σε κολάκευε πότε πότε;
– Απάντηση: Μπορώ να πω «ναι». Τότε δεν το καταλάβαινα. Τώρα καταλαβαίνω ότι η συμπεριφορά του δεν ήταν σωστή. Αν ήταν οποιοσδήποτε άλλος θα είχα πάψει να τον εμπιστεύομαι. Μου δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι όταν όλα πήγαιναν καλά, τότε με κολάκευε και όταν όχι εντελώς καλά, η στάση του απότομα άλλαζε.
– Ερώτηση: Τοποθετούσε τον εαυτό του δίπλα στον Ζαχαριάδη; Θυμήσου ότι όλους τους άλλους τους θεωρούσε ανθρωπάκια και αναγνώριζε μόνο τον Ζαχαριάδη.
– Απάντηση: Κάποια στιγμή άκουσα πώς μιλούσε στον Ζήση για το ότι ο Μπαρτζιώτας σκαρφάλωσε πολύ ψηλά.
– Θέος: Συλλάβατε τη σύζυγό του όταν έπαιρνε από αυτόν γράμματα; Πότε της έστελνε τα γράμματα;
– Απάντηση: Το 1948. Δεν έδινα σ’ αυτό σημασία. Ηταν συνηθισμένο φαινόμενο. Τώρα πότε έστελνε τα γράμματα ακριβώς δεν ξέρω.
– Ζαχαριάδης: Πώς σκέφτεσαι να οργανώσεις την κομματική σου ζωή;
– Απάντηση: Θα εκτελέσω οποιαδήποτε δουλειά μού αναθέσει το κόμμα και θα συμμετέχω στην επεξεργασία ορισμένων θεμάτων.
Το «κόσκινο» της κριτικής
Ηρακλής: (…) Μου δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι ο Χαρίλαος αρέσκεται λιγάκι να προβάλλεται. Σε ένα βαθμό ο εγωισμός του εμφανιζόταν στην απότομη συμπεριφορά του με τους ανθρώπους. Ηθελε όλα να εκτελούνται στη στιγμή. (…) Ο Χαρίλαος είναι άνθρωπος νευρικός και επιρρεπής στις υπερβολές. Θετικό γνώρισμα: έχει ικανότητες και επιδιώκει να εκτελέσει τη δουλειά που του ανατίθεται. Πρέπει όμως να προσέξει το κομματικό του ατσάλωμα και να απαλλαγεί από τα περιττά νεύρα.
Γούσιας: (…) Εχει αυξημένο αίσθημα εγωισμού που τον εμποδίζει να εκτιμήσει σωστά τα λάθη του. Δύσκολα δέχεται την κριτική. Παράδειγμα, όταν του ασκήσαμε κριτική για την επιχείρηση στο Καρπενήσι, τότε πήγε στον Μάρκο. (…) Δεν δούλευε συλλογικά και γι’ αυτό του ξέφευγε η πολιτική πλευρά του ζητήματος. Συχνά τσακωνόταν με τους ανθρώπους ακόμα και για ασήμαντα θέματα. Επηρεάζεται κάπως από την καθοδήγηση διανοουμενίστικων στοιχείων γι’ αυτό κι έβλεπε έτσι τον Καραγιώργη. Ο Καραγιώργης του ασκούσε την επιρροή αυτή. Τα ελαττώματά του εμφανίστηκαν και στην Ακαδημία. Εχει την τάση να υποτιμά τους άλλους. Θεωρεί τους άλλους κατώτερους απ’ αυτόν. Είχε συγκρούσεις με πολλούς συντρόφους. Οταν του άσκησαν κριτική, τότε θίχτηκε τρομερά, αγρίεψε. Στη συνέλευση ο Γιώτης έχασε την αυτοκυριαρχία του κι έπειτα έδωσε στο ζήτημα προσωπικό χαρακτήρα, και μάλιστα το έθεσε ενώπιον φίλων (σ.σ.: εννοεί τον πολιτικό εκπρόσωπο της Ακαδημίας) διαστρεβλώνοντας ορισμένα γεγονότα. Αλλά η κριτική τον βοήθησε. Τώρα είναι φανερό ότι καταβάλλει σοβαρές προσπάθειες για να διορθώσει τα ελαττώματά του. Εχει ικανότητες για αυτό και πρέπει να διορθωθεί.
Μπαρτζιώτας: Νομίζω ότι διαθέτει αρκετά προσόντα χάρη στα οποία τον έβαλαν στην Κεντρική Επιτροπή. Εχει όμως σοβαρές αδυναμίες τις οποίες πρέπει να τον βοηθήσουμε να ξεπεράσει. (…) H κομματική δουλειά του μεταξύ των δημοσίων υπαλλήλων της Αθήνας στις αντίξοες συνθήκες του 1945 ήταν μεγάλη βοήθεια για το κόμμα. Κράτησε γερά. Αυτή η θετική δραστηριότητα αποτελεί και τη βάση. Τότε κιόλας διακρίθηκε σε καθοδηγητικό κομματικό στέλεχος μεταξύ των δημοσίων υπαλλήλων. H δουλειά του στον ΔΣΕ ήταν επίσης θετική. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν και αδυναμίες – η μικροαστική προσέγγιση του υπαλλήλου και του διανοουμένου, η οποία εμφανίστηκε στο στυλ και στον τρόπο αξιολόγησης του ενός ή του άλλου ζητήματος. Αυτό φαίνεται και από το ότι όταν ανακοίνωσα στον Γιώτη τα περί Ορέστη ως προδότη, τότε μου απάντησε: «Αυτό δεν το πιστεύω». Αλλο παράδειγμα. Μου έκανε εντύπωση η σχέση του με τον Καραγιώργη στον Γράμμο. Σε ό,τι του έλεγε ο Καραγιώργης εκείνος έδειχνε μεγάλη προσοχή και απαντούσε: «Μάλιστα, σύντροφε διοικητή», τη στιγμή που γινόταν λόγος για κομματικά θέματα. Ακόμα ένα παράδειγμα. H σχέση του προς την κριτική. Οταν θέλαμε να τον βοηθήσουμε στον Γράμμο και υποδεικνύαμε τις υπάρχουσες ελλείψεις, εκείνος δήλωσε: «Πήγαινε να ελέγξεις». Το ίδιο συνέβη όταν του ζητήσαμε να γνωστοποιήσει ορισμένες επιπρόσθετες πληροφορίες για τον Μάρκο. Ο Γιώτης το αντιμετώπισε μη κομματικά, με επιφυλάξεις. Δήλωσε ότι ήδη η Συνδιάσκεψη εξέτασε το ζήτημα του Μάρκου. (…) Αλλά είναι φανερό ότι ο Γιώτης επιδιώκει να εξαλείψει τις αδυναμίες του. Του είναι απαραίτητη η ανοιχτή κριτική. Χρειάζεται να του υποδειχτούν ξεκάθαρα τα λάθη του και να απαιτηθεί η εξάλειψή τους.
Βελισσάρης: Εγώ έχω σχηματίσει την ακόλουθη γνώμη: ο Γιώτης διαθέτει σειρά προτερημάτων και μαζί σειρά σοβαρών αδυναμιών, για το ξεπέρασμα των οποίων καθυστερεί. 1) Δύσκολα τα καταφέρνει με την αυτοκριτική, αποφεύγει την κριτική και την αυτοκριτική. 2) Ολοι μιλάνε για τη λαθεμένη συμπεριφορά του, υποτιμάει τους άλλους συντρόφους. 3) Είναι σοβαρά ανεπτυγμένο το αίσθημα του εγωισμού. H αναφορά του στον πολιτικό εκπρόσωπο της Ακαδημίας ενάντια στον σ. Γούσια έδωσε σε αυτόν (τον πολιτικό εκπρόσωπο) την εντύπωση ότι ο σ. Γούσιας καταδιώκει τον Χαρίλαο. Τέτοιες ενέργειες εκθέτουν το κόμμα. Εχει δυνάμεις να ξεπεράσει τα ελαττώματά του.
Κολιγιάννης: Ο Γιώτης έχει ικανότητες και την επιθυμία να φέρει σε πέρας την υπόθεση που του ανατέθηκε. Αυτές οι ιδιότητες αναπτύσσονται και βελτιώνονται. Ωστόσο έχει και σοβαρές αδυναμίες στο ζήτημα της διαμόρφωσής του ως κομμουνιστή, κάτι που συνιστά εμπόδιο για την περαιτέρω άνοδό του. Ο εγωισμός του αναπτύχθηκε στον ΔΣΕ από την τάση να υποτιμά τους άλλους. Ολα αυτά εξηγούνται λόγω της μικροαστικής του καταγωγής. (…) Ο Χαρίλαος πρέπει να δει τα λάθη του σε όλο τους το βάθος. Θεωρώ ότι ο Γιώτης μπορεί να εξαλείψει τις αδυναμίες του αλλά με μεγάλη δυσκολία και μεγάλη καθυστέρηση.
Βλαντάς: Ο Γιώτης έχει μια σειρά θετικά γνωρίσματα τα οποία αποτελούν την υγιή βάση για την παραπέρα εξέλιξη και άνοδό του. Δούλεψε καλά στην Αθήνα στις συνθήκες του μικροαστικού περίγυρου. Στον ΔΣΕ βασικά ανταποκρίθηκε στα καθήκοντά του. Σπουδάζει καλά στην Ακαδημία – ανήκει στον αριθμό των καλύτερων σπουδαστών. Ανθεκτικός στις δυσκολίες, όπως μαρτυράει η πάλη του στις γραμμές του ΔΣΕ. Σχετικά με τα αρνητικά γνωρίσματά του συμφωνώ με την εκτίμηση του σ. Βασίλη. H μεγαλύτερη αδυναμία του είναι η κομματική στενότητα. Και αυτό είναι αποτέλεσμα της μικροαστικής καταγωγής, καθώς και του περιβάλλοντος του Ορέστη και του Καραγιώργη. (…) Είμαι σύμφωνος με το ότι έχει πάρα πολύ δουλειά για να εξαλείψει τις αδυναμίες του. Αυτό θα το πετύχει αν είναι περισσότερο αυτοκριτικός. Ο Γιώτης είναι αδύναμος στην εσωκομματική πάλη – δεν ξέρει να παλέψει.
Ο Ζαχαριάδης για τον Φλωράκη
«Στη σημερινή συνεδρίαση γνώρισα από πιο κοντά και πιο καλά τις αδύναμες πλευρές του Γιώτη. (…) Ο Χαρίλαος διαθέτει σειρά προτερημάτων-προσόντων τα οποία τον χαρακτηρίζουν σαν προσωπικότητα. Ως καθοδηγητικό στέλεχος στον Γιώτη είναι παρόντα μια σειρά σοβαρά ελαττώματα. Είναι αρκετά μόνο τα προσωπικά προσόντα για να είσαι απαραίτητο στέλεχος; Οχι. Είναι αναγκαίο να μπορείς να δεις τις σοβαρές αδυναμίες σου και περισσότερο από αναγκαίο να μπορείς ο ίδιος να τις αναλύεις και εμείς πρέπει να τον βοηθήσουμε να ξεπεράσει τις αδυναμίες του. Είμαι σύμφωνος ότι θα είναι δύσκολο στον Γιώτη να υπερβεί τις αδυναμίες του. Πρέπει να προσέξει τα ζητήματα της κομματικής τιμής. Πώς μπορούμε εμείς να τον βοηθήσουμε; Ο Μήτσος (σ.σ.: Βελισσάρης) εδώ υπερέβαλε. H γνώμη του Βασίλη (σ.σ.: Μπαρτζιώτας) σημαίνει ότι πρέπει να ξεγράψουμε τον Χαρίλαο. Για τον Γιώτη είναι χαρακτηριστικές οι αδυναμίες που υπάρχουν στους μικροαστούς διανοούμενους και υπαλλήλους. Αλλά έχει και κάτι άλλο, θετικό. Το ένα περιπλέκεται με το άλλο και από αυτό πηγάζει η δυσκολία στην εξάλειψη των αδυναμιών. Ο Γιώτης πρέπει να είναι βέβαιος ότι αν το κόμμα τού κάνει κριτική τότε αυτό σημαίνει πως θέλει να τον βοηθήσει. Είναι αναγκαίο να το αφομοιώσει καλά αυτό. Γιατί εντάχθηκε στο κόμμα με καθυστέρηση; Φοβήθηκε τα επακόλουθα; Είναι κι αυτό, αλλά όχι μόνο. Εδώ έπαιξε το ρόλο της η μικροαστική καταγωγή. Ο Γιώτης δεν βρήκε τον δρόμο γιατί αυτός ο δρόμος βρισκόταν έξω από τη δική του ζωή. Γιατί με δυσκολία ξεπερνάει τις αδυναμίες του; Διότι δεν ξεκίνησε να τις εξαλείφει από τα κάτω. Τον καταδιώκει η μικροαστική ψυχολογία. Εχει σοβαρές αδυναμίες τις οποίες πρέπει να κατανοήσει και να εξαλείψει. Είναι αναγκαίο γι’ αυτόν να φέρει εις πέρας την κατάκτηση της κομματικότητας, του μπολσεβικισμού. Να επανεξετάσει εκ νέου τη ζωή του – την προκομματική, την κομματική, να σταθμίσει τον εαυτό του, τα καλά στοιχεία του και είναι αναγκαίο να διορθώσει τις αρνητικές πλευρές».
Τα μέτρα
O Νίκος Ζαχαριάδης πρότεινε τα εξής μέτρα για τον Χαρίλαο Φλωράκη:
1. «Να ανατεθεί στον Γιώτη σε διάστημα έξι μηνών να συντάξει και να παρουσιάσει λεπτομερές σημείωμα στηριζόμενος σε συγκεκριμένα στοιχεία για την αντικομματική δράση του Καραγιώργη στο Γενικό Αρχηγείο Κεντρικής Ελλάδας».
2. «Να μελετηθεί κριτικά η δράση του Γιώτη, να εξαχθούν συμπεράσματα, να υποδειχθεί τι δεν του επαρκεί, τι του είναι αναγκαίο, σε τι πρέπει να δώσει προσοχή και από τι να απαλλαγεί. Να ξεκαθαριστεί με τι θα ήθελε ο ίδιος να ασχοληθεί και πού θα μπορούσε να προσφέρει το μεγαλύτερο όφελος στο κόμμα».
3. «Να συστηθεί στον Γιώτη να γράψει γι’ αυτό για το οποίο ο ίδιος μίλησε – κριτική μελέτη ορισμένων στρατιωτικών ενεργειών του Γενικού Αρχηγείου Κεντρικής Ελλάδας».
4. «Να του ανατεθεί να διαβάσει ό,τι γράφτηκε από τον Λένιν και τον Στάλιν για την κριτική και αυτοκριτική και στη βάση του μελετηθέντος υλικού να συντάξει σε διάστημα τριών μηνών ανάλογο άρθρο στο περιοδικό «Νέος Κόσμος», στο τεύχος του Ιουνίου 1952».
