Κάποτε ήταν τα αναλογικά τηλέφωνα. Μετά οι υπολογιστές. Σήμερα η ψηφιακή τεχνολογία έχει διεισδύσει στην καθημερινότητα εξυπηρετώντας ποικιλότροπα τις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου αλλά και του σύγχρονου κακοποιού. Για κάθε μέτρο όμως εμφανίζεται ένα αντίμετρο. Διαφορετικά: ό,τι κλειδώνει ξεκλειδώνει. Τι μπορεί λοιπόν να κάνει ο απλός πολίτης που χρησιμοποιεί αναγκαστικά την τεχνολογία για να παραμείνει «κοινωνικό ον» ή έστω απλώς να κάνει τη δουλειά του; Ποια τεχνολογικά «βοηθήματα» μπορούν να τον κάνουν θύμα και ποια να τον προστατέψουν;


* Σταθερό τηλέφωνο


Ο τρόπος: Είτε το τηλέφωνό σας καταλήγει σε ψηφιακό είτε σε αναλογικό κέντρο, η παρακολούθησή του είναι απλή υπόθεση. Στο εμπόριο κυκλοφορούν συσκευές που συνδέονται στο τοπικό κέντρο του ΟΤΕ, στην τηλεφωνική σας γραμμή ή ακόμη και στην ίδια τη συσκευή και επιτρέπουν σε τρίτους να ακούνε και να καταγράφουν τις συνδιαλέξεις σας.


Εντοπισμός:


1. Πολλές φορές το αδύνατο σήμα, η ανεξήγητη πτώση της γραμμής, παράσιτα, θόρυβος και ίσως ήχοι περιβάλλοντος είναι κάποια δείγματα που μπορεί να σας προϊδεάσουν για την ύπαρξη μιας κάποιας συσκευής παρακολούθησης. Εχετε υπόψη πως όσο ακριβότερα είναι τα μηχανήματα τόσο μειώνονται οι παρεμβολές.


2. Παραβιασμένα κουτιά του ΟΤΕ, εντός και εκτός των κτιρίων, είναι ένδειξη ότι κάποιος προσπάθησε να πλησιάσει τις γραμμές χωρίς την ανάλογη άδεια…


3. Αν οι κουβέντες σας «διαρρέουν» σε τρίτους, τότε μάλλον πρέπει να αρχίσετε την αναζήτηση της αιτίας ή έστω να υποψιαστείτε…


Μέτρα αντιμετώπισης:


1. Το κουτί του ΟΤΕ στην είσοδο της πολυκατοικίας σας θα πρέπει να είναι ασφαλισμένο.


2. Ελέγχετε τις τηλεφωνικές πρίζες του χώρου σας για «περίεργα κουτιά» ή καλώδια, ειδικά αν οι χώροι είναι κοινόχρηστοι (π.χ., αίθουσες αναμονής).


3. Στο εμπόριο κυκλοφορούν ειδικές συσκευές που μπορούν να εντοπίσουν τους «κοριούς».


4. Εχετε υπόψη πως, εφόσον η παρακολούθηση γίνεται από τα τηλεφωνικά κέντρα της εταιρείας τηλεφωνίας, τότε ο έλεγχος επαφίεται στους υπευθύνους της εταιρείας και εσείς δεν μπορείτε να κάνετε και πολλά πράγματα.


* Κινητό τηλέφωνο


Ο τρόπος: Είναι δυνατή η παρακολούθηση συνομιλιών «on air» και «off air», όπως λέγεται, παρά τις διάφορες δικλίδες ασφαλείας του συστήματος GSM. Ειδικές φορητές συσκευές, οι λεγόμενες βαλίτσες, προσομοιώνουν κεραίες κινητής και κινητά τηλέφωνα, χωρίς το δίκτυο να «καταλαβαίνει» τίποτα, ούτε φυσικά και ο παρακολουθούμενος. Στην περίπτωση της Vodafone η παρακολούθηση υλοποιήθηκε «από μέσα». Στην πρώτη περίπτωση («on air») απαιτείται ειδικός και πανάκριβος εξοπλισμός. Στη δεύτερη («off air») το μόνο που χρειάζεται είναι πρόσβαση σε ελεγχόμενους χώρους.


Επίσης εξελιγμένα κινητά τηλέφωνα (Smartphones), καθώς και όσα κινητά διαθέτουν Bluetooth, θεωρούνται σε γενικές γραμμές πιο ευάλωτα σε «χαμηλού επιπέδου» παρακολουθήσεις και παρενοχλήσεις. Τα Smartphones, π.χ., ύστερα από εγκατάσταση ειδικής εφαρμογής, είναι δυνατόν να μετατραπούν σε συσκευές απομακρυσμένης εποπτείας του χώρου όπου βρίσκονται. Το μόνο που απαιτείται είναι μια κλήση προς το «παγιδευμένο» Smartphone.


Εντοπισμός: Σε γενικές γραμμές ο συνδρομητής δεν μπορεί να κάνει και πολλά πράγματα. Πάντως υπάρχει η δυνατότητα, ενεργοποιώντας με ειδικό κωδικό το «monitoring», σε συσκευές που διαθέτουν τέτοιες επιλογές, να βλέπετε πόσες κυψέλες επικοινωνούν με το κινητό σας ανά πάσα στιγμή. Αν γνωρίζετε πόσες κυψέλες καλύπτουν τα σημεία όπου συχνάζετε περισσότερο, κάθε παραπάνω κυψέλη θεωρείται ύποπτη.


Μέτρα αντιμετώπισης:


1. Απενεργοποιήστε τη λειτουργία του Bluetooth αν δεν σας είναι απαραίτητη.


2. Στις επιλογές του Bluetooth δηλώστε την κατάσταση της συσκευής σας ως μη ανιχνεύσιμη ή απόκρυψη (ανάλογα με το μοντέλο).


3. Μην αποθηκεύετε σημαντικούς κωδικούς και ΡΙΝ πιστωτικών καρτών χωρίς κωδικό πρόσβασης και μη στέλνετε τέτοιες πληροφορίες μέσω SMS.


4. Μην ανοίγετε MMS αν δεν γνωρίζετε τον αποστολέα.


5. Μην εγκαθιστάτε προγράμματα, παιχνίδια ή ρυθμίσεις που σας στέλνουν άγνωστοι ή «κατεβάσατε» από το Internet – συγκεκριμένα από τόπους αμφιβόλου αξιοπιστίας.


6. Ενημερώνετε το λογισμικό του κινητού σας.


*Ηλεκτρονική αλληλογραφία


Ο τρόπος: H διαδρομή ενός e-mail περιλαμβάνει πολλούς και διάφορους ενδιάμεσους κόμβους του Internet. Επίσης κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του το e-mail απαρτίζεται από απλό κείμενο, με συνέπεια κάποιος τρίτος να μπορεί να εντοπίσει και να διαβάσει το περιεχόμενό του.


Εντοπισμός: Ε-mail που δεν φτάνουν ποτέ στον προορισμό τους. Προσοχή: αν κάποιο mail σας δεν φτάσει στον αποστολέα δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι υπεκλάπη. Ο καλός υποκλοπέας εξάλλου θα αντιγράψει το περιεχόμενο ενός mail τη στιγμή που αυτό «ταξιδεύει» και θα αφήσει το πρωτότυπο να συνεχίσει την πορεία του.


Μέτρα αντιμετώπισης:


1. Σε γενικές γραμμές δεν στέλνουμε μέσω e-mail σημαντικές πληροφορίες. Αν επιθυμούμε κάτι τέτοιο, καλό είναι να χρησιμοποιούμε ένα αποτελεσματικό σύστημα κρυπτογράφησης σαν το PGP (υπάρχουν και δωρεάν εκδοχές του συστήματος). Σημειώστε ότι και οι αποδέκτες των e-mail μας πρέπει να χρησιμοποιούν το ίδιο ή ένα συμβατό σύστημα κρυπτογράφησης, διαφορετικά δεν θα μπορούν να διαβάσουν τα μηνύματα που τους στέλνουμε. Χρήσιμες αποδεικνύονται και οι λεγόμενες ψηφιακές υπογραφές, οι οποίες διασφαλίζουν το γνήσιο της ταυτότητας των μελών που επικοινωνούν μέσω e-mail. Μια καλή μέθοδος κρυπτογραφίας σε συνδυασμό με τις ψηφιακές υπογραφές παρέχει μέγιστη ασφάλεια στο e-mail.


2. Για εταιρείες υπάρχουν λύσεις που προσφέρουν συγκεκριμένες υπηρεσίες δικτυακής ασφάλειας, ενώ απαραίτητο θεωρείται και το εξειδικευμένο προσωπικό, ανάλογα με το επίπεδο ασφαλείας που θέλετε να έχετε.


3. Επικοινωνία με τον φορέα πρόσβασης στο Internet για αναφορά τυχόν προβλημάτων στις υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.


*Πλοήγηση στο Internet


Ο τρόπος: Ιοί, σκουλήκια, δούρειοι ίπποι και άλλα κακόβουλα εργαλεία είναι δυνατόν να μολύνουν τον υπολογιστή μας και να υποκλέψουν προσωπικά στοιχεία, αριθμούς πιστωτικών καρτών, κωδικούς δικτυακών τόπων κτλ. Ακόμη χειρότερα, είναι δυνατή η παρακολούθηση όλων όσα πληκτρολογούμε! (key-loggers)


Εντοπισμός: Κάθε «περίεργη» συμπεριφορά του υπολογιστή μπορεί να σημαίνει εγκατάσταση κακόβουλου προγράμματος: κολλήματα, πράγματα που χάνονται από την επιφάνεια εργασίας, αργή πρόσβαση στο Internet, αναίτια απενεργοποίηση των εφαρμογών προστασίας (anti-virus) κτλ.


Μέτρα αντιμετώπισης:


1. Μην ανοίγετε ηλεκτρονικά μηνύματα από άγνωστους αποστολείς. Είναι πολύ πιθανόν να περιέχουν κακόβουλο κώδικα, ο οποίος μάλιστα εκτελείται αυτόματα.


2. Τοίχοι προστασίας (firewall), αντιιικά (anti-virus), anti-spyware και άλλα προγράμματα είναι έννοιες και εργαλεία που πρέπει να γνωρίζετε και να χρησιμοποιείτε ώστε να θεωρείτε εαυτόν επαρκώς προστατευμένο. Τα προγράμματα του είδους πρέπει να ενημερώνονται τακτικά ώστε να γνωρίζουν για τις πλέον πρόσφατες δικτυακές απειλές και να διαθέτουν μεθόδους αντιμετώπισης. Συνήθως οι ενημερώσεις αυτές γίνονται δικτυακά και αυτόματα, εκτός αν ο χρήστης επιλέξει διαφορετικά.


3. Κρατάτε πάντοτε αντίγραφα ασφαλείας των κρίσιμων αρχείων σας.


4. Μην επισκέπτεστε «περίεργους» δικτυακούς τόπους.


5. Μην εγκαθιστάτε λογισμικό από αναξιόπιστες πηγές.


6. Μην εμπιστεύεστε άτομα που γνωρίσατε μέσω Internet, ειδικά αν σας δίνουν συμβουλές για υπολογιστικές ενέργειες.


7. Σε περίπτωση που υπάρχει υποψία ότι κάτι δεν πάει καλά με τον υπολογιστή σας, μη συνδέεστε στο Internet ώσπου να ζητήσετε και πάρετε βοήθεια από κάποιον τεχνικό.


Σε κάθε περίπτωση, δεν χρειάζεται να σας πιάνει πανικός. Υπάρχουν ειδικοί που είναι πρόθυμοι να σας βοηθήσουν. Ειδικά για τα ηλεκτρονικά εγκλήματα καλέστε τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.