Το KKE οδεύει στο 17ο Συνέδριό του σταθεροποιημένο – ως ελαφρώς ισχυροποιημένο – εκλογικά αλλά «καθηλωμένο» οργανωτικά και πολιτικά. Το μεγάλο στοίχημα που έχει βάλει ο Περισσός με τον εαυτό του είναι να ξεπεράσει το «τέλμα» το οποίο παρατηρείται στην ανάπτυξη των δυνάμεών του και στην πολιτική απήχησή του στην κοινωνία. Αν και η κυρία Αλέκα Παπαρήγα διαπίστωνε προ ημερών ότι «δεν είναι περίεργο να έχεις σωστή γενική πολιτική γραμμή και να διαπιστώνεις προβλήματα και αδυναμίες στην εφαρμογή της», η ανησυχία στον Περισσό είναι έκδηλη. Για πρώτη φορά μετά τη μεγάλη κρίση του 1991, η οποία οδήγησε στη διάσπαση του κόμματος, το KKE βρίσκεται αντιμέτωπο με αδυναμίες και ελλείψεις οι οποίες συνιστούν τροχοπέδη στην πολιτική δράση του και στην ισχυροποίηση των δεσμών του με τα λαϊκά στρώματα. Μάλιστα μπροστά στο ενδεχόμενο τυχόν αμφισβήτησης της κυρίαρχης πολιτικής «γραμμής», όπως αυτή δρομολογήθηκε σταδιακά από το 1996 (15ο Συνέδριο) περί συγκρότησης μιας «κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας» («Μέτωπο») με στόχο τη «λαϊκή εξουσία» και τη «λαϊκή οικονομία», η γενική γραμματέας του κόμματος επεσήμαινε προσφάτως ότι «για τις αδυναμίες και τις ελλείψεις μας δεν ευθύνεται η γενική μας πολιτική γραμμή».
Τι φταίει όμως; «H σωστή μας στρατηγική προωθείται σε έναν εξαιρετικά ανώμαλο και δύσβατο δρόμο, σε συνθήκες αρνητικού συσχετισμού δύναμης» ήταν η απάντηση της κυρίας Παπαρήγα. Στον Περισσό αποφάσισαν λοιπόν να μιλήσουν ανοιχτά για τα προβλήματά τους. «Δεν φοβόμαστε να εκθέτουμε τις αδυναμίες μας» έλεγε η γενική γραμματέας σε στελέχη της συστήνοντάς τους υπομονή: «Να είμαστε υπομονετικοί μπροστά στην ανάγκη να δουλεύουμε επίμονα και συστηματικά, ανεξάρτητα αν τα αποτελέσματα θα είναι άμεσα».
Μέσα σε αυτό το κλίμα σχετικής αβεβαιότητας το αρχαιότερο πολιτικό κόμμα της χώρας οδεύει προς το 17ο Συνέδριό του, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στον Περισσό από την προσεχή Τετάρτη ως και το Σάββατο. H διαδικασία θα κορυφωθεί με την εκλογή της νέας Κεντρικής Επιτροπής και του νέου «τιμονιέρη» του κόμματος, ο οποίος δεν θα είναι άλλος, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, από την κυρία Παπαρήγα. Διακηρυγμένος στόχος της ηγεσίας είναι «η ολόπλευρη ισχυροποίηση του κόμματος: ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική».
Ως προς το πρώτο σκέλος, το ιδεολογικό-πολιτικό, έχουν ήδη εκφρασθεί σε ανώτατο κομματικό επίπεδο διχογνωμίες κυρίως σε ό,τι αφορά τη σχέση τακτικής και στρατηγικής. H κυρίαρχη πολιτική του «Αντιιμπεριαλιστικού, Αντιμονοπωλιακού, Δημοκρατικού Μετώπου» δεν αμφισβητείται, τουλάχιστον ανοιχτά. Οι ερμηνείες της ωστόσο ποικίλλουν, όπως έδειξε η σχετική αρθρογραφία κορυφαίων στελεχών.
Σημαντικότερο πεδίο αναμέτρησης πάντως αναμένεται να είναι η διαδικασία εκλογής των νέων κομματικών οργάνων. Και εκεί θα δοθεί η – κατά παράδοση – μάχη των εσωκομματικών «μηχανισμών» για το ποιος θα έχει το «πάνω χέρι». Τα κείμενα που ακολουθούν αναφέρονται στα πρόσωπα τα οποία αναμένεται να «πρωταγωνιστήσουν» στο συνέδριο.
ΑΛΕΚΑ ΠΑΠΑΡΗΓΑ Στην κορυφή χωρίς αμφισβητήσεις
Ουδείς φαίνεται να την αμφισβητεί. Δεκατέσσερα χρόνια στην κορυφή της κομματικής πυραμίδας κατάφερε να διασώσει το κόμμα της παρά τα σοβαρά πολιτικά και οργανωτικά πλήγματα που υπέστη λόγω της διάσπασής του. H παραφιλολογία περί τυχόν αλλαγής ηγεσίας προφανώς δεν ανταποκρίνεται στην (κομματική) πραγματικότητα. Βεβαίως το θέμα της διαδοχής τής (αδιαμφισβήτητης ως τώρα) γραμματέως κάποτε θα τεθεί. Το πιο πιθανό σενάριο είναι να το θέσει η ίδια «όταν έρθει η ώρα». Πάντως συνήθως η αλλαγή γραμματέα δεν γινόταν στο συνέδριο αλλά ενδιάμεσα (περίπτωση X. Φλωράκη, ο οποίος διαδέχθηκε τον K. Κολιγιάννη στη 17η Ολομέλεια το 1972, ή περίπτωση Γ. Φαράκου, ο οποίος διαδέχθηκε τον κ. Φλωράκη τον Ιούλιο του 1989), ώστε να υπάρχει η αναγκαία μεταβατική φάση. Σε κάθε περίπτωση η κυρία Παπαρήγα δεν έχει διαμορφώσει τη «διάδοχη κατάσταση» στο κόμμα και επιπλέον, σύμφωνα με εκτιμήσεις, δεν μοιάζει διατεθειμένη – ακόμη και αν το ήθελε – να αποσυρθεί σε μια τόσο λεπτή φάση κατά την οποία κρίνονται βασικές πολιτικές της επιλογές. Επιπλέον είναι η μόνη που μπορεί να διατηρήσει κάποιες ισορροπίες ανάμεσα στις διάφορες πλευρές. «Υπογείως» πάντως κυκλοφορούν στον Περισσό κάποια σενάρια τα οποία μιλούν για «διαφαινόμενες ενδείξεις μελλοντικής προώθησης» από μέρους της του διευθυντή του «Ριζοσπάστη» κ. Δ. Κουτσούμπα, ο οποίος θεωρείται ότι βρίσκεται πλέον «πιο κοντά στην Αλέκα» από πολλούς άλλους.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΟΝΤΙΚΑΣ Ο παλιός και οι ρίζες του
Είναι το αρχαιότερο μέλος του ΠΓ. Τοποθετήθηκε στο ανώτατο κομματικό όργανο από τον κ. Φλωράκη – στον οποίο και οφείλει την πολιτική ανέλιξή του – το 1978 (10ο συνέδριο) ενώ η κυρία Παπαρήγα αρκετά αργότερα (το 1987 στο 12ο συνέδριο). Ξεκίνησε από τους Λαμπράκηδες και στη διάρκεια της χούντας συνελήφθη και εκτοπίστηκε στη Γυάρο και στη Λέρο, ενώ ηγήθηκε της KNE ως το 1979. Χρημάτισε γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας, όπου τον διαδέχθηκε η κυρία Παπαρήγα. Το 1974 είχε εκλεγεί βουλευτής B’ Πειραιώς προσελκύοντας την πλήρη κομματική στήριξη έναντι του συνυποψηφίου του κ. M. Θεοδωράκη, ο οποίος δεν κατάφερε να εκλεγεί. Ο κ. Φλωράκης του είχε προτείνει το 1989 να αναλάβει τα ηνία του κόμματος αλλά εκείνος αρνήθηκε. Τελικώς επελέγη ο κ. Φαράκος. Πολύ αργότερα οι σχέσεις του κ. Γόντικα με τον κ. Φλωράκη θα διαρραγούν λόγω των πολιτικών ερμηνειών του πρώτου στο θέμα του «Μετώπου».
ΣΠΥΡΟΣ ΧΑΛΒΑΤΖΗΣ Προβληματισμένος και παραγκωνισμένος
Ανήκει στις «σταθερές» της κομματικής ηγεσίας. Μετριοπαθές στέλεχος με ιστορία στο KKE. Στη δικτατορία συνελήφθη και εξορίστηκε στη Γυάρο και από το 1979 ως το 1983 ηγήθηκε της KNE. Στο ΠΓ είναι από το 12ο συνέδριο. Από τα πιο προβεβλημένα στελέχη με κοινωνική απήχηση. Τα καθήκοντά του έχουν περιοριστεί σε θέματα τοπικής και νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, ενώ αν και αρκετές φορές ήταν υποψήφιος βουλευτής του κόμματος στον Πειραιά, στις εκλογές του περασμένου Μαρτίου δεν συμπεριελήφθη καν στο ψηφοδέλτιο. Ανήκει σε εκείνους που προβληματίζονται έντονα για την κατάσταση στο κόμμα και θεωρείται ότι μελλοντικά θα είναι μεταξύ εκείνων που μπορεί να δώσουν το παρών στην κούρσα της διαδοχής. Συγκαταλέγεται στα στελέχη που τηρούν αυστηρά την κομματική πειθαρχία με οποιοδήποτε πολιτικό κόστος και ξέρει να «φυλάει τα νώτα του» από τους εσωκομματικούς αντιπάλους του.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ Ο άνθρωπος της ηγεσίας
Ηλθε δημοσίως σε «κόντρα» με τον κραταιό κομματικό παράγοντα του Περισσού κ. Γόντικα γύρω από τα ζητήματα τακτικής και στρατηγικής του KKE. Ο τελευταίος διατύπωσε γραπτώς την άποψη ότι το «Μέτωπο» οφείλει να έχει στόχο τις «αλλαγές σε επίπεδο εξουσίας στην προοπτική του σοσιαλισμού ως μοναδικής εναλλακτικής λύσης στα σημερινά προβλήματα». Ο άνθρωπος που ανέλαβε να «απαντήσει» στον ισχυρό άνδρα του KKE ήταν ο κ. Κουτσούμπας. Στέλεχος της νεότερης γενιάς που αναδείχθηκε από τη σύγκρουση με τους «ανανεωτικούς» την περίοδο 1989-1991. Τοποθετήθηκε από την κυρία Παπαρήγα στο Πολιτικό Γραφείο του κόμματος στο 14ο Συνέδριο (’91) και αργότερα διευθυντής του «Ριζοσπάστη» μετά τον «παραγκωνισμό» του κ. T. Τσίγκα, πρώην μέλους του ΠΓ και πρώην διευθυντή της εφημερίδας. Στην «απάντησή» του παρατηρούσε ότι θα είναι λάθος «αν μετατρέψουμε τη στρατηγική σε τακτική», προβλέποντας μάλιστα ότι στην περίπτωση αυτή το ΚΚΕ θα οδηγηθεί «στον οπορτουνισμό και στη διάλυση».
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗΣ «Εμπιστος», με προοπτικές
Είναι ο «έμπιστος» του κ. Γόντικα, στο κλίμα των απόψεων του οποίου και κινείται. Μάλιστα οι «μελλοντολόγοι» του Περισσού λένε ότι συγκεντρώνει τις προτιμήσεις του για το κορυφαίο κομματικό πόστο όταν και εφόσον τεθεί το θέμα. Διετέλεσε στέλεχος της Κομματικής Οργάνωσης της Πάτρας και καθοδηγητής των οργανώσεων της Πελοποννήσου την περίοδο από το 13ο συνέδριο ως το 16ο, οπότε έγινε μέλος του ΠΓ. Τοποθετήθηκε στην Κομματική Οργάνωση Αθήνας όταν ακόμη ήταν γραμματέας της ο κ. Δ. Ζάχαρης. Ετσι η κορυφαία οργάνωση του KKE βρέθηκε με δύο μέλη του ΠΓ στο τιμόνι της. Σύντομα ο κ. Αρβανιτάκης ανέλαβε εξ ολοκλήρου τα ηνία της ΚΟΑ βάζοντας στο περιθώριο τον κ. Ζάχαρη.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΣ Αιχμές και σήμα κινδύνου
Είναι το στέλεχος που κατά τον προσυνεδριακό διάλογο ανέλαβε να χτυπήσει το «καμπανάκι του κινδύνου». Οπως σημείωνε σε άρθρο του, «υπάρχει ένα μπέρδεμα στις κομματικές δυνάμεις για τον χαρακτήρα, την αποστολή και τη συγκρότηση του Μετώπου», το οποίο προσδιόριζε ως «ευρύτερη κοινωνικο-πολιτική συμμαχία με στόχο κυβέρνηση και προγραμματικές κατευθύνσεις». Αναφορικά δε με τον στρατηγικό στόχο του KKE, τον σοσιαλισμό, διατύπωνε αιχμές λέγοντας: «Αν προβάλλεται, όπως το προηγούμενο διάστημα, ως άμεσος στόχος, αντικειμενικά δεν αφήνει χώρο για το Μέτωπο, θα είναι ταμπέλα που μπερδεύει και αντικειμενικά δεν φέρνει πιο κοντά τον σοσιαλισμό αλλά τον απομακρύνει». Είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και πρώην μέλος του ΠΓ.
