Σε ρέκορντμαν των διαγραφών εξελίσσεται ο κ. Κώστας Καραμανλής. Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας κατέχει ήδη δύο ρεκόρ: αυτό της μαζικότερης αποπομπής βουλευτών, όταν διαμιάς πριν από δύο χρόνια έθεσε εκτός κόμματος έξι στελέχη, ενώ με την απόφασή του να διαγράψει τον κ. Γ. Καρατζαφέρη προσέθεσε και το ρεκόρ της ταχύτερης αποπομπής βουλευτή, αφού έγινε στην πρώτη μετά τις εκλογές ουσιαστική συνεδρίαση της Βουλής.
Με τον ρυθμό που ακολουθεί ο κ. Καραμανλής, ο οποίος στα τρία χρόνια της αρχηγίας του έχει διαγράψει εννέα βουλευτές, δεν αποκλείεται πολύ σύντομα να ξεπεράσει και τον ιδρυτή του ΠαΣοΚ Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος με την περιώνυμη φράση «έθεσεν εαυτόν εκτός Κινήματος» διέγραψε μεν κατά καιρούς 13 βουλευτές του αλλά στη διάρκεια μιας αρχηγικής θητείας 21 και πλέον ετών.
Συγκριτικά με τον νυν αρχηγό της ΝΔ οι προκάτοχοί του ελάχιστες φορές κατέφυγαν σε διαγραφές: ο ιδρυτής του κόμματος Κωνσταντίνος Καραμανλής διέγραψε τρεις βουλευτές, ο κ. Κ. Μητσοτάκης δύο, ανά έναν διέγραψαν ο Ευάγγελος Αβέρωφ και ο κ. Μ. Εβερτ, ενώ καμία διαγραφή δεν έκανε ο κ. Γ. Ράλλης στον ενάμιση χρόνο που έμεινε στην ηγεσία του κόμματος.
Στη διάρκεια της μεταπολίτευσης η ποινή της διαγραφής επεβλήθη συνολικά 37 φορές (17 στο ΠαΣοΚ, 16 στη ΝΔ, δύο στον κεντρώο χώρο και ανά μία στον Συνασπισμό και στο ΔΗΚΚΙ), ενώ δύο βουλευτές, ο κ. Β. Κεδίκογλου του ΠαΣοΚ και ο κ. Α. Παπαληγούρας της ΝΔ, αντιμετώπισαν την ίδια ποινή από δύο διαφορετικούς αρχηγούς.
Για τους περισσότερους διαγραμμένους ίσχυσε η ρήση του Ευάγγελου Αβέρωφ ότι «έξω από το μαντρί σε τρώει ο λύκος», κάτι που μαρτυρείται από το γεγονός ότι η πλειονότητα των καρατομηθέντων επέστρεψαν αργά ή γρήγορα στις κομματικές τους «εστίες». Αντιθέτως, όσοι συνέχισαν την πολιτική τους δραστηριότητα σε άλλους κομματικούς σχηματισμούς μόνο προσωρινά κατάφεραν να επιβιώσουν πολιτικά.
Οι λόγοι των διαγραφών ποικίλλουν. Αν και η συντριπτική πλειονότητα των διαγραφέντων αντιμετώπισε την ποινή κυρίως για πολιτικούς λόγους, όπως η διαφοροποίηση από την επίσημη γραμμή του κόμματος ή η αμφισβήτηση αποφάσεων των κομματικών ηγεσιών, δεν λείπουν και κάποιοι που διεγράφησαν για άλλου είδους παραπτώματα.
* Π.χ., ο πρώτος βουλευτής που διεγράφη στη μεταπολίτευση ήταν ο εκλεγείς με τη ΝΔ κτηνίατρος κ. Ι. Σαβούρας, ο οποίος τιμωρήθηκε επειδή τον Ιανουάριο του 1976 βρέθηκαν στο σπίτι του όπλα, τα οποία υποστήριξε ότι ήταν εκεί από την περίοδο της δικτατορίας, όταν ως φιλοβασιλικός προέβαινε σε διάφορες δυναμικές ενέργειες. (Εθεσε ξανά υποψηφιότητα βουλευτή αλλά δεν εξελέγη και στις τελευταίες δημοτικές εκλογές διεκδίκησε ανεπιτυχώς ως ανεξάρτητος τη δημαρχία Π. Φαλήρου.)
* Το καλοκαίρι του 1976 ξέσπασε πολιτική κρίση στον χώρο του Κέντρου, από τον οποίο διεγράφη ο καθηγητής (και νυν ευρωβουλευτής του ΠαΣοΚ) κ. Δ. Τσάτσος, ο οποίος λίγους μήνες μετά ίδρυσε, μαζί με συναδέλφους του που ανεξαρτητοποιήθηκαν, ξεχωριστή κοινοβουλευτική ομάδα.
«Δι’ ανάρμοστον συμπεριφοράν»
* Το 1978 με εντολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή ο τότε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου έστειλε μια ιδιαιτέρως αυστηρή επιστολή στον Πρόεδρο της Βουλής ανακοινώνοντας «την απόφαση της ηγεσίας του κόμματος να διαγράψει τον βουλευτή Ευβοίας κ. Α. Πνευματικό δι’ ανάρμοστον συμπεριφοράν». Οπως αναφερόταν στο έγγραφο, «ούτος ηξίωσεν την μετάθεσιν του Νομάρχου Ευβοίας επί απειλή αποχωρήσεως εκ του κόμματος».
* Τον Δεκέμβριο του 1979 διεγράφη από τη ΝΔ ο κ. Κ. Γόντικας, ο οποίος, ωστόσο, επανήλθε λίγους μήνες αργότερα (και ακολούθησε πολιτική καριέρα στην Ευρωβουλή), αφού προηγουμένως έδειξε καλή συμπεριφορά υπερψηφίζοντας την υποψηφιότητα Καραμανλή για την Προεδρία.
* Αντιθέτως, η υπερψήφιση του τότε πρωθυπουργού για την Προεδρία στοίχισε τη διαγραφή του κεντρώου Στυλιανού Χούτα (ο οποίος εν συνεχεία προώθησε την υποψηφιότητα του υιού του με τη ΝΔ).
* Μετά το 1981 η πρώτη διαγραφή έγινε και πάλι στη ΝΔ. Η επιμονή του πρώην δημάρχου Αθηναίων Γ. Πλυτά να διεκδικήσει εκ νέου το αξίωμα, για το οποίο είχε χριστεί υποψήφιος ο κ. Τζ. Τζαννετάκης, υποχρέωσε τον Ευάγγελο Αβέρωφ να τον διαγράψει. (Ο βουλευτής προσχώρησε στο ΚΟΔΗΣΟ, αλλά δύο χρόνια αργότερα επανήλθε στη ΝΔ, χωρίς πάντως να έχει συνέχεια η πολιτική καριέρα του.)
Το μπαράζ του Ανδρέα
* Ακολούθησε ένα μπαράζ διαγραφών από τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου. Πρώτος στη σειρά ο κ. Γ. Πέτσος, ο οποίος τον Ιούλιο του 1982, λίγο μετά την «αναδόμησή» του από τη θέση του υφυπουργού Εθνικής Αμυνας, έκανε δηλώσεις για «σκοτεινούς μηχανισμούς» που ήταν πίσω από την παύση του. (Δύο χρόνια αργότερα επανήλθε στο ΠαΣοΚ και μετείχε πολλές φορές στην κυβέρνηση. Το 1989 δεν τοποθετήθηκε στις λίστες των υποψηφίων λόγω της εμπλοκής του στην υπόθεση Κοσκωτά, για την οποία καταδικάστηκε στο Ειδικό Δικαστήριο. Πρόσφατα παραιτήθηκε από το αξίωμα του νομάρχη Πέλλας στο οποίο αναδείχθηκε ως ανεξάρτητος και στις τελευταίες εκλογές υποστήριξε τη ΝΔ.)
* Τον Αύγουστο του 1982 επαύθη από υφυπουργός Εσωτερικών και διεγράφη από βουλευτής ο κ. Στάθης Παναγούλης, ο οποίος σε δηλώσεις του αντιτάχθηκε σε επιλογές στη στελέχωση του κρατικού μηχανισμού. (Ιδρυσε δικό του φορέα αλλά εξελέγη βουλευτής συνεργαζόμενος με το ΚΚΕ και, ύστερα από ένα πέρασμα από την Πολιτική Ανοιξη, στις τελευταίες εκλογές έθεσε υποψηφιότητα με το ΠαΣοΚ.)
* Με αφορμή τη διαφωνία τους στο νομοσχέδιο για την κατάργηση του σταυρού προτίμησης των βουλευτών διεγράφησαν τον Οκτώβριο του 1982 ο Αρης Μπουλούκος και ο Δ. Χονδροκούκης. Δύο χρόνια αργότερα συνέβη το ίδιο και με τον αδελφό του πρώτου Δ. Μπουλούκο. (Και οι τρεις ακολούθησαν την ίδια πορεία. Στις επόμενες εκλογές, που ήταν οι πρώτες και οι μόνες που έγιναν χωρίς σταυρό, φιλοξενήθηκαν στα ψηφοδέλτια της ΝΔ. Οταν επανήλθε ο σταυρός, μόνο ο πρώτος εξ αυτών κατάφερε να επανεκλεγεί τον Ιούνιο και τον Νοέμβριο του 1989, αλλά ως εκεί.)
* Τον Οκτώβριο του 1985 διεγράφη από τη ΝΔ του κ. Μητσοτάκη ο Δ. Νιάνιας, ο οποίος προσχώρησε στη ΔΗΑΝΑ, με την οποία ακολούθως εξελέγη ευρωβουλευτής.
* Τον Μάρτιο του 1986 διαγράφεται από το ΠαΣοΚ ο ως πριν από λίγους μήνες «τσάρος της οικονομίας» κ. Γ. Αρσένης επειδή ασκούσε με ομιλίες ανά την Ελλάδα κριτική στην κυβερνητική πολιτική. (Ιδρυσε κόμμα το οποίο καταποντίστηκε εκλογικά και επανήλθε στο ΠαΣοΚ, του οποίου την ηγεσία διεκδίκησε με αξιώσεις.)
* Τον Μάιο του 1987 ένα άρθρο του κ. Α. Παπαληγούρα, επαινετικό για τον ιδρυτή του κόμματος Κ. Καραμανλή, προκάλεσε τη διαγραφή του από το Πειθαρχικό της ΝΔ.
* Λίγο πριν από την ολοκλήρωση της δεύτερης κυβερνητικής θητείας του ΠαΣοΚ, η άρνηση τριών πρώην κυβερνητικών στελεχών, της κυρίας Ρούλας Κακλαμανάκη, του κ. Γ. Α. Μαγκάκη και του Α. Τρίτση, να υπερψηφίσουν στη Βουλή πρόταση για ανανέωση της εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση οδηγεί τον Α. Παπανδρέου στην πρώτη απόφαση ομαδικής διαγραφής βουλευτών. (Οι διαγραφέντες ακολούθησαν διαφορετικούς δρόμους και μόνο ο κ. Μαγκάκης, που επανέκαμψε στο ΠαΣοΚ, επέστρεψε στη Βουλή και σε κυβερνητικό αξίωμα, ενώ ο Α. Τρίτσης, που ίδρυσε δικό του φορέα, εξελέγη δήμαρχος Αθηναίων με την υποστήριξη της ΝΔ.)
* Εξίσου μαζική ήταν και η επόμενη διαγραφή βουλευτών του ΠαΣοΚ, όταν τον Φεβρουάριο του 1992 δηλώσεις των κκ. Χ. Καστανίδη, Β. Κεδίκογλου και Η. Παπαδόπουλου θεωρήθηκε ότι αμφισβητούσαν την ηγεσία του προέδρου του κόμματος. Για πρώτη φορά δεν συγκλήθηκε το Πειθαρχικό και η διαγραφή που έγινε με επίκληση του Κανονισμού της Βουλής δεν αφορούσε την κομματική ιδιότητα, την οποία διατήρησαν και οι τρεις (οι οποίοι επανεξελέγησαν βουλευτές). Μάλιστα ο κ. Κεδίκογλου ζήτησε από τον τότε Πρόεδρο της Βουλής να μην ισχύσει η διαγραφή, αίτημα που απερρίφθη από τον Αθ. Τσαλδάρη, κάτι που έκανε αυτή την εβδομάδα και ο κ. Απ. Κακλαμάνης σε ανάλογο ισχυρισμό του κ. Καρατζαφέρη.
* Το καλοκαίρι του 1993 σημειώνεται η πρώτη και μόνη διαγραφή βουλευτή της Αριστεράς. Η πρόεδρος κυρία Μαρία Δαμανάκη με επιστολή της στον Πρόεδρο της Βουλής ανακοινώνει ότι «ο βουλευτής Δημήτριος Ανδρουλάκης δεν ανήκει πλέον στην κοινοβουλευτική ομάδα του Συνασπισμού». Είχαν προηγηθεί επικριτικές για την πολιτική του κόμματος δηλώσεις του βουλευτή (ο οποίος δεν πολιτεύθηκε έκτοτε).
* Ανάλογη πορεία είχε και ο πρώην υπουργός κ. Μ. Παπακωνσταντίνου, που ήταν ο μόνος βουλευτής που διεγράφη από τη ΝΔ επί των ημερών της αρχηγίας του κ. Εβερτ.
* Η τελευταία διαγραφή του ιδρυτή του ΠαΣοΚ ήταν το καλοκαίρι του 1995, όταν έθεσε εκτός ΚΟ τον κ. Κ. Σπυριούνη, ο οποίος είχε επικρίνει την ανάμειξη στα πολιτικά πράγματα της κυρίας Δήμητρας Λιάνη. (Ο διαγραφείς επανήλθε στην ΚΟ μετά την εκλογή του κ. Σημίτη.)
* Στην προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο τον χορό των διαγραφών έσυρε ο πρόεδρος του ΔΗΚΚΙ κ. Δ. Τσοβόλας θέτοντας εκτός κόμματος τον κ. Ι. Καρακώστα, ο οποίος συμφώνησε με το νομοσχέδιο για τις συνενώσεις των κοινοτήτων και αργότερα προσχώρησε στο ΠαΣοΚ.
* Ακολούθησε ο κ. Σημίτης που διέγραψε τον Δεκέμβριο του 1997 τους κκ. Μ. Γικόνογλου, Χ. Κηπουρό και Β. Κεδίκογλου, επειδή δεν υπερψήφισαν το σύνολο των κονδυλίων του προϋπολογισμού. (Επανήλθαν και οι τρεις έναν χρόνο αργότερα λόγω της θετικής στάσης που τήρησαν σε ψηφοφορία για την ανανέωση της εμπιστοσύνης της Βουλής προς την κυβέρνηση.)
Το ρεκόρ του κ. Καραμανλή
* Ο κ. Καραμανλής, όμως, έσπασε κάθε προηγούμενο ρεκόρ όταν τον Φεβρουάριο του 1998 διέγραψε διαμιάς τους κκ. Α. Παπαληγούρα, Π. Τατούλη, Σ. Μάνο, Γ. Σουφλιά, Ν. Κάκκαλο και Β. Κοντογιαννόπουλο επειδή διαφοροποιήθηκαν σε ψηφοφορία στη Βουλή επί άρθρου για την εξυγίανση των ΔΕΚΟ. (Οι δρόμοι που χάραξαν οι έξι ήταν διαφορετικοί: οι δύο πρώτοι επανήλθαν όταν έληξε η ποινή τους, που είχε διάρκεια ενός έτους, ο κ. Μάνος δημιούργησε το δικό του κόμμα και στις τελευταίες εκλογές συνεργάστηκε εκλογικά με τη ΝΔ, οι κκ. Σουφλιάς και Κάκκαλος αρνήθηκαν να επιστρέψουν, ενώ ο κ. Κοντογιαννόπουλος εξελέγη βουλευτής του ΠαΣοΚ.)
* Στους διαγραφέντες της ΝΔ προστέθηκαν λίγους μήνες μετά δύο ακόμη βουλευτές: ο κ. Β. Γιοβανούδας διεγράφη οριστικά ύστερα από καταγγελίες για βιαιοπραγία κατά της πρώην ερωμένης του και επίκληση πλαστού διαζευκτηρίου· ο κ. Γ. Γιακουμάτος, στον οποίο επιβλήθηκε ποινή εννεάμηνης διαγραφής, επειδή σε τηλεοπτική εμφάνισή του απείλησε να στραφεί με το όπλο του κατά του υπουργού Δημόσιας Τάξης, επανήλθε και επανεξελέγη βουλευτής.
* Τον Φεβρουάριο του 1999, τέλος, ο κ. Σημίτης διέγραψε, λόγω της εμπλοκής του στην υπόθεση Οτσαλάν, τον κ. Κ. Μπαντουβά (που πολιτεύθηκε εν συνεχεία με το ΔΗΚΚΙ).
