κ. Παπαδόπουλε,

Στο παρόν θα σταθώ σε ορισμένα σημεία της συνέντευξης που πήρατε από την κα Ζ. Κωνσταντοπούλου που θεωρώ ότι έχουν ιδιαίτερη σημασία. Η σημασία τους σχετίζεται στενά και με το γεγονός ότι φύγατε από τα πλαίσια μιας συνέντευξης όπου το ερωτώμενο πρόσωπο τοποθετείται και τοποθετηθήκατε εσείς και μάλιστα εκτεταμένα αναλαμβάνοντας μέσω της συνέντευξης τον ρόλο υποστηρικτή – για να μην πω απολογητή – της μνημονιακής κυβέρνησης Τσίπρα αλλά και τυπικών ιδεολογημάτων του συστήματος.

Πολύ σοβαρό σημείο είναι η μη δυνατότητα άλλης επιλογής από την τότε κυβέρνηση λόγω μη ύπαρξης συναλλαγματικών διαθεσίμων.

Το κάλεσμα σε δημοψήφισμα όμως έγινε εν γνώσει της οικονομικής κατάστασης και όπως ανέφερε και η κα Κωνσταντοπούλου τίποτα δεν άλλαξε ως προς τα διαθέσιμα στο διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ της αναγγελίας του δημοψηφίσματος (που περιέκλειε το ενδεχόμενο της ρήξης) και της επομένης του δημοψηφίσματος και ακόμη της 12 Ιουλίου που υπογράφτηκε η συμφωνία.

Βασικό ζήτημα αποτελεί το τι έκανε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Τσίπρα ώστε σε περίπτωση ρήξης να υπάρχουν μεταξύ άλλων και συναλλαγματικά διαθέσιμα. Και αυτό που έκανε ήταν ακριβώς να μειώσει όσο μπορούσε περισσότερο αυτά τα διαθέσιμα. Πρώτον με την συνεπή πληρωμή όλων των τοκοχρεολυσίων στραγγίζοντας τα ρευστά διαθέσιμα των ταμείων (γεγονός στο οποίο αναφέρεται η κα Κωνσταντοπούλου) και δεύτερον στην μη επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων από πολύ νωρίτερα (από το τέλος Φλεβάρη πχ.) που να στοχεύουν την εκροή χρηματικών κεφαλαίων φυσικών προσώπων στο εξωτερικό μαζί και με περιορισμούς στην ανάληψη μετρητών στο εσωτερικό για όσο διάστημα διαρκούσαν οι διαπραγματεύσεις. Όταν επιβλήθηκαν τελικά οι κεφαλαιακοί περιορισμοί ήταν πολύ αργά και άλλωστε εφαρμόστηκαν με τέτοιον τρόπο ώστε να παρεμποδίζονται απόλυτα αναγκαίες εισαγωγές, ακόμη και η διαδικασία των εξαγωγών (!) και να μην εκτελούνται για ένα αρχικό διάστημα απόλυτα αναγκαίες και χρήσιμες για το δημόσιο συναλλαγές όπως μέσω τραπεζών πληρωμές προς την εφορία και τα ταμεία. Ήταν αυτό αποτέλεσμα ανικανότητας, πανικού ή σκοπιμότητας και σαμποτάζ που προετοίμαζε την παράδοση;

Όσον αφορά την ίδια την τελική διαπραγμάτευση της 12ης Ιούλη και τον «εκβιασμό των δανειστών» υπάρχει μια συνέντευξη του αντιπρόεδρου της κυβέρνησης κ. Δραγασάκη στην ΕΡΤ στις 12 Αυγούστου και που το περιεχόμενό της επανέλαβαν και άλλοι κυβερνητικοί καθώς και η εφημερίδα «Αυγή», όπου αυτός μιλώντας σχετικά με το ταμείο αποκρατικοποιήσεων και συγκεκριμένα για την έδρα του και τον άμεσο έλεγχό του, δήλωσε ότι η ελληνική πλευρά δεν ήταν διατεθειμένη να δεχτεί έδρα στο Λουξεμβούργο υπό τον άμεσο έλεγχο των δανειστών, πως αυτό ήταν casus beli (ενώ όλα τα άλλα δεν ήταν προφανώς) και πως αν οι Γερμανοί επέμεναν η τελική διαπραγμάτευση θα σταματούσε χωρίς συμφωνία. Αν όμως είναι πράγματι έτσι γεννιέται το ερώτημα: Τότε θα υπήρχε άλλη επιλογή και δεν θα αντιμετωπίζαμε «άτακτη χρεοκοπία»; Ή λοιπόν η μη ύπαρξη άλλης επιλογής ήταν ψέμα ή αυτό που δήλωσε μέσω του κ. Δραγασάκη η κυβέρνηση ήταν παραμύθι αλλά τότε πως μπορεί κανείς να δεχτεί ότι ήταν αλήθεια το οτιδήποτε άλλο δήλωνε αυτή η κυβέρνηση και αυτός ο πρωθυπουργός;

Πρέπει να παρατηρηθεί ότι ο κ. Τσίπρας μπορεί να ισχυρίστηκε πως «δεν υπήρχε άλλη επιλογή» όπως και πολλά άλλα πράγματα αλλά δεν έφερε στοιχεία γι’ αυτό και συγκεκριμένα ούτε για τα συναλλαγματικά διαθέσιμα αν και όντας κυβέρνηση βρισκόταν σε πλεονεκτική θέση όσον αφορά οικονομικά στοιχεία απέναντι σε οποιονδήποτε αντίλογο. Γι’ αυτό -αν θέλουμε να είμαστε αντικειμενικοί- οι ισχυρισμοί του δεν θα πρέπει καθόλου να παίρνονται τοις μετρητοίς. Πολύ περισσότερο που ο ίδιος έκανε δηλώσεις που δείχνουν την αναξιοπιστία παρά την αξιοπιστία του. Λίγες μέρες πριν το δημοψήφισμα σε συνέντευξή του στον Αντέννα διαβεβαίωνε ότι οι τράπεζες, σε διάκριση με το τι συνεβη στην Κύπρο, είχαν μεν πρόβλημα ρευστότητας αλλά όχι κεφαλαιακής επάρκειας η οποία ήταν εξασφαλισμένη. Λίγο καιρό μετά με την συμφωνία η κυβέρνησή του θα ζητούσε δάνειο δεκάδων δις € για νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών!

Αν και έτσι έχουν τα πράγματα και το βάρος της απόδειξης έπεφτε και πέφτει ακόμη στον κύριο Τσίπρα ας πούμε μερικά πράγματα και για τα ίδια τα συναλλαγματικά διαθέσιμα. Αυτά αποτελούνται γενικά από ρευστά διαθέσιμα σε € από άλλα νομίσματα και από πολύτιμα μέταλλα. Όπως ίσως γνωρίζετε τα βασικά αποθέματα της ΤτΕ σε χρυσό φυλάσσονται από την ΕΚΤ στο Λουξεμβούργο όπως συμβαίνει και με τα αποθέματα των άλλων χωρών μελών της Ευρωζώνης. Αυτά σε περίπτωση εξόδου από την Νομισματική Ένωση θα έπρεπε να παραδοθούν στην ΤτΕ. Θα ήταν δικαιολογημένο ωστόσο εν προκειμένω να αγνοηθούν γιατί πιθανότατα οι δανειστές – δρώντας σαν συμμορία – δεν θα τα παρέδιδαν. Τι γνώμη έχετε, να αγνοηθούν ή να μην αγνοηθούν; Υπήρχαν ακόμη αποθέματα σε χρυσό και άλλα πολύτιμα μέταλλα στην ΤτΕ. Υπήρχαν συναλλαγματικά διαθέσιμα σε € στην ΤτΕ και στο Νομισματικοπείο. Είναι γνωστή η αναφορά που έγινε σε ποσό 20.000.000.000 € στο δίκτυο της ΤτΕ και που η ύπαρξή του δεν αμφισβητήθηκε. Υπήρχαν δεκάδες δις € στα χέρια φυσικών και νομικών προσώπων στο εσωτερικό που σε μια μετάβαση σε εθνικό νόμισμα θα μπορούσαν με κατάλληλα μέτρα γρήγορα σχετικά να συγκεντρωθούν στα χέρια του κράτους. Σύμφωνα με στοιχεία του οικονομολόγου κ. Στραβελάκη υπήρχαν 35 δις € σε κυκλοφορία και άλλα 25 – 45 δις € αποθησαυρισμένα. Υπήρχε ακόμη το τουριστικό συνάλλαγμα που εκείνο τον καιρό έρρεε αθρόα στην χώρα (τα στοιχεία έδειξαν ότι η τουριστική ροή δεν επηρεάστηκε από την κρίση). Υπήρχαν οι άδηλοι πόροι (ναυτιλία, εμβάσματα κα) και οι εξαγωγές. Δεδομένου ότι τα τελευταία δύο χρόνια το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ήταν ελαφρά θετικό (που σημαίνει ότι δεν χρειαζόταν νέος δανεισμός) τα υπάρχοντα συναλλαγματικά διαθέσιμα υπερεπαρκούσαν τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα για την μετάβαση στο εθνικό νόμισμα που άλλωστε θα συνοδευόταν με δραστική περικοπή των μη αναγκαίων εισαγωγών.

Όσον αφορά την «ξένη βοήθεια» ζήτημα που έχει δευτερεύουσα σημασία, ο ίδιος ο κ. Τσίπρας στην Βουλή δήλωσε ότι δεν επιδίωξε βοήθεια (δηλαδή δάνεια) αλλά εμπορικές συμφωνίες. Οι ίδιοι οι Ρώσοι επίσης δήλωσαν ότι η ελληνική πλευρά δεν ζήτησε τέτοια βοήθεια. Όσον αφορά τις εμπορικές συμφωνίες η σπουδαιότερη ήταν αυτή για τον αγωγό φυσικού αερίου που θα απέφερε συνάλλαγμα και που η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πάγωσε σύμφωνα με τις επιθυμίες των ΗΠΑ.

Για τον κ. Παυλόπουλο η αλήθεια είναι ότι στις εκλογές του Σεπτέμβρη πέραν του ότι μαζί με τον κ. Τσίπρα ενημέρωσε πρώτα τους δανειστές και μετά την Βουλή για την πρόθεση του δεύτερου να παραιτηθεί και να προκηρυχθούν εκλογές, έδρασε σαν στήριγμα του και όχι σαν ΠτΔ αφού αποδέχτηκε την ελάχιστη δυνατή προεκλογική περίοδο σύμφωνα με την επιθυμία του πρωθυπουργού και ενάντια στην θέληση της σχετικής πλειοψηφίας στο εκλογικό σώμα που αντιπροσώπευαν τα κόμματα που ήθελαν μετάθεση της ημερομηνίας των εκλογών μεταξύ των οποίων και το κόμμα προέλευσης του κ. Παυλόπουλου. Αυτή ήταν η ανταπόδοση για την πρόταση της υποψηφιότητας του ως ΠτΔ από τον ΣΥΡΙΖΑ που φαίνεται ότι επίσης ήταν προσχεδιασμένη από τον κ. Τσίπρα.

Βασικό σημείο είναι επίσης εκείνο το μέρος της συνέντευξης που αφορά τα μνημόνια, το χρέος και την «διαφθορά του λαού». Όσον αφορά το «νοικοκύρεμα» που δεν έκαναν οι προηγούμενες κυβερνήσεις πρέπει να αναγνωρίσουμε ωστόσο ότι αυτές ήταν κυβερνήσεις που σε όλα τα σημαντικά οικονομικά μέτρα τους το ΒΗΜΑ τις στήριζε.

Αν και όπως είναι γνωστό οι δανειστές συνέδεαν πάντα και αυστηρά την καταβολή των τμηματικών δόσεων των δανείων με την εκπλήρωση από την μεριά των ελληνικών κυβερνήσεων της νομοθέτησης μέτρων κυρίως δημοσιονομικού χαρακτήρα, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ποτέ δεν έβαλαν ζήτημα για την μη λήψη μέτρων φορολόγησης κατά των μεγάλων εισοδημάτων, δίωξης της φοροδιαφυγής αυτών, του ελέγχου του λαθρεμπορίου καυσίμων κλπ. αν και αυτά θα απέδιδαν μεγάλο δημοσιονομικό όφελος. Ήταν γνωστό σ’ αυτούς πως οι λίστες Λαγκάρντ, Λουξεμβούργου κοκ. ήταν γεμάτες από τέτοιους μεγαλοεισοδηματίες και επιχειρηματίες φοροφυγάδες, απατεώνες και εγκληματίες που τα ίδια τα εισοδήματά τους ήταν προιόντα παράνομης δραστηριότητας και ότι ανάμεσα σ’ αυτούς υπήρχαν πρόσωπα που συνδέονταν στενά, συγγενικά ή μη με πολιτικά και άλλα στελέχη των δύο βασικών κομμάτων και παρ όλα αυτά είχαν ασυλία. Ήταν γνωστό σ’ αυτούς ότι οι εφοπλιστές δεν πληρώνουν φόρους (Σπήγκελ). Ποτέ δεν συνέδεσαν την εκταμίευση δόσης με την θεσμική αντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων. Ένα άλλο παράδειγμα. Το Κτηματολόγιο και ο Χωροταξικός Σχεδιασμός. Είναι γνωστό πόσα πολλά χρόνια καθυστέρησε η σύνταξή του να ολοκληρωθεί, πόσα τεράστια ποσά από ευρωπαικά προγράμματα κατασπαταλήθηκαν έτσι που να ζητηθεί η επιστροφή τους. Παρόλα αυτά δόθηκε στην Ελλάδα με το δεύτερο μνημόνιο μια μεγάλη παράταση μέχρι το 2020 για την δημιουργία πλήρους κτηματολογικού μητρώου ενώ ήδη έχουν καθυστερήσει πολύ οι διαδικασίες για την προκήρυξη κτηματολογικών έργων που όλα έπρεπε να προκηρυχθούν μέχρι το τέλος του 2012. Φαίνεται έτσι καθαρά ότι ορισμένα μέτρα αστικού εκσυγχρονισμού και γι’ αυτό προοδευτικά δεν ήταν πρώτης ή και καμιάς προτεραιότητας είτε επειδή έθιγαν το ντόπιο μεγάλο κεφάλαιο είτε γιατί δεν είχαν αξιόλογο άμεσο πρακτικό όφελος για τους δανειστές και τα επιχειρηματικά τους μονοπώλια. Τέτοια μέτρα όμως στα λόγια, εφόσον αναφέρονται στα μνημόνια, παίζουν τον ρόλο του εξωραισμού τους. Βοηθούν να καλλιεργείται η αφελής «λαική» άποψη πως η Ευρώπη «θα μας φτιάξει», οι Γερμανοί «θα μας κάνουν κράτος» κλπ. Είναι εκπληκτικό πως από την εποχή των δανείων του 19ου αιώνα κυκλοφορούσε η ίδια δοξασία. Ακόμη οι ξένοι μας φτιάχνουν κράτος!

Οι δανειστές όχι μόνον ευνοούν ή και επιβάλλουν την συγκάλυψη σκανδάλων με προεξάρχον αυτό της Ζήμενς αλλά φτάσαμε στο σημείο υπουργός της σημερινής κυβέρνησης (Αλεξιάδης) να δηλώνει πως επιδιώκουν να μην προχωρήσει η έρευνα για την λίστα Λαγκάρντ.

Όσον αφορά τα λογιστικά αίτια του χρέους, οι σκανδαλώδεις συμβάσεις με εταιρείες προμηθευτές των χωρών των δανειστών και όχι μόνον για τους εξοπλισμούς, ήταν ένα βασικό τέτοιο αίτιο. Ήταν πάντα επιδίωξή τους να μας χορηγούν δάνεια για να αγοράζουμε τα προιόντα τους κερδίζοντας και από τους τόκους οι τράπεζές τους και από τις πωλήσεις οι εταιρείες τους. Φυσικά δεν πρέπει να αφήσουμε στην άκρη και το ελληνικό κεφάλαιο, το πώς ευνοήθηκαν μερίδες του σκανδαλωδώς με θαλασσοδάνεια, με φόρτωμα των ζημιών των επιχειρήσεών τους στο δημόσιο, με την ασύλληπτη σπατάλη και υπερτιμολόγηση έργων ειδικά στον κατασκευαστικό τομέα και με κορωνίδα τα διαβόητα ολυμπιακά έργα.

Τα υψηλά έως τοκογλυφικά επιτόκια ήταν επίσης καταλυτικός παράγοντας στην συσσώρευση του χρέους. Σε «ερώτησή» σας αναφέρετε: «ότι μόνο το 1 στα 10 ευρώ των «πακέτων βοήθειας» πήγε στον ελληνικό λαό, ενώ τα υπόλοιπα αξιοποιήθηκαν για την αποπληρωμή των δανείων. Ομως αυτό το ποσό που κατέληξε στον λαό ανέρχεται σε περίπου 20 δισεκατομμύρια ευρώ». Κατ’ αρχήν και όπως αναφέρεται στην έκθεση μόνον το 10% περίπου των «πακέτων βοήθειας» πήγε στον προυπολογισμό και αυτό είναι διαφορετικό από το «πήγε στον ελληνικό λαό». Και βέβαια αυτό το 10% ανεξάρτητα του που πήγε ο λαός έχει να το ξεπληρώσει και με το παραπάνω, δεν είναι «δωρεάν βοήθεια». Ένδειξη γι’ αυτό το παραπάνω αποτελεί το υπόλοιπο 90% για το οποίο δεν λέτε τίποτα. Σε κάθε περίπτωση θα ήταν πολύ χρήσιμο να διαβάζατε για την ιστορία των δανείων του ελληνικού κράτους για να δείτε τι πήγαινε πάντα στον λαό και τι τοκοχρεολύσια αυτός ξεπλήρωνε. Θα διαπιστώσετε άλλωστε χαρακτηριστικές ομοιότητες με το σήμερα σε πολλές πτυχές αυτού του δανεισμού.

Επειδή αντιπαραθέτετε τις συντάξεις στις κρατικές προμήθειες σαν αίτιο του χρέους λάβετε υπ’ όψη (Προκαταρκτική Έκθεση της Επιτροπής Αλήθειας του Δημόσιου Χρέους, σελ. 19-20) πως μόνον στην περίοδο 1995-2009 οι μη πληρωτέες οφειλές από εργοδοτικές εισφορές προς τα Ταμεία ανέρχονται στο ποσό των 75.000.000.000 €. Το έλλειμμα αυτό στα δημόσια έσοδα καλύφθηκε σε μεγάλο βαθμό από δανεισμό.

Αυτά δεν σημαίνουν ότι και άλλα στρώματα του πληθυσμού δεν ωφελήθηκαν, ακόμη και λαικά και ότι και σε αυτό το επίπεδο δεν υπήρξε ιδιοποίηση και διαφθορά. Όμως αυτή η διαφθορά έχει μια πηγή. Και πηγή της ήταν -ελέω ΕΕ (που εν γνώσει της σε γενικές γραμμές τροφοδοτούσε με χρήμα το συντελούμενο όργιο)- ο κρατικός μηχανισμός και τα βασικά κόμματα εξουσίας δηλαδή το κόμματα του μεγάλου κεφαλαίου. Όπως όλοι ξέρουμε και σύμφωνα με την λαική παροιμία «Το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι». Ακόμη και οι διορισμοί στο δημόσιο με μέσο ήταν διαφθορά. Διαφθορέας όμως ήταν το κράτος και τα δύο βασικά κόμματα εξουσίας, το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ που δεν λειτουργούσαν υπέρ του λαού – απλά ακολουθούσαν πολιτικές εξαγοράς κάποιων τμημάτων του. Και αυτό γινόταν βέβαια στο έδαφος του σημερινού κοινωνικού-πολιτικού συστήματος που την ανεκπλήρωτη ανάγκη για δουλειά την έκανε χατήρι με το αζημίωτο βέβαια μετατρέποντας μάζες σε εκλογικά κοπάδια. Όσο για την φορολογική συνείδηση όπου οι πλούσιοι και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι που κυβερνούν δίνουν το καλό παράδειγμα και όπου ακόμη σήμερα τα έσοδα μιας ληστρικής φορολογίας πηγαίνουν στους δανειστές ενώ οι κοινωνικές δαπάνες ολοένα περικόπτονται, αυτή είναι ένα ανέκδοτο. Σήμερα η ενοχοποίηση γενικά του λαού γίνεται για να απαλλαγούν οι πλούσιοι από αυτά που χρωστάνε και οι κυβερνήσεις τους για τις πράξεις τους και για να περάσει χωρίς αντίδραση η σημερινή οικονομική πολιτική τους.

Τέλος για την Αριστερά: Για το ηθικό πλεονέκτημα τα πράγματα είναι απλά. Ναι και ένας δεξιός στις πολιτικές του πεποιθήσεις μπορεί να αγωνιστεί για ανθρώπινα δικαιώματα, σωστότερα για τα ανθρώπινα δικαιώματα των καταπιεσμένων, αλλά από αυτό να μεταπηδούμε στην «Δεξιά» που δεν είναι ο δεξιός, είναι παραπειστικός συλλογισμός. Μεταπολεμικά η Δεξιά και στο πλαίσιο του αστικού συστήματος οικοδόμησε το κομματικό κράτος της και ακολούθησε μια πολιτική διώξεων κυρίως κατά της Αριστεράς αλλά και γενικά κατά των λαικών δικαιωμάτων. Η Αριστερά και οι αριστεροί, όπως και πριν στην Κατοχή και στον Εμφύλιο, αγωνίστηκαν ενάντια σ’ αυτήν την πολιτική και σε αυτούς που υποδούλωσαν τον λαό και την χώρα και είχαν τα περισσότερα θύματα. Επομένως η Αριστερά κέρδισε το «ηθικό πλεονέκτημα» με το σπαθί της και αυτό είναι τόσο προφανές που δεν μπορεί να είναι αντικείμενο σοβαρής συζήτησης.

Είναι αλήθεια ότι η Αριστερά δεν ταυτίζεται με τον κομμουνισμό αλλά επίσης είναι αλήθεια ότι στην εποχή μας, στην Ελλάδα και διεθνώς η Αριστερά έχει αναπόσπαστα συνδεθεί με το κομμουνιστικό κίνημα. Άλλωστε η κατάργηση των τάξεων και των ταξικών διακρίσεων στην οποία αναφέρεται στην απάντησή της η κα Κωνσταντοπούλου είναι ακριβώς η αταξική κομμουνιστική κοινωνία. Με την έννοια της ευρωπαικής σοσιαλδημοκρατίας από την εποχή ήδη του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει καμιά Αριστερά.

Ας έρθουμε όμως στο σπουδαιότερο σημείο, στο τι θα γινόταν αν στον Δεκέμβρη ή μετά στον Εμφύλιο κέρδιζε η Αριστερά. Αν αγνοήσουμε το γεγονός πως η έκβαση της σύγκρουσης σε μια χώρα επηρέαζε τις εξελίξεις και σε διεθνή κλίμακα άρα και την πορεία των πραγμάτων στις χώρες που προχωρούσαν στον σοσιαλισμό, δηλαδή περιορίσουμε το ερώτημα μόνον στην περίπτωση της Ελλάδας και θεωρήσουμε τον αντίκτυπο αυτής της έκβασης ασήμαντο διεθνώς, στην περίπτωση αυτή, σήμερα ναι, κατά την γνώμη μου η Ελλάδα θα ήταν μια καπιταλιστική χώρα (αυτό ισχύει ακόμη και με την επινόηση της διχοτόμησης, αδύνατη άλλωστε αν η Αριστερά νικούσε στον Δεκέμβρη). Όμως στην ιστορία τα ερωτήματα μπαίνουν με διαφορετικό τρόπο. Ο λαός τότε αγωνιζόταν να αποτινάξει τον ντόπιο και ξένο ζυγό, το αίτημα αυτό είχε την υποστήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας του και αν νικούσε πολύ σύντομα θα εξαφανιζόταν η ενδημική φτώχεια, η εξαθλίωση στην ύπαιθρο και τις πόλεις και δεν θα υπήρχε ανεργία ούτε μετανάστευση. Θα αναπτυσσόταν εθνική βιομηχανία από ίδιους πόρους και δεν θα υπήρχαν δάνεια και χρέος. Το τι θα γινόταν μετά σαν συνέπεια αιτίων που εκδηλώθηκαν σε όλες τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες είναι ένα άλλο ζήτημα και αν και θα μπορούσα να δώσω μια σχετικά καλή απάντηση για το πώς και το γιατί και τι σημαίνει αυτό για το μέλλον, αυτή είναι αδύνατον να δοθεί εδώ. Όμως θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι όπως γενικά δεν είσαι ότι δηλώσεις ή αλλιώς δεν κάνουν τα ράσα τον παπά, όπως ακριβώς Αριστερά δεν είναι όποιος χρησιμοποιεί την ταμπέλα της , γιατί η ταυτότητά της είναι ασυμβίβαστη με πολιτικές σαν αυτές της σημερινής κυβέρνησης και με την διαχείριση της αστικής εξουσίας γενικά, έτσι και σοσιαλισμός και κομμουνισμός δεν είναι και δεν ήταν ότι και στο παρελθόν για μεγάλο διάστημα εμφανιζόταν σαν τέτοιος. Μερικές δεκαετίες μετά από την Γαλλική Επανάσταση για τον λαό δεν είχε μείνει σχεδόν τίποτα από τα αιτήματά της για «ελευθερία», «ισότητα», «αδελφοσύνη», ακριβώς γιατί μπήκαν και παρέμεναν στο αστικό τους πλαίσιο. Έπρεπε να γίνει μια άλλη κοινωνική επανάσταση για να ξανααποκτήσουν πραγματικό νόημα. Στους εορτασμούς για τα διακόσια χρόνια της η ίδια τάξη που ηγήθηκε της επανάστασης την αποκήρυχνε ήδη ανοικτά και στα λόγια, οι ιδεολογικοί της εκπρόσωποι κατηγορούσαν και έβριζαν τους ηγέτες της, ιδιαίτερα τους πιο ριζοσπάστες από αυτούς. Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι η Γαλλική Επανάσταση δεν έπρεπε να γίνει και δεν αναιρούν την μεγάλη συνεισφορά της στην ιστορική πρόοδο.

Επειδή στην συνέντευξη θίξατε και το θέμα της θρησκείας θα σας ρωτήσω: πιστεύετε στον Χριστό και στο κοινωνικό του κήρυγμα; Ανεξάρτητα από την απάντησή σας δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο (δύο ή και παραπάνω με βάση τα στοιχεία), η μεγάλη πλειοψηφία τους φτωχοί και εκμεταλλευόμενοι, πιστεύουν. Θεωρείται δηλαδή απόλυτα φυσική η προσδοκία από ένα κήρυγμα που έχει στο επίκεντρό του την αγάπη για όλους και την επικράτησή της στον κόσμο και που δεν μπόρεσε επί δύο χιλιετίες να υλοποιηθεί (και δεν θα μπορούσε ποτέ γιατί στην κοινωνία την χωρισμένη σε τάξεις δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη και αγάπη για όλη την ανθρωπότητα). To σοσιαλιστικό εργατικό κίνημα έχει λίγο παραπάνω από 1,5 αιώνα ζωής και ο σοσιαλισμός στην εξουσία είχε μόνον λίγες δεκαετίες ζωής. Δικαιούται κάπως περισσότερο χρόνο για να κάνει τις δικές του ιδέες πραγματικότητα.