Σε προηγούμενο άρθρο μου στο «Βήμα» είχα επιχειρηματολογήσει κατά της δίωξης του «Γέροντα Παστίτσιου». Μπορεί η συγκεκριμένη ιστοσελίδα να μου φάνηκε ανόητη και κακόγουστη, μπορεί κάποιους να ενόχλησε το περιεχόμενό της, ωστόσο δε θεωρώ ότι είναι λύση η ποινικοποίηση των απόψεων κάποιου στο όνομα μιας θρησκευτικής μισαλλοδοξίας. Κι αυτό γιατί έτσι ανοίγει ένας φαύλος κύκλος λογοκρισίας και δημιουργείται κακό προηγούμενο.

Βέβαια αν και χύθηκε πολύ μελάνι και καταναλώθηκε πολύ φαιά ουσία για την ανάλυση του εν λόγω θέματος, νομίζω ότι μας διέφυγε μια πολύ κρίσιμη παράμετρος. Κατανοώ την ομόθυμη καταδίκη του περιστατικού και προφανώς είμαι απερίφραστα κατά τέτοιων μορφών λογοκρισίας. Ωστόσο αδυνατώ να παρακολουθήσω την επίθεση στην συντεταγμένη Πολιτεία. Η Πολιτεία ενήργησε σύννομα. Το κράτος χρησιμοποίησε την κρατική βία (δίωξη και σύλληψη) για να εφαρμόσει τον νόμο. Κακό, αυταρχικό, παράλογο, αντιφιλελεύθερο (για κάποιους και αντισυνταγματικό) αλλά νόμο.

Οι όποιες συγκρίσεις με τα όσα έγιναν στον αραβικό κόσμο είναι τουλάχιστον άστοχες. Μπορεί η λογική να είναι εν μέρει παρόμοια, όμως τα μεγέθη είναι εντελώς διαφορετικά. Θαρρώ λοιπόν πως βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος. Ναι ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκε την υπόθεση η Πολιτεία είναι παράλογος, πλην όμως νόμιμος. Βέβαια το ότι ένας τέτοιος νόμος υπάρχει και συχνά πυκνά εφαρμόζεται θα έπρεπε να μας λέει πολλά περισσότερα από τη δίωξη καθαυτή.

Ουσιαστικά στη διάταξη περί «βλασφημίας και καθύβρισης θρησκευμάτων» αντικατοπτρίζονται παγιωμένες νοοτροπίες δεκαετιών μιας αρκετά συντηρητικής κοινωνίας η οποία θέλει το κράτος να ρυθμίζει τα πάντα. Ακόμα και να την προστατεύει από τις «κακές επιρροές». Είναι ο καθρέφτης μιας θρησκόληπτης και δογματικής κοινωνίας που δεν διανοείται να ακούσει κακή κουβέντα για τα ιερά και τα όσιά της. Αν τα παραπάνω έχουν μια βάση λογικής, τότε η υπόθεση του Παστίτσιου είναι μια καλή αφορμή να ρίξουμε μια ματιά σε απαρχαιωμένες διατάξεις του ποινικού κώδικα και να τις αναθεωρήσουμε. Το βασικότερο όμως είναι να δούμε τι έχει πάει στραβά στην κοινωνία μας.

Να προσπαθήσουμε να αποβάλλουμε τον φανατισμό και τον δογματισμό που μας χαρακτηρίζει ως λαό και να δείχνουμε περισσότερη ανοχή στην διαφορετική άποψη, ακόμα και αν αυτή είναι «αιρετική». Φυσικά, όσα προανέφερα είναι κατά βάση θέμα παιδείας και κουλτούρας και θέλουν δουλειά, χρόνο, διάλογο και υπομονή. Το σχήμα που περιγράφω είναι αρκετά θεωρητικό οπότε πρέπει να αναζητήσουμε πρακτικούς τρόπους για να αλλάξουμε αυτές τις νοοτροπίες (π.χ. αλλαγή νομοθετικού πλαισίου, αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα).

Τουλάχιστον αν αντιληφθούμε ότι εκεί ακριβώς –στη νοοτροπία μας– βρίσκεται το πρόβλημα μπορούμε να κάνουμε κάτι, ακόμα και αν δεν αποκτήσουμε κεντροευρωπαϊκές συνήθειες. Αν όμως για μια ακόμα φορά σταθούμε στην «κακή και αυταρχική Πολιτεία» οι μεν, στον «βλάσφημο 27χρονο» οι δε, θα ξαναβρούμε το πρόβλημα μπροστά μας με την πρώτη ευκαιρία.