Παράλληλα με την εν εξελίξει ακόμη οικονομική κρίση και την προεκλογική περίοδο, λαμβάνει χώρα και μια «διπλωματική πτωχοποίηση» η οποία έχει σαν αποτέλεσμα να επιβαρύνουμε τις συμμαχίες μας με επισφάλειες και ως εκ τούτου αποδυναμώνουμε τις γραμμές των επιχειρημάτων μας ως προς τα εθνικά μας συμφέροντα. Μάλιστα η μία κρίση επικαλύπτει την άλλη πολλαπλασιάζοντας τις συνέπειες.
Αναφέρομαι στην πιθανότητα – και δυστυχώς συχνά σκόπιμη ρητορική – της εξόδου από τη νομισματική ένωση. Μια απειλή που μας καθιστά αναξιόπιστους εταίρους, ή χειρότερα, προσθέτει βαρύτητα στο ήδη διαμορφωμένο αρνητικό στερεότυπο. Θα έπρεπε να έχει παγιωθεί ως αξίωμα πως θα ήταν πολύ προτιμότερο να αξιοποιήσουμε μια τέτοια απειλή – όχι οπωσδήποτε τώρα αλλά στο κατάλληλο momentum – για να διεκδικήσουμε μια ευνοϊκή έκβαση σε κάποιο εθνικό θέμα υψηλής αν όχι κορυφαίας προτεραιότητας, και όχι για κάποια πρόσκαιρα οικονομικά ή μικροκομματικά οφέλη.
Άλλωστε η δεύτερη προσέγγιση είναι αντίθετη με τις πλέον βασικές αρχές διπλωματίας ανεξαρτήτως σχολής σκέψης. Παρ’ όλα αυτά βιώνουμε ένα παράδοξο παίγνιο που μπορεί να αποβεί μοιραίο, του οποίου οι γνωστές πια συνέπειες δεν θα πρέπει να υποτιμηθούν. Ολόκληρο σχεδόν το πολιτικό σύστημα και σίγουρα το «αντιμνημονιακό» μπλοκ, έχει ήδη καταχραστεί το περιθώριο ελιγμών του, δεν το ομολογεί, αλλά είναι αμήχανο και απροετοίμαστο. Γιατί καλλιέργησε προσδοκίες που ούτε να τις εκπληρώσει μπορεί, ούτε θεμιτές είναι. Όμως στο εσωτερικό της χώρας η κυρίαρχη αντίληψη ταυτίζεται αφελώς μαζί του. Αποτέλεσμα, ‘το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι’ και είναι πλέον σχεδόν αδύνατο να αναιρεθεί μια αιρετική πεποίθηση που έγινε καθεστώς.
Έτσι, με την κοινωνία να απαιτεί τη συγκρουσιακή προσέγγιση – αφού την έπεισαν πως είναι εφικτό – το πολιτικό σύστημα αυτοεγκλωβίστηκε στη ρητορική του η οποία δεν εξυπηρετεί κάποια εθνική στρατηγική, είναι αβάσιμο προεκλογικό μανιφέστο, αέρας φρέσκος! Πάνω από όλα είμαστε επικίνδυνοι για τον εαυτό μας. Καταχραστήκαμε ένα εφεδρικό διπλωματικό εργαλείο, το αποδυναμώσαμε, προσφέραμε χρόνο για την προετοιμασία αντιμετώπισής του και τώρα θα απειληθούμε με τα ίδια μας τα επιχειρήματα.
Εάν οι ισχυροί της Ευρώπης καμφθούν από την μικρή, εξαρτώμενη από τους ίδιους Ελλάδα, τι είδους μήνυμα θα δώσουν στους ανταγωνιστές τους; Είναι αυτονόητο, δεν έχουν περιθώρια για κάτι που θα αποδομήσει την παγκόσμια εικόνα τους. Το ρίσκο λοιπόν είναι πρωτίστως δικό μας. Υπάρχει όμως πάντα η πιθανότητα να χαθούν πολύ περισσότερα.
Μέρος της προαναφερθείσας ρητορικής είναι εθνικιστικά, πολιτισμικά (με την έννοια του αντιδυτικισμού) και συνωμοσιολογικά φορτισμένο. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο του τραυματισμού ή της αναθεώρησης εθνικών στρατηγικών ζωτικής σημασίας. Εάν επιτρέψουμε στο λαϊκισμό και το θυμικό να εξακολουθήσει να χαράσσει πολιτικές, θα συμβεί νομοτελειακά. Καιρός να προσδιορίσουμε πότε ακριβώς είναι «αργά» και να αναγνωρίσουμε τα σημάδια του, διαφορετικά το «αργά» θα το αντιληφθούμε με διαφορά φάσης, δηλαδή αργότερα!
ΜΑ (International Policy)
