Τα βαρίδια της ανάπτυξης

H Ελλάδα την τριετία 2015-2017 απογοήτευσε με τους ρυθμούς ανάπτυξης που εμφάνισε. Μια χώρα που χρεοκόπησε το 2010 και κατάφερε να φτιάξει τα δημοσιονομικά της μέχρι το 2014 θα έπρεπε στη συνέχεια να εμφανίζει ρυθμούς ανάπτυξης τουλάχιστον 3%, σύμφωνα και με το θεώρημα του πιεσμένου ελατηρίου. Πόσω μάλλον όταν ώριμες οικονομίες της ΕΕ πέτυχαν τέτοιους ρυθμούς εκμεταλλευόμενες το παγκόσμιο θετικό μομέντουμ. Οι προβλέψεις για το 2018 κάνουν λόγο για ενίσχυση του παραγόμενου πλούτου μεταξύ 2%-2,5% και λίγο παραπάνω για το 2019. Η εκτίμηση αυτή βασίζεται κυρίως στην αύξηση των εξαγωγών, στη διαμόρφωση θετικής ψυχολογίας, μια και το δανειακό πρόγραμμα τελειώνει, στην περαιτέρω ενίσχυση του τουρισμού και στην αύξηση των επενδύσεων, που έτσι και αλλιώς ήταν είδος προς εξαφάνιση τα προηγούμενα χρόνια. Υπάρχουν όμως τέσσερις παράγοντες που είτε αυτόνομα είτε συνδυαστικά θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως βαρίδι και να εμποδίσουν την πολυπόθητη ανάπτυξη:

Α) Το ενεργειακό κόστος. Το πετρέλαιο τύπου brent από 30-40 δολάρια το βαρέλι φαίνεται να κάνει βάση στα 75 δολάρια για το 2018-2019. Αυτό σημαίνει τουλάχιστον ένα κόστος της τάξης των 5 δισ. ετησίως για την ελληνική οικονομία.

Β) Οι αποταμιεύσεις των Ελλήνων που μέσα στην κρίση βοήθησαν ώστε να αναπληρωθεί το χαμένο εισόδημα και να καλυφθούν υποχρεώσεις τελειώνουν. Το διάστημα 2011-2017 τα νοικοκυριά μείωσαν τον πλούτο τους (αποταμιεύσεις, ομόλογα, κατοικίες) κατά 32,5 δισ. ευρώ. Το 2017 αποτέλεσε το 6ο έτος στη σειρά με αρνητική αποταμίευση, γεγονός που θα επηρεάσει στο άμεσο μέλλον την καταναλωτική δαπάνη.

Γ) Ερχεται μεγάλη αναδιάρθρωση στον χώρο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που μακροπρόθεσμα θα βοηθήσει την οικονομία αλλά βραχυπρόθεσμα ενδεχομένως θα προσθέσει και άλλους ανέργους στην αγορά. Ενα σημαντικό κομμάτι των περίπου 600.000 ΜμΕ έχει πολύ μεγαλύτερο δανεισμό από αυτόν που μπορεί να εξυπηρετήσει. Είναι πολύ πιθανό σε αυτές τις περιπτώσεις, αν οι αναδιαρθρώσεις δεν βγαίνουν, να επέλθει ξαφνικός θάνατος. Σημειώνεται πως οι ΜμΕ απασχολούν το 87% του εργατικού δυναμικού!

Δ) Από 1.1.2019 με το νέο κόψιμο των συντάξεων θα λείπουν από την αγορά για τα επόμενα χρόνια 1,8 δισ. ετησίως.