Η ιστορία με την «υποκλοπή» και την εκμετάλλευση προσωπικών δεδομένων δεκάδων εκατομμυρίων χρηστών του Facebook για απόκτηση πολιτικής επιρροής φέρνει στο προσκήνιο αφενός την κυριαρχία μερικών τεχνολογικών κολοσσών και αφετέρου τον καταλυτικό ρόλο που παίζουν στην ενημέρωση, άρα και στη διαμόρφωση της πολιτικής και κοινωνικής κουλτούρας σε πλανητικό επίπεδο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τεχνολογική εξέλιξη έπαιζε πάντα κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση των κοινωνιών. Η ανακάλυψη της τυπογραφίας ήταν το πρώτο καθοριστικό βήμα, για να ακολουθήσει αρκετούς αιώνες μετά το ραδιόφωνο, μέχρι να πάρει τα ηνία η τηλεόραση, που άλλαξε την αντίληψή μας για τον κόσμο και έπαιξε τον ρόλο ενός εθνικού συγκολλητικού ιστού. Για να βρεθούμε σήμερα στην εποχή της κυριαρχίας των κοινωνικών δικτύων, που τείνουν να υποκαταστήσουν ακόμα και τον ρόλο των παραδοσιακών Μέσων στην ενημέρωση.
Ενας τεράστιος όγκος πληροφοριών αλλά και συναισθημάτων, προσωπικών παθών, θεωριών συνωμοσίας μάς κατακλύζει καθημερινά και έχει αλλάξει τους κώδικες επικοινωνίας, επηρεάζοντας καθοριστικά την πολιτική και κοινωνική μας συμπεριφορά. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος του βομβαρδισμού που δεχόμαστε, κάθε δύο χρόνια παράγεται πλέον το σύνολο της πληροφορίας που δημιουργήθηκε στον πλανήτη από την εποχή των σπηλαίων έως το 2013!
Ακόμα και στην Ελλάδα, όπου πολλοί θεωρούν την αξιοποίηση της τεχνολογίας ως τεχνοφασισμό, τα κοινωνικά δίκτυα διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο πληροφορώντας ή παραπληροφορώντας. Προφανώς ούτε η δαιμονοποίηση ούτε η εξιδανίκευσή τους αποτελεί λύση. Ούτε στην εποχή των Λουδιτών θα ξαναγυρίσουμε, ούτε στην τυφλή αποδοχή της τεχνολογικής αθωότητας.
Είναι θέμα δημοκρατίας η εξάρτηση της ενημέρωσης από τους αλγορίθμους του Facebok ή των άλλων κοινωνικών δικτύων ή, ακόμα χειρότερα, η χρησιμοποίηση προσωπικών δεδομένων για να ελεγχθεί η βούληση των πολιτών. Μπορεί κάποιοι να βαυκαλίζονται για την απεριόριστη ελευθερία έκφρασης που έφερε το Internet, δίνοντας πεδίο έκφρασης στους πάντες, αλλά αυτός ο ατελείωτος όγκος πληροφοριών δεν οδηγεί σε καλύτερα ενημερωμένους πολίτες.
Η ελευθερία της έκφρασης φυσικά είναι απεριόριστη. Ο σχεδόν μονοπωλιακός, όμως, έλεγχος της διακίνησης και της αξιοποίησής της δεν μπορεί παρά να υπόκειται σε δημοκρατικό, θεσμικό έλεγχο. Δεν αρκεί η συγγνώμη του Ζούκερμπεργκ για να κοιμόμαστε ήσυχοι και αμέριμνοι. Ετοιμες συνταγές προφανώς δεν υπάρχουν, καθώς η τεχνολογική πρόοδος εξελίσσεται πολύ πιο γρήγορα από τους δημοκρατικούς θεσμούς. Η ισχύς όμως των ολιγαρχών των κοινωνικών δικτύων, όπως και ο έλεγχος των παραδοσιακών μίντια από ελάχιστους ισχυρούς ή από την ελεύθερη διαφημιστική αγορά δεν αποτελούν ευοίωνη εξέλιξη.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
