Οι άρρωστοι και οι γιατροί τους

Η σχέση αρρώστου και γιατρού ήταν, είναι και θα είναι, από τα χρόνια του θεού Ασκληπιού και του θεμελιωτή της Ιατρικής Επιστήμης Ιπποκράτη, μέχρι τα σημερινά χρόνια των μεταμοσχεύσεων, τεχνιτών οργάνων, ρομποτικής ιατρικής και λοιπών μεγάλων προόδων, αλλά και για τα χρόνια που ακολουθούν μια σχέση αμοιβαίας κατανόησης, υψηλού βαθμού συνεργασίας, σχέση με βάση την ανθρωπιά.

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ο γιατρός, υπηρετώντας τον άνθρωπο, βρίσκει ανθρωπιά, και ο άρρωστος διαβεβαιώνεται και διασφαλίζεται σαν ανθρώπινο όν δια μέσου της παραπάνω υπηρεσίας. Πρόκειται για μια αμφίδρομη αντίδραση, που δημιουργεί η σχέση ένα προς ένα μεταξύ γιατρού και αρρώστου, γνωστή στην Αγγλοσαξονική βιβλιογραφία ως interaction, που χωρίς αμφιβολία, υπήρξε η ζωντανή καρδιά της Ιατρικής και η βάση της θεραπευτικής ανά τους αιώνες. Μετά από 70 χρόνια κοντά στον άρρωστο, σας διαβεβαιώνω με απόλυτη βεβαιότητα, ότι εξακολουθεί να είναι, και παρ΄όλες τις προόδους της επιστήμης γενικότερα , θα συνεχίσει να είναι. Αυτό γιατί, ο ανθρώπινος οργανισμός δεν είναι μόνο σώμα από καλά μελετημένους ανατομικά, ιστολογικά,και βιοχημικά ιστούς, αλλά και από ψυχή, με τεράστιες δυνάμεις, τις οποίες μπορεί να υποπτευόμαστε, αν κρατούμε ανοιχτά τα μάτια μας, αλλά και τις οποίες οι περισσότεροι από τους δασκάλους μας απαξίωσαν να αναφέρουν.

Η ιστορία και πράξη στην Ιατρική, βασίζεται πάνω στη φιλοσοφία του ουμανισμού, δηλαδή στη θεώρηση των ανθρωπίνων όντων σαν άτομα, κάθε ένα των οποίων έχει μοναδικές και όχι σταθερές απαιτήσεις και ικανότητες.

Θα ήθελα να ρωτήσω τους συναδέλφους μου γιατρούς: αρρώστησαν ποτέ; υπέστησαν μία, έστω και μικρή χειρουργική επέμβαση; πως αισθάνθηκαν πάνω στο χειρουργικό τραπέζι;

Γι΄αυτό, θέλω να προτάξω αμέσως, την γενική παραδοχή, ότι οι γιατροί καλής θέλησης και πρόθεσης, αποτελούν πολύ ποιο σημαντικό παράγοντα για μια σωστή παροχή ιατρικών υπηρεσιών, παρά το σύστημα το οποίο υπηρετούν.

Αλήθεια, πως γίνεται η επιλογή των φοιτητών της ιατρικής; Φτάνουν μόνο τα 19άρια ή 20σάρια στις εξετάσεις ; Κανένας δεν ρώτησε αυτά τα παιδιά, γιατί θέλουν να γίνουν γιατροί. Κανένας δεν ενδιαφέρθηκε να τους βοηθήσει να βρουν οι ίδιοι, αν κάνουν για γιατροί. Αν έχουν μέσα τους αυτή τη μικρή φλόγα της συμπόνιας, κατανόησης και αγάπης γι΄αυτόν που θα τους εμπιστευθεί τη ζωή του. Αν είναι διατεθειμένοι να κάνουν, αν χρειαστεί, υπέρβαση καθήκοντος, ξενυχτώντας, άσχετα αν θα πάρουν ή όχι υπερωρίες. Αν είναι διατεθειμένοι να μην ξεκρεμούν το ακουστικό του τηλεφώνου τους τη νύχτα, ή τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, ή την Πρωτοχρονιά.

Αλλά δεν φτάνει μόνο ο μηχανισμός της εκλογής. Σε όλη την προπτυχιακή εκπαίδευσή του, ο φοιτητής θα ακούσει και διαβάσει πολλά και ωραία για διάφορες αρρώστιες, πως φαίνονται πίσω από τα μικροσκόπια, τα πολύπλοκα μηχανήματα και συστήματα, τις μελέτες του DNA κλπ. κλπ. Δυστυχώς , κανένας δεν θα τους μιλήσει για την ψυχολογία του αρρώστου, για τα οικογενειακά, κοινωνικά, οικονομικά ακόμα και πολιτικά προβλήματα του αρρώστου. Για την ψυχοσύνθεση του αρρώστου, για την σημασία όλων αυτών των παραγόντων, στην όλη έκβαση της αρρώστιας του. Για τα κοινωνικά προβλήματα που παρουσιάζει μια ανικανότητα ή αναπηρία.

Μπορεί να μαθαίνουν οι φοιτητές μας πολλά γύρω από τον βαριά, σε κρίσιμη κατάσταση άρρωστο, στις μονάδες εντατικής θεραπείας, αλλά σίγουρα δεν μαθαίνουν για το πώς θα συμπαρασταθούν στον άρρωστο που πεθαίνει. Θα πρέπει να τονίσω, ότι οι άρρωστοι, ποτέ δεν φοβούνται όταν πεθαίνουν. Φοβούνται μόνον ότι τους εγκατέλειψαν, ή πρόκειται να τους εγκαταλείψουν οι γιατροί τους!

Μετά από τόσα πολλά χρόνια κοντά στον άρρωστο, μπορώ να σας διαβεβαιώσω, ότι ο άνθρωπος, διαθέτει μέσα του, εξαιρετικές δυνάμεις, τις οποίες κανένα μάθημα Φυσιολογίας ή Ανατομίας , όπως τόνισα παραπάνω, δεν μας τις δίδαξε, και είναι μεγάλη η προσφορά αυτού που θα μπορέσει να τις κινητοποιήσει. Μακάρι αυτός να είναι ένας καλά μελετημένος και έμπειρος γιατρός, ώστε ο άρρωστος να μην στερηθεί, ούτε κατ΄ελάχιστο,από τις τεράστιες προόδους της ιατρικής των τελευταίων τουλάχιστον 60 ετών. Μπορεί όμως, να τις κινητοποιήσει, όπως η εμπειρία μάς δείχνει στην καθημερινή ζωή, και η ξεματιάστρα ή η χαρτορίχτρα της γειτονιάς, ή το νερό του Καματερού!! Άλλωστε και η εμπειρία των αιώνων με τα αποτελέσματα άλλων, εκτός της συμβατικής Ιατρικής, εναλλακτικών θεραπευτικών μεθόδων, ή και το φαινόμενο του placebo στην εφαρμογή νέων φαρμακευτικών ουσιών, ή τεχνικών, μπορεί να αιτιολογηθούν άνετα, με τη κινητοποίηση των δυνάμεων αυτών.

Ελπίζω μια μέρα, η Κβαντιkή Φυσική, και η Νανομηχανική, να μπορέσουν να περιγράψουν και να αναπαράξουν στο πείραμα, αλλά και να μετρήσουν τις δυνάμεις αυτές.

Θα ήμασταν όλοι μας, καλύτεροι γιατροί, αν είχαμε πίστη. Εδώ δεν αναφέρομαι στις διάφορες οργανωμένες θρησκείες , αλλά πιστέψτε με, ότι όσο πιο κοντά πλησιάζει κανείς τον άρρωστό του, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό, διαπιστώνει και παραδέχεται, ότι υπάρχουν δυνάμεις που μπορούν να βοηθήσουν τον άρρωστο, αν θελήσουμε να τις εμπιστευθούμε.

Πόσες φορές, εμείς οι χειρουργοί, όταν βρεθήκαμε μπροστά σε απελπιστικές καταστάσεις, δεν είπαμε με όλη τη δύναμη της ψυχής μας: Θεέ μου βοήθα.

Θέλω επίσης να τονίσω, ότι όλες οι έννοιες και διαφοροποιήσεις που αναφέρθηκαν, είναι ιδιαίτερης σημασίας, και ότι η μάχη που γίνεται στη σύγχρονη κοινωνία γύρω από την παροχή υπηρεσιών υγείας, είναι μία σύγκρουση μεταξύ ουμανισμού και καταναλωτισμού. Ο γιατρός βρίσκεται στη μέση και οι νέοι συνάδελφοί μας, θα χρειαστούν υψηλά ιδεολογικά τείχη για να σταθούν στο ύψος της αποστολής τους.

Έχω πολλές αμφιβολίες αν εμείς οι δάσκαλοί τους είμαστε πάντοτε, τα παραδείγματα που χρειάζονται. Θα προτιμούσα, και θα ήταν πιο ασφαλές, να έχουν σαν παράδειγμα τους εθελοντές γιατρούς χωρίς σύνορα, ή τους γιατρούς του κόσμου.