Είναι κοινή διαπίστωση η ανάγκη σοβαρών αλλαγών στη δημόσια διοίκηση. Οι πάντες διαμαρτύρονται και καταγγέλλουν τις αρνητικές όψεις του συγκεντρωτικού, αυταρχικού, μεγάλου και ατελέσφορου κράτους. Πολλοί έχουν επισημάνει ότι ορισμένα τμήματα του κράτους, ιδιαίτερα αυτά που ασκούν οικονομική δραστηριότητα (προμήθειες, δημόσια έργα, αναπτυξιακά κίνητρα κ.ά.), λειτουργούν ορισμένες φορές είτε ως «θερμοκήπια» της παραοικονομίας είτε ως «αιμοδότες» στα νέα τζάκια. Ολοι μας έχουμε γνώση, συνείδηση ότι μεγαλώσαμε και γαλουχηθήκαμε σε κρατικές δομές και λειτουργίες πελατειακές, «ρουσφετολογικές». Και αυτό το δηλητήριο διαπότισε όλο το πολιτικό μας σύστημα και τις κοινωνικές δομές και σχέσεις. Διαπότισε τον πολιτικό κόσμο. Ετσι που τα κόμματα όταν έρχονταν στην εξουσία έπαιρναν και τη δημόσια διοίκηση ως «προίκα». Από ‘κεί και πέρα όλα λειτουργούσαν «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» του κράτους, της δημόσιας διοίκησης.


Η αυτοδιοίκηση λειτούργησε ως «ληξιαρχείο», η κατάληξη της «κρατικής ουράς» μέχρι τις αρχές του ’80. Και πάνω της ως «χωροφύλακας» ο διορισμένος νομάρχης παντοδύναμος στον νόμο να επιβάλλει και να αναπαράγει τις λειτουργίες της κεντρικής πολιτικής και διοικητικής εξουσίας.


Είχαμε ­ και σε έναν βαθμό έχουμε ­ μια κοινωνία μπλοκαρισμένη και ελεγχόμενη από το κράτος μέχρι ασφυξίας. Τα αυτόνομα πεδία δράσης και πρωτοβουλιών της κοινωνίας και των πολιτών ήταν περιορισμένα.


Οι θεσμικές παρεμβάσεις στους ΟΤΑ, στη ΝΑ και στην περιφέρεια την τελευταία δεκαπενταετία ανέδειξαν τους τοπικούς φορείς σε βασικούς μοχλούς ανάπτυξης, αποκέντρωσης και διαχείρισης των τοπικών και περιφερειακών προβλημάτων. Ηταν το πρώτο μεγάλο και αποφασιστικό βήμα. Σήμερα για να μη μείνει μετέωρο αυτό το βήμα πρέπει να ολοκληρωθούν οι θεσμικές παρεμβάσεις για το κράτος στρατηγείο, για την περιφερειακή συγκρότηση, για την αναβάθμιση της ΝΑ και την οικοδόμηση των νέων ισχυρών δήμων. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές είναι αναγκαίες και βρίσκονται στην καρδιά του λαού. Οι πολίτες ζητούν επιτακτικά την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας ζωής, ζητούν καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες και θέλουν η Τοπική Αυτοδιοίκηση να γίνει κυψέλη δημιουργίας και ανάπτυξης. Η καθιέρωση της αξιοκρατίας στις προσλήψεις στον δημόσιο τομέα, ο εκσυγχρονισμός του Δημοσίου, η βελτίωση των υπηρεσιών για τον πολίτη, ο περιορισμός της γραφειοκρατίας και της «λούφας» στην κρατική μηχανή, η εκπαιδευτική αναβάθμιση του προσωπικού και οι μεγάλες θεσμικές τομές στον χώρο των οικονομικών δραστηριοτήτων του κράτους μπορούν και πρέπει να αλλάξουν την εικόνα της πολιτικής και του πολιτικού κόσμου.


Η συντηρητική παράταξη, η ΝΔ, με την προσφιλή της μέθοδο αντιδρά στη νέα χαρτογράφηση των ΟΤΑ. Ακολουθεί μια άγονη γραμμή και αγωνιωδώς ψάχνει να βρει γραμμή αντιπολιτευτική. Διάλεξε όμως ως συνήθως λάθος χώρο και χρόνο για αντιπολίτευση. Η ΤΑ είναι προνομιακός χώρος για το ΠαΣοΚ. Η συντηρητική παράταξη παίζει εκτός έδρας στο γήπεδο της αυτοδιοίκησης. Πολιτικά, θεσμικά, κοινωνικά, αναπτυξιακά και πολιτιστικά οι νέοι δήμοι βρίσκονται ήδη στην καρδιά του λαού μας. Γνωρίζουν η περιφέρεια και οι τοπικές κοινωνίες ότι μόνο με τους ισχυρούς περιφερειακούς δήμους θα ανατρέψουν τον αυτοδιοικητικό χάρτη που θέλει τους δήμους της περιφέρειας, εκτός ελαχίστων, ως τους φτωχούς συγγενείς της παρέας. Η νέα κατάσταση πραγμάτων όπως διαμορφώνεται στην περιφέρεια ανακατανέμει τις τοπικές εξουσίες και τους ρόλους: του περιφερειάρχη, του νομάρχη, του δημάρχου και του βουλευτή.


Ουδείς στον πολιτικό, αυτοδιοικητικό και κοινωνικό χώρο δεν αντιτίθεται στη φιλοσοφία των συνενώσεων, διότι είναι μια μεγάλη επιλογή ζωής για το μέλλον της περιφέρειας. Γνωρίζουν οι πολλοί, η συντριπτική πλειονότητα της υπαίθρου, ότι είναι «κακό χωριό τα λίγα σπίτια» και αντιμάχονται τους λίγους τοπάρχες ή «βαρόνους» που φωνάζουν ότι «καλύτερα πρώτος στο χωριό παρά δεύτερος στην πόλη».


Κάποιοι όμως παίζουν με τα ψευτοδιλήμματα των υποχρεωτικών ή εθελοντικών συνενώσεων. Κάποιοι ψαρεύουν στα θολά νερά, προσπαθούν να εισπράξουν έστω και τη μικρή δυσαρέσκεια ορισμένων κατοίκων χωριών που διεκδικούν την έδρα ή το όνομα του νέου δήμου. Ορισμένοι προσπαθούν να σηκώσουν τείχη ανάμεσα στα χωριά. Κάποιοι ταμπουρώνονται στην υπεράσπιση μιας θνήσκουσας αυτοδιοικητικής κατάστασης και παίζουν με τα συναισθήματα του λαού, θαρρείς και σήμερα οι κοινότητες είναι ο «παράδεισος» και το ΠαΣοΚ τούς οδηγεί με τις συνενώσεις στην «κόλαση». Παραπληροφορούν και καλλιεργούν τον τοπικισμό, τη διχόνοια ανάμεσα στα χωριά, «παλιά μας τέχνη κόσκινο». Εφθασαν στο σημείο, όπως τότε, που στο ξεκίνημα του ΠαΣοΚ τα στελέχη της συντηρητικής παράταξης έλεγαν στα χωριά ότι το σοσιαλιστικό ΠαΣοΚ θα έπαιρνε τα χωράφια και τα τρακτέρ από τους αγρότες. Οσο για τα άλλα κόμματα που είναι «με το ‘να πόδι μέσα και με τ’ άλλο έξω» σχετικά με τις συνενώσεις, ιδιαίτερα στον χώρο της Αριστεράς, πιστεύω ότι αδικούν τον εαυτό τους και την ιστορία τους. Ο συντηρητισμός δεν συμβαδίζει με το ανοιχτό προοδευτικό και βαθιά μεταρρυθμιστικό κίνημα.


Ο κ. Λουκάς Θ. Αποστολίδης είναι Γ’ Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων.