Μερικά μαθήματα από την εθνικιστική διαδήλωση στην Πολωνία

Η μεγάλη διαδήλωση ευρωπαίων ακροδεξιών που συγκέντρωσε 60.000 άτομα στις 11 Νοεμβρίου στη Βαρσοβία είναι ενδεικτική της κατάστασης στην Ευρώπη από πολλές απόψεις.

Πρώτον, συμβολίζει την συνεχιζόμενη άνοδο του εθνικισμού στην ήπειρο εδώ και αρκετά χρόνια. Διεισδύει σε όλες τις ηλικίες αλλά ιδίως στους νέους, κερδίζει επιρροή στις κοινωνίες και στα κόμματα και αναπτύσσεται με τρόπο όλο και πιο ακραίο.

Η άνοδος αυτή πραγματοποιείται παράλληλα με την άνοδο του ισλαμισμού, που επίσης προσελκύει τους νέους, ο οποίος είναι όλο και πιο εμφανώς ακραίος και περνά σε ενέργειες, κυρίως τρομοκρατικές αλλά όχι μόνο, οι οποίες αυξάνουν σε αριθμό και βία.

Έπειτα, όπως έδειξε η ισχυρή παρουσία διαδηλωτών από την κεντρική και ανατολική Ευρώπη στη Βαρσοβία, παρατηρούμε ένα χάσμα μέσα στην Ευρώπη που συμπίπτει σε γενικές γραμμές με το παλαιό χάσμα Δύσης –Ανατολής.

Η προσφυγική κρίση προκάλεσε πολιτικές θέσεις και λαϊκές αντιδράσεις ενίοτε πολύ διαφορετικές ανάμεσα στις χώρες της ανατολικής και της δυτικής Ευρώπης, αλλά οι διαφορές αυτές πηγαίνουν πολύ πέρα από την παρούσα κρίση.

Αφορούν τα πολιτικά συστήματα, ιδίως στις πρώην κομουνιστικές χώρες οι οποίες απομακρύνονται όλο και περισσότερο από την φιλελεύθερη δημοκρατία για να υιοθετήσουν αυταρχικά μοντέλα. Αφορούν ακόμη τις αξίες που μοιράζονται οι λαοί, παρά το γεγονός ότι στη Δύση βρίσκεται η Αυστρία που ετοιμάζεται να δεχθεί στην κυβέρνησή της τους κληρονόμους των ναζιστών. Υπάρχει ο κίνδυνος οι διαφορές αυτές, καθώς μεγεθύνονται, να φέρουν βαθιά χάσματα, όπως την έξοδο μερικών πρώην κομουνιστικών χωρών από την ΕΕ. Ο κίνδυνος αυτός προστίθεται σε εκείνον της απόσχισης, όπως στην Καταλονία, που επιβαρύνει την ενότητα της ΕΕ.

Δίπλα σ’ αυτή την δυσάρεστη κατάσταση, υπάρχει πλέον μια πηγή ελπίδας για το μέλλον της Ευρώπης και της δημοκρατίας. Ένα παράθυρο ευκαιρίας δημιουργήθηκε με την εκλογή του Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία και την επανεκλογή της Άνγκελα Μέρκελ στη Γερμανία.

Οι ηγέτες των δύο κυριότερων δυνάμεων της Ευρώπης κάθε άλλο παρά τέλειοι είναι, έχουν όμως διαύγεια όσον αφορά τους θανάσιμους κινδύνους που απειλούν την ΕΕ και την δημοκρατία, είναι αποφασισμένοι να εργαστούν μαζί και να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στην υπηρεσία της ενίσχυσης μιας δημοκρατικής Ευρώπης.

Υπάρχει εδώ μια καινοτομία και μια μοναδική ευκαιρία που πρέπει να εκμεταλλευτούμε για να αντιμετωπίσουμε τον εθνικισμό και τον ισλαμισμό που εξαπλώνονται, και να τους κερδίσουμε.

Μερικά από τα συνθήματα στη διαδήλωση της 11^ης Νοεμβρίου στη Βαρσοβία έσταζαν μίσος για τους μουσουλμάνους. Αν και ο ισλαμισμός πρέπει να παταχθεί με αποφασιστικότητα, οι μουσουλμάνοι πρέπει να έχουν δικαιώματα σεβαστά όπως εκείνα των ευρωπαίων πολιτών.

Στη διαδήλωση εκφράστηκε ο αντισημιτισμός χωρίς αναστολές, όπως μόνο η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα και το Γιόμπικ στην Ουγγαρία τολμούσαν να το κάνουν πριν μερικά χρόνια. Αυτό υποδηλώνει την άνοδο του αντισημιτισμού που παρατηρείται στην Ευρώπη.

Απέναντι σε όλα αυτά, η δέσμευση των δημοκρατών πρέπει να είναι απόλυτη.

Κατ’ αρχάς, είναι απαραίτητο να διεξάγουμε σαφή ιδεολογικό πόλεμο κατά του εθνικισμού και του αντισημιτισμού. Κυρίως, είναι ουσιώδες να μην πέσουμε στην παγίδα που στήνουν από κοινού προκειμένου να παρασύρουν την ήπειρο στον εμφύλιο που ονειρεύονται.

Είναι το κρίσιμο διακύβευμα της εποχής μας: οφείλουμε να επιδείξουμε ενότητα. Ενότητα μέσα σε καθεμία από τις χώρες και τις περιφέρειές μας, ενότητα ιδίως ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση για να μην αφήσουμε την ΕΕ και την ήπειρο να διασπαστούν.

Πρέπει επίσης να ξαναβάλουμε τη νεολαία στην καρδιά ενός κοινού πολιτικού σχεδίου διότι εντός της στρατολογούν οι εθνικιστές και οι ισλαμιστές, και αυτή κρατάει ένα μέρος των κλειδιών για το μέλλον της Ευρώπης.

Τέλος πρέπει να αδράξουμε την ιστορική ευκαιρία που προσφέρεται σήμερα στους δημοκράτες προκειμένου να εμβαθύνουμε την Ευρώπη και την δημοκρατία. Η δόμηση μιας ευρωπαϊκής κοινωνίας πολιτών, η ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας, κυρίως μέσω της γενίκευσης της μετακίνησης των νέων εντός της Ευρώπης, η δημιουργία θεσμών της κοινωνίας των πολιτών ικανών να στηρίξουν τη δημοκρατία, ιδού τα νέα σύνορα προς κατάκτηση.