Η συνέχεια των «Μεταρρυθμιστικών» αναβάλλεται για την άλλη Κυριακή ­ έτσι κι αλλιώς το όλο ζήτημα βρίσκεται σε παλίνδρομη εξέλιξη, επιφυλάσσοντας καθημερινές εκπλήξεις, που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Επί τόπου, λοιπόν, σήμερα. Που σημαίνει: σημαδιακά στιγμιότυπα που αφορούν στο έξω και στο μέσα της Θεσσαλονίκης, η πολιτιστική περιπέτεια της οποίας βαίνει προς το αβέβαιο τέλος της.


Προηγουμένως όμως θα ήθελα να καπαρώσω ένα γενικότερο θέμα προς συζήτηση. Η σπουδή της προαναγγελίας του δικαιολογείται από το γεγονός ότι αυτό αποτελεί για τον επιγραφόμενο το σταθερό φόντο πάνω στο οποίο προβάλλονται και μετακινούνται τρέχοντα περιστατικά της πόλης μας ­ με θετική, αρνητική ή και μέση τιμή. Υποψήφιος τίτλος της επικείμενης αναζήτησης: ακάλυπτη αλληλεγγύη. Θα φανεί ελπίζω στον καιρό του το υποκείμενο νόημα αυτής της πρόκλησης. Πήρα είδηση βεβαίως πως μερικοί αποστρέφονται ακόμη και τη λέξη «αλληλεγγύη», προπαντός όταν της επιτίθεται ο προσδιορισμός «κοινωνική». Τη θεωρούν ονειρικό «εφιάλτη». Η δηλωμένη αυτή, και δημοσιογραφικώς, αποστροφή σίγουρα θα έχει τον λόγο της· εκτός κι αν κακόβουλα δεχτούμε ότι την προκαλεί η επιλογή να πουλάς, με το αζημίωτο, δημοσίως σημίτια. Και τώρα στα επί τόπου, κατά σειρά εμφανίσεως.


Στο τριγωνικό πλαίσιο «Πολιτιστική πρωτεύουσα Ευρώπης – Δημήτρια – Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος» εγγράφεται τις μέρες αυτές στη Θεσσαλονίκη το 6ο Φεστιβάλ της «Ενωσης των Θεάτρων της Ευρώπης». Εδώ ενδιαφέρει η διασκευασμένη διδασκαλία της σαιξπηρικής «Τρικυμίας» από το Δημοτικό Θέατρο Κολωνίας. Για δύο κυρίως λόγους: αφενός για τον πολυεθνικό και πολυγλωσσικό της χαρακτήρα· αφετέρου για την εύθραυστη ισορροπία της ανάμεσα στον ειρωνικό μεταμοντερνισμό και στην οριακή, σχεδόν κλασική, λιτότητα. Με άλλα λόγια: είδαμε μια παράσταση – μάθημα, η οποία επιτυχώς ελέγχει τον δικό μας ακαδημαϊκό θεατρικό λήθαργο.


Στο ίδιο τριγωνικό πλαίσιο είδα καθυστερημένα, σε κλειστό πια χώρο (στην ανακαινισμένη αίθουσα του Θεάτρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, που τώρα μοιάζει με φανταχτερό επαρχιακό σινεμά), τη διαβόητη παράσταση των ευριπιδικών «Βακχών» σε σκηνοθεσία Langhoff. Εμαθα πως η παράσταση σωφρονίστηκε από τον Βασίλη Παπαβασιλείου, με την αφαίρεση κάποιων σκηνικών προκλήσεων που επέφεραν τη γνωστή υστερία. Το συνολικό πάντως αποτέλεσμα της διδασκαλίας αυτής παραμένει αμφίβολο, δίχως όμως να αποκλείει αξιόλογα (σκηνοθετικά, σκηνογραφικά και κυρίως ερμηνευτικά) ευρήματα που αφυπνίζουν τον κοιμισμένο θεατή. Το σπουδαιότερο ωστόσο ενδιαφέρον της επιδεικτικώς προκλητικής αυτής διδασκαλίας υπήρξε, κατά τη γνώμη μου, ο ιδεολογικός της ιστός, που έμεινε, όσο βλέπω, απαρατήρητος. Μιλώ για την εκδοχή να χρησιμοποίησε ο σκηνοθέτης την ανορθολογική βακχική έκσταση και υστερία ως ομόλογο της φασιστικής χιτλερικής παράκρουσης ­ με όλα τα προηγούμενα και τα παρεπόμενά της.


Το σημαντικότερο πάντως γεγονός της πολιτιστικής μας πρωτεύουσας τις μέρες αυτές υπήρξε άλλο: οι 22 Συναυλίες με έργα για Υπολογιστές και σύνολα σύγχρονης μουσικής· πλαισιωμένες από πυκνές συνεδρίες, εκθέσεις, εγκαταστάσεις πολυμέσων και τον εκπληκτικό Ηχητικό Παιδότοπο. Το κατόρθωμα οφείλεται στη συνεργασία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Μουσικής Πληροφορικής (ICMC) ­ με την υποστήριξη τριών αμερικανικών πανεπιστημίων ­ και του Προγράμματος Ψυχοακουστικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Οσοι παρακολούθησαν, αποσπασματικά έστω, τις μουσικές αυτές εκδηλώσεις, που διαγράφουν ίσως και το μουσικό μέλλον, εντυπωσιάστηκαν από την άψογη οργάνωσή τους, την υψηλή καλλιτεχνική τους στάθμη και, κυρίως, από την ανταπόκριση του, νεανικού κατά κανόνα, κοινού της πόλης, που γέμισε ασφυκτικά τις αίθουσες συναυλιών, εκθέσεων και εργαστηρίων. Στα επί τόπου ανήκει, λοξά έστω, και η ανάγνωση ενός βιβλίου, που βαθιά με παρηγόρησε σε δύσκολες προσωπικές ώρες: πρόκειται για το ποίημα «Ο ζωγράφος της Τουρ ντι Πεν» του Γιαν Λόρενς Σίσλινγκ· μεταφρασμένο άρτια από την Αννα Περιστέρη και συμπληρωμένο με στοχαστικό, λαμπρό επίμετρο του Διονύση Καψάλη (εκδόσεις Πόλις). Αυτά και καλό μήνα.


Ο κ. Δ. Ν. Μαρωνίτης είναι ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.