Η μείωση του ELA και τα capital controls

H μείωση του ΕLA, του έκτακτου μηχανισμού ρευστότητας από τον οποίο δανείστηκαν οι ελληνικές τράπεζες όταν δεν μπορούσαν να βρουν άλλες πηγές χρηματοδότησης, δείχνει μια τάση επιστροφής στην κανονικότητα, τόσο για το χρηματοπιστωτικό σύστημα όσο και για την ελληνική οικονομία στο σύνολό της.

Ο ELA ήταν το τελευταίο «καταφύγιο» ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών από το ξεκίνημα της κρίσης, όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σταμάτησε να δέχεται ως κάλυψη ελληνικά ομόλογα. Ηταν «ζεστό» χρήμα που διοχέτευε η Τράπεζα της Ελλάδος με την άδεια της ΕΚΤ στις ελληνικές τράπεζες για να εξισορροπήσουν οι τελευταίες τους ισολογισμούς τους, οι οποίοι είχαν ανατραπεί λόγω της φυγής των καταθέσεων.

Ο ELA την περίοδο 2011 – 2012 είχε ξεπεράσει τα 140 δισ. ευρώ καθώς η χώρα είχε φθάσει πολύ κοντά στο Grexit. Στην πορεία, όμως, η ανάκαμψη της οικονομίας και η επανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών επέτρεψαν το καλοκαίρι του 2014 τον μηδενισμό του ELA. Στον μηδενισμό συνέβαλαν και οι δύο ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, ύψους 40 δισ. ευρώ συνολικά.

Τον Ιούνιο όμως του 2015, όταν η χώρα έφτασε μια ανάσα από την αποπομπή της από την ΕΕ, ο ELA εκτοξεύτηκε στα 87 εκατ. ευρώ. Από τότε πρώτο μέλημα των διοικήσεων των τραπεζών είναι η μείωση του ELA, αφού πρόκειται για ένα ακριβό χρηματοδοτικό εργαλείο (1,5% επιτόκιο) τη στιγμή που τα επιτόκια της ΕΚΤ είναι αρνητικά.

Η τρίτη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, οι πωλήσεις περιουσιακών τους στοιχείων, η αποπληρωμή δανείων από επιχειρήσεις και ιδιώτες και η δειλή επιστροφή των καταθέσεων μείωσαν τον ELA σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Αυγούστου στα 30,9 δισ. ευρώ. Ο μηδενισμός του εκτιμάται ότι θα σημάνει και το τέλος των capital controls, αφού θα εκπέμψει ισχυρό σήμα ότι αποκαθίσταται η κανονική λειτουργία των τραπεζών. Ετσι, θα επιστρέψουν στις τράπεζες και τα 38 δισ. ευρώ των πολιτών που βρίσκονται στα μαξιλάρια και τα σεντούκια. Σήμερα η Alpha Bank χρωστά στον ELA 11,4 δισ., η Eurobank 11,2 δισ., η Πειραιώς 10,5 δισ., και η Εθνική 3,8 δισ. Ο ELA ως ποσοστό επί των συνολικών assets των τεσσάρων τραπεζών που καλείται να χρηματοδοτήσει είναι 18%, 17%, 14% και 5% αντίστοιχα.