«Το Βήμα» δημοσιεύει σήμερα το μνημόνιο για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα που ο υπουργός Πολιτισμού κ. Ευ. Βενιζέλος επέδωσε στον βρετανό ομόλογό του κ. Μαρκ Φίσερ. Το μνημόνιο περιλαμβάνει το σύνολο της ελληνικής επιχειρηματολογίας για την επιστροφή των Μαρμάρων και αντικρούει τις βρετανικές απόψεις που έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί. Το πλήρες κείμενο του μνημονίου στις διπλανές στήλες:
1)Το ζήτημα της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα ήταν πάντοτε ανοικτό για την Ελλάδα και για την Παγκόσμια διανόηση στην οποία περιλαμβάνονται πολλές σημαντικές προσωπικότητες της Βρετανικής ιστορίας (Λόρδος Μπάιρον, Σέλεϊ, Τόμας Χάρντι κλπ.). Από το 1982, όταν Υπουργός Πολιτισμού ήταν η αξέχαστη Μελίνα Μερκούρη, μέχρι σήμερα, τίθεται επισήμως στα αρμόδια όργανα της UNESCO, ενώ ύστερα από σχετική απόφαση του Ελληνικού Υπουργικού Συμβουλίου αυτό τέθηκε προς τη Βρετανική Κυβέρνηση τον Οκτώβριο του 1983.
2)Η UNESCO επιμένει με αποφάσεις και συστάσεις διαφόρων οργάνων της στην ανάγκη να υπάρξουν διμερείς διαβουλεύσεις μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτό πρέπει άλλωστε να θεωρείται αυτονόητο μεταξύ δύο φιλικών κρατών, με μακροχρόνιους συμμαχικούς δεσμούς, μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική η δεδηλωμένη πρόθεση της Βρετανικής Κυβέρνησης για την επιστροφή του Ηνωμένου Βασιλείου στο καθεστώς του πλήρους μέλους της UNESCO.
3) Υπό τον τίτλο «Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα», η Ελλάδα εννοεί την επιστροφή των γλυπτών διακοσμήσεων και των άλλων στοιχείων του Μνημείου του Παρθενώνα (όπως σπόνδυλοι κιόνων, κιονόκρανα κλπ.) που αφαίρεσε και μετέφερε στο Λονδίνο ο Λόρδος Ελγιν. Η πλήρης περιγραφή των στοιχείων αυτών έχει υποβληθεί στην UNESCO και είναι γνωστή στη σχετική διεθνή βιβλιογραφία. Η Ελλάδα δεν θέτει κανένα γενικό ζήτημα συνολικής επιστροφής των πολιτιστικών αγαθών που βρίσκονται εκτός του τόπου προέλευσής τους.
Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα δεν είναι αυτοτελή. Είναι αναπόσπαστα εκ γενετής στοιχεία του μνημείου του Παρθενώνα, του μείζονος και συμβολικού μνημείου του δυτικού πολιτισμού. Ορισμένα δε από τα στοιχεία αυτά είναι αναγκαία όχι μόνο για την αισθητική αλλά και για τη στατική επάρκεια του Μνημείου όπως δείχνουν οι εργασίες αναστήλωσης.
Το αίτημα της επιστροφής των Μαρμάρων δεν τίθεται ουσιαστικά από την Ελληνική Κυβέρνηση στο όνομα του Ελληνικού Εθνους ή της Ελληνικής Ιστορίας. Τίθεται στο όνομα της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και με τη φωνή του ίδιου του ακρωτηριασμένου μνημείου που αξιώνει την επιστροφή των μαρμάρων του.
4) Η Ελλάδα χειρίζεται το ζήτημα αυτό με μεγάλη διακριτικότητα απέναντι στο Ηνωμένο Βασίλειο γιατί έχει τη βεβαιότητα ότι η Βρετανική πολιτιστική ευαισθησία και παράδοση καθιστούν τη Βρετανική Κυβέρνηση θετικό αποδέκτη της ανάγκης για την επιστροφή των Μαρμάρων και την αποκατάσταση της ακεραιότητας του Μνημείου.
Η ευαισθησία μεγάλου τμήματος της Βρετανικής κοινής γνώμης ως προς την Επιστροφή των Μαρμάρων είναι κάτι που η Ελληνική και διεθνής κοινή γνώμη έχει καταγράψει με ιδιαίτερη ικανοποίηση.
5) Η Ελληνική πλευρά γνωρίζει τα τυπικά επιχειρήματα της Βρετανικής πλευράς:
α) Την υποτιθέμενη ύπαρξη νόμιμου τίτλου που η Οθωμανική Κυβέρνηση, υπό την κατοχή της οποίας βρισκόταν τότε η Ελλάδα, είχε χορηγήσει στον Λόρδο Ελγιν και β) τον ισχυρισμό ότι τα Μάρμαρα αποτελούν ιδιοκτησία του Βρετανικού Μουσείου. Στόχος μας δεν είναι η ανταλλαγή εκατέρωθεν νομικών επιχειρημάτων, γιατί πιστεύουμε ότι το ζήτημα είναι ζήτημα πολιτιστικής πολιτικής αναγόμενο στην ανάγκη σεβασμού της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Σε κάθε όμως περίπτωση και εφόσον η Βρετανική πλευρά επιμείνει στην αναφορά της στην ύπαρξη σχετικού οθωμανικού φιρμανίου, μπορούμε να εκθέσουμε τις πλήρως τεκμηριωμένες θέσεις μας που αναδεικνύουν: την ανυπαρξία νόμιμου τίτλου που να επιτρέπει στον Λόρδο Ελγιν την καταστροφή και διαρπαγή στοιχείων του Μνημείου του Παρθενώνα. Είναι επιπλέον προφανές ότι, σε διεθνές επίπεδο, το ζήτημα αφορά τα δύο κράτη και δεν ανάγεται στη νομική σχέση που κατά το εσωτερικό δίκαιο συνδέει τη Βρετανική Κυβέρνηση με το Βρετανικό Μουσείο. Αλλωστε το Βρετανικό Κοινοβούλιο ήταν αυτό που αποφάσισε, με μεγάλους δισταγμούς ως προς τη νομιμότητα των τίτλων και των ενεργειών του Λόρδου Ελγιν, την αγορά των Μαρμάρων από αυτόν.
6) Η Ελληνική πλευρά γνωρίζει επίσης τα διάφορα ουσιαστικά επιχειρήματα που κατά καιρούς έχουν παρουσιαστεί: α) Το γεγονός ότι το Βρετανικό Μουσείο συντηρεί καλύτερα τα Μάρμαρα και επιτρέπει την επίσκεψή τους από πολύ μεγάλο αριθμό επισκεπτών και β) τις ενστάσεις ως προς την ατμοσφαιρική ρύπανση της πόλης των Αθηνών και την έλλειψη μουσείου στο οποίο να εκτεθούν.
Η Ελληνική πλευρά θεωρεί θετικό το γεγονός ότι προβάλλονται τέτοιου είδους επιχειρήματα τα οποία κατ’ ουσίαν αποδέχονται την ορθότητα και τη νομιμότητα της ελληνικής θέσης για την ανάγκη επιστροφής των Μαρμάρων: α) Το διεθνές επίπεδο της αρχαιολογικής επιστήμης και της τεχνικής συντήρησης των αρχαίων αντικειμένων επιτρέπει την εφαρμογή των πιο πετυχημένων μεθόδων τόσο στο Λονδίνο όσο και στην Αθήνα. Αν δε σημασία είχε ο αριθμός των επισκεπτών και όχι η ακεραιότητα και η φυσική θέση του μνημείου, τότε όλα τα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς θα έπρεπε να συγκεντρωθούν στα μουσεία της Νέας Υόρκης ή του Παρισιού που δέχονται περισσότερους επισκέπτες ή να προβάλλονται μόνο μέσα από τα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα.
β) Ο Λόρδος Ελγιν δεν αφαίρεσε τα Μάρμαρα επειδή η Αθήνα δεν διέθετε κατάλληλο μουσείο. Επρόκειτο για μια πράξη βανδαλισμού, απαράδεκτη ακόμα και για την εποχή της. Η ανέγερση του νέου Μουσείου της Ακρόπολης που βρίσκεται σε οπτική επαφή με τον βράχο της Ακρόπολης είναι ένα σχέδιο που εκτελείται και βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Στόχος μας είναι το 2001 το Μουσείο να είναι έτοιμο να δεχθεί το κοινό. Η Ελληνική Κυβέρνηση δεν αποφάσισε την ανέγερση του νέου Μουσείου για να αντικρούσει ένα επιχείρημα της Βρετανικής πλευράς, αλλά επειδή αυτό είναι εκ των πραγμάτων αναγκαίο για την προβολή του μνημείου της Ακρόπολης.
7) Σε κάθε περίπτωση η Ελληνική Κυβέρνηση είναι έτοιμη να συζητήσει με τη Βρετανική Κυβέρνηση γύρω από το ζήτημα των Μαρμάρων του Παρθενώνα.
