Η οικονομία είναι προπάντων κλίμα και εμπιστοσύνη. Οταν το κλίμα χαλάει και η εμπιστοσύνη χάνεται, επηρεάζεται ευθέως και η συμπεριφορά των πάντων. Οι καταναλωτές αυτοπεριορίζονται, οι αποταμιευτές αναζητούν τρόπους να προστατεύσουν τα λεφτά τους και οι επιχειρηματίες αναστέλλουν σχέδια, παγώνουν επενδύσεις και στην καλύτερη περίπτωση περιμένουν να κάτσει ο κουρνιαχτός.
Στην Ελλάδα της κρίσης άπαντες έχουν νιώσει την αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς ανάλογα με τη συγκυρία. Οποτε ξεπρόβαλαν έστω αχτίδες προόδου ή πήγαν να καλλιεργηθούν προσδοκίες εξόδου από την κρίση, η αγορά ζωντάνευε και η οικονομία έδειχνε να παίρνει μπρος. Αντιθέτως, όταν επικρατούσαν αισθήματα αβεβαιότητας και ανασφάλειας, η αγορά έσβηνε και η οικονομία βυθιζόταν σχεδόν αυτόματα. Οι συνθήκες μάλιστα χειροτέρευαν ακόμη περισσότερο όποτε αναδεικνυόταν η πολιτική περιπλοκή και διαμορφώνονταν συνθήκες γενικότερης αποσταθεροποίησης.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει τώρα με τη μακρόσυρτη διαπραγμάτευση για τη δεύτερη αξιολόγηση. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, όταν διαμορφώθηκε η πεποίθηση ότι η αξιολόγηση μπορεί να κλείσει, κύματα αισιοδοξίας κατέλαβαν την οικονομία, επιδρώντας θετικά στην οικονομική δραστηριότητα. Αργότερα, προς το τέλος του περασμένου έτους και στις αρχές του τρέχοντος, όταν διαπιστώθηκε ότι η αξιολόγηση καθυστερεί, το κλίμα αισιοδοξίας αντικαταστάθηκε από ατμόσφαιρα ανασφάλειας και απόλυτης αβεβαιότητας. Με αποτέλεσμα να επηρεαστεί η κατανάλωση, να διαρρεύσουν εκ νέου καταθέσεις, να ανασταλούν επενδυτικά σχέδια και να πληγούν οι τράπεζες, οι οποίες χρειάστηκε να αιμοδοτηθούν ξανά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα ρευστότητας.
Σε διάστημα τριών-τεσσάρων μηνών χάθηκε ό,τι είχε κερδηθεί με κόπο από το φθινόπωρο του 2015 και σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2016. Γεγονός που επιβεβαιώνει πόσο εύθραυστη και πόσο ευμετάβλητη παραμένει η θέση της ελληνικής οικονομίας. Αν παραταθεί μέχρι το καλοκαίρι η ατμόσφαιρα αβεβαιότητας, η βλάβη πιθανώς να καταστεί ανεπανόρθωτη για την ελληνική οικονομία.
Είναι απορίας άξιον πώς η ελληνική πολιτική, έπειτα από επτά χρόνια τέτοιων επεισοδίων, δεν έχει αντιληφθεί το βάρος που προσθέτει κάθε φορά και την ατμόσφαιρα αυτοκαταστροφής που διατηρεί στον χρόνο.
Ο Πρωθυπουργός προσωπικά οφείλει πλέον να αντιληφθεί ότι οι συνθήκες δεν επιτρέπουν παίγνια και κομματικούς υπολογισμούς. Θα είναι απολύτως υπεύθυνος πια για όσα ζημιογόνα ακολουθήσουν έπειτα από ενδεχόμενη κατάρρευση της διαπραγμάτευσης για τη δεύτερη αξιολόγηση.
Ας μην έχουμε αυταπάτες, χωρίς ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει εθνική υπαρξιακή κρίση. Θα είναι ασυγχώρητοι αυτή τη φορά όσοι αγνοήσουν τις προειδοποιήσεις και επιμείνουν στην προπαρασκευή συνθηκών ρήξης. Η Ελλάδα τούτη την ώρα χρειάζεται μόνο σταθερότητα και ασφάλεια. Τίποτε άλλο!
