Ανήλικα στο παραβάν

Σκηνή στο παραβάν της κάλπης: η μαμά στέκει απέξω όλο αγωνία αλλά απαγορεύεται να τραβήξει το διαχωριστικό ύφασμα. Μπορεί, όμως, να μιλάει. «Παιδί μου, σταυρό βάζουμε, μην ξεχαστείς και βάλεις χι, δεν πιάνεται το χι, θα ακυρωθεί, το ακούς; Ζακέτα φοράς; Σταυρό είπαμε, ναι;».

Το ελληνικό κοινοβούλιο έκρινε ότι το δεκαεξάχρονο είναι ώριμος πολίτης, τόσο ώριμος ώστε να επιλέγει βουλευτή και κόμμα. Το ελληνικό κράτος ταυτόχρονα θεωρεί ότι στο δεκαεξάχρονο το μυαλό δεν έχει πήξει. Για τον λόγο τούτο επιβάλλει περιορισμούς, απαγορεύσεις και μέτρα προστασίας. Ο ανήλικος που θα πάει να ψηφίσει δεν μπορεί καν να πάρει τους βαθμούς του από το σχολείο. Πηγαίνει για τον έλεγχο προόδου με τον κηδεμόνα του μέχρι την ημέρα που θα κλείσει τα 18. Τα πάντα γύρω του συνηγορούν στην άποψη ότι είναι μικρός, τα πάντα εκτός από το δικαίωμα ψήφου. Για το δεκαπενταμελές και για το κοινοβούλιο.

Για να δούμε την καθημερινότητα ενός ανηλίκου. Ακόμη και αν ξέρει να οδηγεί, δεν θα πάρει το αυτοκίνητο. Το κράτος θα του επιτρέψει να πιάσει τιμόνι στα 18. Για να βγάλει διαβατήριο πρέπει να υπογράψει τόσο ο ίδιος όσο και οι δύο γονείς. Δεν μπορεί ούτε να ταξιδέψει με αεροπλάνο χωρίς τη συναίνεση των γονιών του. Για να ταξιδέψει μόνος πρέπει να τεθεί ερώτημα στην αεροπορική εταιρεία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ανάλογα με τον προορισμό, θα ζητηθεί έγγραφη βεβαίωση κηδεμόνα –ότι εγκρίνει το ταξίδι. Ας μην αναφερθεί κανείς στο δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης που προβλέπεται από το Σύνταγμα. Αυτό ισχύει για τους μεγάλους. Τα μικρά πάνε εκεί που τα αφήνουν οι γονείς.

Κάτι ανάλογο ισχύει και με την ιδιοκτησία. Δεν μπορεί το δεκαεξάχρονο να πάει στον συμβολαιογράφο και να υπογράψει ένα συμβόλαιο αγοράς ή πώλησης ακινήτου. Κάποιος ενήλικος διαχειρίζεται την περιουσία του, ακόμη κι αν την έχει κληρονομήσει και είναι δική του. Εννοείται ότι δεν μπορεί να πάρει δάνειο από τράπεζα ακόμη και αν εργάζεται. Ναι, υπάρχουν δεκαεξάχρονα που δουλεύουν, αλλά για να αποταμιεύσουν τα χρήματά τους χρειάζονται ενήλικο συνδικαιούχο στον λογαριασμό. Σε κάθε περίπτωση, το δεκαεξάχρονο δεν μπορεί να πάει μόνο του στο γκισέ και να προσχωρήσει σε οποιαδήποτε συναλλαγή μόνο του.

Για τα εργαζόμενα δεκαεξάχρονα υπάρχει πλαίσιο. Υπάρχουν 150 επαγγέλματα που απαγορεύονται σε άτομα κάτω των 18 ετών. Ας δούμε μερικά από τον κατάλογο του υπουργείου Εργασίας. Απαγορεύεται ο εξωτερικός καθαρισμός τζαμιών, η συναρμολόγηση στέγης, το κλάδεμα σε ψηλά δέντρα, οι εργασίες σε εναέρια και υπόγεια δίκτυα, η απασχόληση σε διατρητικές μηχανές, ο χειρισμός γερανών, οι εργασίες σε αποβάθρες. Επίσης, απαγορεύονται οι δουλειές που αµείβονται κατ’ αποκοπή σε άλλες, στις οποίες η αύξηση του ρυθµού εργασίας επιτρέπει τη λήψη εντός υψηλότερου µισθού. Μπορούμε να αναρωτηθούμε εάν οι προφυλάξεις για τους εργαζόμενους ανηλίκους λαμβάνονται λόγω του σωματότυπου των εφήβων ή από τον φόβο της απερισκεψίας.

Ας υποθέσουμε ότι το δεκαεξάχρονο γυρνώντας από το σχολείο ή από τη δουλειά του βλέπει μια διαφήμιση του Τζόκερ και λιμπίζεται τα εκατομμύρια. Μπαίνει στο πρακτορείο να παίξει ενάμισι ευρώ, αλλά δεν μπορεί. Δεν το αφήνουν. Πρέπει να κλείσει τα 18 για να πάρει μέρος στο τυχερό παιχνίδι. Και αν βγει από το πρακτορείο και θελήσει να μπει στο διπλανό μπαρ και πάλι δεν θα το αφήσουν να κάνει αυτά που κάνουν οι μεγάλοι. Απαγορεύεται η πώληση ποτών σε έφηβο. Υπάρχει άραγε μεγαλύτερος κίνδυνος εθισμού στα τυχερά παιχνίδια και το αλκοόλ για τα ανήλικα; Μήπως ο νομοθέτης θεωρεί ότι το δεκαεξάχρονο μπορεί εύκολα να παρασυρθεί; Προβλέπει, πάντως, ειδική μεταχείριση σε πολλά ζητήματα. Ο νομοθέτης κάνει τη διάκριση ενήλικος/ανήλικος και θεσπίζει αναλόγως δικαιώματα και περιορισμούς.

Στις επόμενες εκλογές θα ενταχθούν στους εκλογικούς καταλόγους περίπου 100.000 νέοι ψηφοφόροι που έχουν ηλικία 16 χρόνια και 1 ημέρα. Η μαμά και ο μπαμπάς παραμένουν κηδεμόνες των νέων ψηφοφόρων.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2016