«Ο Λόγος ήν ίδιον του Θεού και ο Θεός ήν ο Λόγος» διαβάζουμε στο περίφημο χωρίο στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο. Ο Λόγος στο Ευαγγέλιο αποτελεί εκδήλωση θεϊκής σοφίας και παντοδυναμίας. «Και είπεν ο Θεός: γεννηθήτω φως και εγένετο το φως».
Στη θρησκευτική σφαίρα των ιδεών και της πίστης είναι εύκολο η εκκλησία να ισχυρίζεται ότι τα πάντα έπλασε ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών Θεός και μάλιστα ότι τα έπλασε κατά τρόπο θαυμαστό και με σοφία.
Ο επιστημονικός Λόγος μας βεβαιώνει ότι το φως και ο υλικός κόσμος προϋπήρχε εκατομμύρια χρόνια πριν τον Ευαγγελικό Λόγο. Σήμερα χιλιάδες επιστήμονες αναζητούν σε μικρά και μεγάλα πνευματικά και επιστημονικά εργαστήρια όπως το CERN να κατανοήσουν καλύτερα και βαθύτερα τους νόμους της φύσης και την αρχή του σύμπαντος.
Στον υλικό κόσμο ο ανθρώπινος Λόγος ψάχνει να βρει την αρχή της πλάσης του κόσμου, να κατανοήσει τους φυσικούς κανόνες, τους κανόνες ζωής μιας πόλης, ενός κράτους, του πλανήτη και του σύμπαντος. Ο ανθρώπινος Λόγος με τη βοήθεια της επιστήμης, της τεχνολογίας στοχεύει να κατανοήσει σε βάθος τους νόμους και τις δυνάμεις της φύσης για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του ανθρώπου, διατηρώντας το φυσικό περιβάλλον που γέννημά του είναι η ίδια η ζωή, ο άνθρωπος. Ο ανθρώπινος Λόγος αναζητά τη ρυθμιστική αρχή του Σύμπαντος.
Στην ανθρώπινη φύση ο Λόγος είναι ίδιου του Ανθρώπου και ο Άνθρωπος ην ο Λόγος. Λόγος είναι η γλώσσα επικοινωνίας, οι λέξεις, η αιτία, ο σκοπός, η υπόσχεση, ο ισχυρισμός, το αποτέλεσμα κ.ά. Συνεπώς, ο Λόγος είναι ίδιον του ανθρώπου που σκέπτεται ορθά, σύμφωνα με τους κανόνες της φύσης, της επιστήμης και της νέας τεχνολογικής πραγματικότητας που μας περιβάλει. Υπάρχει βέβαια σε αντίθεση και το φαντασιακό, το παράλογο που δεν συμβαδίζει με τους ως άνω κανόνες.
Ο θρησκευτικός και ανθρώπινος Λόγος στο διάβα της ιστορίας, βρέθηκε πολλές φορές σε ειρήνη και σε πόλεμο. Ο Λόγος του Θεού, στον ιδεατό κόσμο της αγάπης και της κόλασης, στη σύγκρουση του καλού και του κακού είχε και έχει μεγάλη επιρροή ιστορικά στην εξέλιξη των κοινωνιών. Σε ορισμένες δε ιστορικές περιόδους, όπως και σήμερα σε θεοκρατούμενες κοινωνίες, ορίζει σε μεγάλο βαθμό και την κοσμική εξουσία.
Ο ανθρώπινος όμως Λόγος είναι η αρχή, η γλώσσα, η επικοινωνία με εκατοντάδες αναγνωρισμένες γλώσσες και με χιλιάδες γλώσσες που επικοινωνούν μικροί πληθυσμοί του κόσμου μας. Οι λεωφόροι της πληροφορίας και της επικοινωνίας φέρνουν με ταχύτατους ρυθμούς πιο κοντά ανθρώπους και πόλεις σε όλον τον κόσμο.
Ο Λόγος είναι η ανθρώπινη ικανότητα να κατανοεί ο καθένας μας τον κόσμο που μας περιβάλλει και να ενεργούμε για κάποιο σκοπό, για κάποιο αποτέλεσμα. Λέμε είναι ορθός, ο λογικός Λόγος. Ο Λόγος που ακολουθεί και σέβεται τους κανόνες της φύσης και της επιστήμης ή τους κανόνες μιας κοινωνίας. Όταν ακούμε ένα συναινετικό ήπιο Λόγο, λέμε είναι της αρετής και του μέτρου. Ο ρεαλιστικός Λόγος που αντιμετωπίζει την πραγματικότητα και την αποδέχεται ή που αγωνίζεται για να την αλλάξει.
Ο Λόγος μπορεί να είναι προφορικός, γραπτός, ηλεκτρονικός, συμβολικός μέσα από την τέχνη και τα σύμβολα, τις εικόνες και τα χρώματα. Ο Λόγος μπορεί να είναι ατομικός, επιστημονικός, καλλιτεχνικός, εκπαιδευτικός, δημόσιος, πολιτικός κ.α. Ο δημόσιος Λόγος όπως εκφράζεται από τους κεντρικούς θεσμούς του Πολιτεύματος και τα διάφορα κέντρα εξουσίας μπορεί να είναι αυταρχικός, απολυταρχικός, συγκεντρωτικός, δημοκρατικός, συμμετοχικός, διαπαιδαγωγικός, λαϊκός κ.α..
Σήμερα, ο δημόσιος Λόγος που εκφράζεται μέσα από την εικόνα, τα σύμβολα, τα χρώματα και τις ελάχιστες λέξεις έχει δεσπόζουσα, κυριαρχική θέση στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Ο ηλεκτρονικός τύπος και τα κοινωνικά δίκτυα τις τελευταίες δεκαετίες έχουν δημιουργήσει μυθικές λεωφόρους πληροφορίας και επικοινωνίας. Κοινωνικοποιούν ιδέες και απόψεις, επηρεάζουν συνειδήσεις και διαμορφώνουν πρότυπα. Ελέγχουν πολιτικές εξουσίες και επιβάλουν την ατζέντα, πολιορκούν τη Δημοκρατία. Η επιρροή στις εξελίξεις είναι κυριαρχική. Σε βαθμό που ο Ουμπέρτο Έκο σημείωνε ότι όταν κανείς ελέγχει τα ΜΜΕ δεν χρειάζεται τις δικτατορίες και τα όπλα!!!
Η τυραννική εικόνα της ΤV, προβάλλοντας πρόσωπα, σύμβολα, χρώματα κυριαρχεί και κοινωνικοποιεί τον Λόγο που εκφράζεται με λέξεις, ιδέες, οράματα και αυταπάτες. Επικοινωνεί ειδήσεις και γεγονότα από όλους τους ορίζοντες του πλανήτη, αλλά και του διαστήματος. Οι σύγχρονες τεχνολογίες έχουν δώσει άπειρες δυνατότητες στις αισθήσεις μας, αλλά και στις δυνατότητες του ανθρώπινου γένους.
Στην ταραγμένη εποχή των μεγάλων αλλαγών στον πλανήτη μας, της απίθανης σύνδεσης και διασύνδεσης οικονομικού, κοινωνικού και πολιτισμικού στοιχείου ο δημόσιος Λόγος (κοσμικός και θρησκευτικός) έχει διαστάσεις πανανθρώπινες, τοπικές, αλλά και κοσμικές. Η πόλη και ο κόσμος, λέξεις ελληνικές εκφράζουν τον χώρο διάχυσης και επιρροής του δημόσιου Λόγου.
Όταν πχ ο Ομπάμα κλείνει τη θητεία του με δημόσιο Λόγο και ύμνο στους θεσμούς της αρχαίας Αθήνας, στη Δημοκρατία, τη Φιλοσοφία, τη μοναδικότητα της τέχνης του Παρθενώνα κ.α. στέλνει στον κόσμο ένα μήνυμα διαπαιδαγωγικό για την πορεία της ανθρωπότητας. Οι εικόνες πάνω στον Ιερό βράχο της Ακρόπολης αποτελούν έναν συμβολικό δυνατό μήνυμα περηφάνειας, ενός λαού με μεγάλο πολιτισμό.
Όταν ο δημόσιος Λόγος στο πεδίο των θεσμών της Ε.Ε. θυμίζει την περίοδο του μεσοπολέμου (με εθνικιστικές φωνές, ρατσιστικές διακρίσεις, αιρέσεις, φασιστικές ιδέες, εθνικά τείχη και συρματοπλέγματα κ.α.) τα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος τρίζουν επικίνδυνα. Οι μεγάλες πληγές του πλανήτη μας, κλιματικές αλλαγές, προσφυγιά και μετανάστευση εκατομμυρίων κόσμου, φτώχεια, ανεργία, πόλεμοι, τρομοκρατία κ.α μας αφορούν όλους και θέλουμε να ακούσουμε ορθό, λογικό, δίκαιο και αποτελεσματικό Λόγο. Δυστυχώς, στην ταραγμένη εποχή μας παρά την απίστευτη πρόοδο και ανάπτυξη της ανθρωπότητας ψάχνεις πολλές φορές να κατανοήσεις το περιεχόμενο του δημόσιου Λόγου, τον σκοπό του και το νόημα των λέξεων.
Στην ευρωπαϊκή μας κοινότητα η πολιτική ρευστότητα (Brexit, εκλογές στις χώρες του Νότου, της Γαλλίας, Ολλανδίας, Γερμανίας, Αυστρίας) και η διγλωσσία στο ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο για το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, για τη σύγκλιση και τη συνοχή των κρατών –μελών δημιουργούν ένα αβέβαιο και ανασφαλές αύριο για τους πολίτες. Στα καθ’ ημάς μία πικρή διαπίστωση. Ο δημόσιος Λόγος έχει έναν παρακμιακό χαρακτήρα. Έχει χαθεί ο ορθός Λόγος. Έγινε ο πολιτικός Λόγος «κουτσομπολιό» της γειτονιάς και ένας ατελείωτος καυγάς του καφενείου στο Κοινοβούλιο και τα ΜΜΕ. Για τις εντυπώσεις και το θέαμα στολίζεται ο δημόσιος Λόγος είτε με τα λάβαρα της αριστεράς και με το άρωμα των λέξεων, είτε με τις φιλελεύθερες ιδέες της αγοράς και της δεξιάς. Έγινε φτωχός ο δημόσιος Λόγος, διότι γέμισε από προσωπικές αντιπαραθέσεις που υποβαθμίζουν τις αξίες του πληθυσμού μας. Με
τσαμπουκάδες και βρισιές, συνθήματα και βωμολοχίες και παρακολουθούμε πολλές φορές το θέατρο του παραλόγου. Δεν ακούς συζητήσεις, προτάσεις φωνές ελπίδας, Λόγους ορθούς, ρεαλιστικούς που παραπέμπουν σε εθνική αυτογνωσία, αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στις δημιουργικές και παραγωγικές δυνάμεις του τόπου. Οι μονόλογοι έχουν αντικαταστήσει τη δημιουργικότητα του διαλόγου, της συναίνεσης, της συμμετοχής…
Για τις πραγματικές συνθήκες, την υπανάπτυξη, τη φτώχεια, την ανεργία, την ασφάλεια των πολιτών και την υποβάθμιση της χώρας ο δημόσιος Λόγος δεν έχει λόγια, ιδέες, σχέδια, πρόγραμμα για να αλλάξουν αυτές οι συνθήκες. Γι’ αυτό βρίσκεται πολύς κόσμος, ο μισός πληθυσμός σε αποστρατεία από τα κοινά.
Βαθιά μου πεποίθηση είναι ότι αυτός ο τόπος έχει δυνάμεις πνευματικές, παραγωγικές, πολιτικές που μπορούν να οδηγήσουν τη χώρα σε καλύτερες μέρες. Μπορούμε να πορευθούμε και χωρίς επίτροπους και δανειστές. Αρκεί να ορθώσουμε τον δικό μας ορθό δημόσιο Λόγο. Αλλά δυστυχώς, παντού ακούς τις ίδιες διαπιστώσεις. Πάμε στο χειρότερο. Η «αριστερο-δεξιά» κυβέρνηση έγινε μνημονιακή και βαδίζει με ένα βήμα μπρος και δύο πίσω. Η Ν.Δ. έχει ένα κεντρικό δημόσιο Λόγο, την απαλλαγή από τη σημερινή πολιτική κατάσταση. Το άλλοτε ισχυρό σοσιαλδημοκρατικό ΠΑΣΟΚ έχει καταρρεύσει και δυστυχώς ο δημόσιος Λόγος του δεν εισακούεται. Μαζί με τα άλλα μικρότερα κόμματα πασχίζει να περάσει τον πήχη για να είναι στη Βουλή. Γεγονός είναι ότι μεγάλες κοινωνικές ομάδες δεν συγκινούνται από τον σημερινό δημόσιο Λόγο. Ούτε από την «αριστερο-δεξιά» διακυβέρνηση, ούτε από την παλινόρθωση της δεξιάς. Ούτε όμως και από τα μικρά κόμματα που αγωνίζονται για την κοινοβουλευτική ύπαρξή τους.
Αναζητούν έναν δημόσιο Λόγο ελπίδας και εμπιστοσύνης ότι η Ελλάδα και οι Έλληνες μπορούν, έχουν τις δυνάμεις να κάνουν μία νέα αρχή, να δημιουργήσουν μία νέα αφετηρία. Ακούγονται αυτές οι φωνές όλο και περισσότερο για ένα νέο κίνημα στο κέντρο, με πολιτικό στίγμα τις μεταρρυθμίσεις, τον εκσυγχρονισμό, τη θεσμική και παραγωγική ανασυγκρότηση κ.α. Γίνονται κινήσεις και συζητήσεις κορυφής στο πολιτικό, παραγωγικό και επιστημονικό κόσμο. Ονόματα ακούγονται εδώ και εκεί να «συνωμοτούν» για το εγχείρημα, αλλά δεν τα βρίσκουν στον αρχηγό, στον ηγέτη που μπορεί να συγκινήσει και να σαγηνεύσει τις μάζες…
Συνηθίσαμε να μιλάμε για την ηγεσία θαύμα, που όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει. Αναμένουμε κάποιο σωτήρα; Αυτή είναι η λύση; Όχι είναι μία ξεπερασμένη αντίληψη η προσωποπαγής ηγεσία –εξουσία του ενός ανδρός αρχή. Ο τόπος μας δεν έχει ανάγκη από κάποιον νέο «εθνοσωτήρα» που θα παίξει τον ρόλο του αντί -Τσίπρα στις μονομαχίες του θεάματος. Ο τόπος μας έχει ανάγκη μιας συλλογικής ηγεσίας που μπορεί να εκφράσει ένα Συλλογικό Δημόσιο Λόγο, στη βάση ενός σχεδίου, ενός οράματος, χωρίς αυταπάτες, που θα μπορέσει με τη συμμετοχή του λαού να κάνει θαύματα. Έχουμε ανάγκη λοιπόν, από έναν ανθρώπινο Συλλογικό Δημόσιο Λόγο, που θα αγκαλιάζει τις ανάγκες του λαού μας και της χώρας μας.
Συλλογικά να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Η μεγάλη κοινωνική και πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ πέρασε στο ΣΥΡΙΖΑ ή αδρανοποιήθηκε. Σήμερα, ψάχνουν πολιτική στέγη, βήμα να εκφράσουν τις απόψεις τους και τις ανάγκες τους. Δεν χωράνε ούτε στο σημερινό ΣΥΡΙΖΑ, ούτε στη δεξιά.
Ήρθε η ώρα τολμηρές φωνές να διαμορφώσουν το νέο Συλλογικό Δημόσιο Λόγο αυτό της μεγάλης Δημοκρατικής Παράταξης. Των νοικοκυραίων (όσοι απέμειναν) των μη προνομιούχων, μικρο-μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων, που δοκιμάζονται και βέβαια του κόσμου της εργασίας και της παραγωγής. Είναι καιρός να συλλογισθούμε ως έθνος, οικονομία και κοινωνία και συλλογικά να κινηθούμε για τη νέα αρχή. Να συνειδητοποιήσουμε ότι «Εν αρχή ήν ο ανθρώπινος Λόγος» και ο Λόγος είναι ίδιον του Ανθρώπου.
