Ακρόπολη και Διαφωτισμός

«Ευριπίδης, Aθηναίος»
Γιώργος Σεφέρης

1991. Ενας γνωστός εκδότης ιστορικής ημερήσιας εφημερίδα, ο Αδωνις Κύρου, βρέθηκε σε ένα μικρό ψαροχώρι στα Κύθηρα. Παρήγγειλε τα ψάρια του στη γνωστή ταβέρνα του Σωτήρη. Και, όπως μας διηγήθηκαν, έφυγε με τα πόδια να ανηφορίσει στην κορυφή του «Αϊ-Γιώργη του βουνού». Εκεί που περπατούσε γύρω από το εκκλησάκι, κάτι του γυάλισε, έψαξε και έκανε μια σπουδαία ανακάλυψη. Βρήκε επιφανειακά αναθήματα της μινωικής περιόδου. Ειδοποίησε τον φίλο του αρχαιολόγο κ. Σακελαράκη και αυτός οργάνωσε επιφανειακή ανασκαφή που έφερε στο φως αρχαιολογικό θησαυρό. Ενα ασύλητο μινωικό ιερό κορυφής. Ο κ. Κύρος δεν είναι αρχαιολόγος.

Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίo του παλαιού αρχισυντάκτη του ιστορικού περιοδικού της φιλελεύθερης σκέψης «The Economist» Αντονι Γκότλιμπ, «The dream of Enlightenment» – «Το όνειρο του Διαφωτισμού». Πριν από 15 χρόνια είχε κυκλοφορήσει το πρώτο του βιβλίο «The dream of Reason» – «Το όνειρο της λογικής». Ο Γκότλιμπ δεν είναι φιλόσοφος.

Τα βιβλία του παρουσιάζουν και αναλύουν, το μεν πρώτο την αρχαία ελληνική φιλοσοφία που κυριάρχησε ως την Αναγέννηση, το δε δεύτερο την ιστορία της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας ως σήμερα, με έναν μοναδικό τρόπο και με πλήθος πρωτότυπων ιδεών. Δεν θα σας κουράσω με λεπτομέρειες. Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι το εξής: Δύο υπήρξαν οι σημαντικότερες στιγμές της ανθρώπινης σκέψης. Η εποχή του Πλάτωνα, του Σωκράτη και του Αριστοτέλη και η εποχή του Σπινόζα, του Χομπς κ.λπ. Οι εποχές αυτές έδωσαν τροφή στους μαθηματικούς, στους φυσικούς, στους αστρονόμους, στου ψυχιάτρους, ακόμη και στους πληροφορικούς της εποχής μας, για να αποκρυπτογραφήσουν τη φύση. Αλλά και την πολιτική. Η Δημοκρατία των αρχαίων Ελλήνων και ο Διαφωτισμός σφράγισαν τη ζωή μας, την οργάνωση των κοινωνιών και το δίκαιο. Ησαν παιδιά πνευματικών «εκρήξεων».

Εδώ και δύο εβδομάδες το σπουδαιότερο κανάλι πολιτισμού στην Ευρώπη, η γαλλογερμανική ARTE, προβάλλει μια σειρά από 20 βίντεο υψηλής αισθητικής, με θέμα την αρχαία Ελληνική Μυθολογία. Aπό το Χάος ως τον Δία και από τον Απόλλωνα ως τον Αδη, τα βίντεο είναι πλαισιωμένα από μια θαυμάσια γραφιστική δουλειά και από την άλλη παρουσιάζουν δεκάδες πίνακες διάσημων ζωγράφων της Αναγέννησης, με θέμα την Ελληνική Μυθολογία.

Πλήθος δημοσιεύσεων και συμποσίων οργώνονται σε όλο τον κόσμο για τον Αριστοτέλη. Το έτος 2016 έχει ανακηρυχθεί από την UNESCO έτος Αριστοτέλη με αφορμή τα 2.400 έτη από τη γέννησή του.

Κατά καιρούς, ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός αναδύεται στην επικαιρότητα. Από τους ζωγράφους της Αναγέννησης, την ανακάλυψη εκ νέου του Θουκυδίδη από τα πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής, οι αρχαίοι Ελληνες αναδύονται ως οι πρωτοπόροι της δυτικής σκέψης και του ορθολογισμού. Και συχνά, σχεδόν χωρίς διακοπή, οι τραγωδίες και ο Αριστοφάνης χρησιμοποιούνται από διανοούμενους και στα θέατρα όλου του κόσμου για να εξηγήσουν τα φαινόμενα της σύγχρονης ζωής.