Ο Ομπάμα, το όραμα του ανοιχτού κόσμου και εμείς

Η ομιλία του ήταν κατά γενική ομολογία εμπνευσμένη, συγκροτημένη και προσαρμοσμένη στον τόπο, στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία. Δεν είναι τυχαία η επιλογή.

Για τον απερχόμενο αμερικανό πρόεδρο ο κόσμος δεν μπορεί παρά να είναι ανοιχτός και ελεύθερος και το πολίτευμα που μπορεί να υπηρετήσει το όραμά του δεν μπορεί να είναι άλλο από τη Δημοκρατία.

Πιστεύει βαθιά ότι ο ανοιχτός κόσμος, αυτός του ελευθέρου εμπορίου, της απελευθερωμένης κίνησης κεφαλαίων και της ελεύθερης μετακίνησης προσώπων εγγυάται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο σχήμα την ευημερία των πολιτών απανταχού στον κόσμο.

Και αυτό το τρίπτυχο ελευθεριών δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη Δημοκρατία, χωρίς την ελεύθερη έκφραση ιδεών και αντιλήψεων, χωρίς συνεννόηση, χωρίς συναίνεση,χωρίς εξεύρεση ενός κοινού πεδίου δράσης των προσώπων.

Με άλλα λόγια ο ανοιχτός κόσμος δεν μπορεί να υπάρξει σε συνθήκες πολιτικής τυραννίας, με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου.

Τυραννικά και ανελεύθερα καθεστώτα όπως αυτά της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Κίνας, της Σαουδικής Αραβίας και άλλα δεν δύνανται να υπηρετήσουν τις αρχές ενός ανοιχτού και φιλελεύθερου κόσμου, που θα εγγυώνται την ελευθερία ανθρώπων και θα προσφέρουν ευκαιρίες σε όλους, ανεξαρτήτως τόπου καταγωγής, χρώματος, θρησκεύματος, σεξουαλικών προτιμήσεων ή μειονοτικών προσανατολισμών.

Για τον Μπαράκ Ομπάμα το όραμα του ανοιχτού κόσμου ταυτίζεται με τη Δημοκρατία, στηρίζεται, στην ανοχή, στην ανεκτικότητα, στον σεβασμό, στον διάλογο με τον άλλον.

Δεν ορίζεται,ούτε συμβιβάζεται από αρχετυπικά πολεμικά δόγματα του τύπου «ή αυτοί ή εμείς». Και βεβαίως ο ανοιχτός κόσμος για να μακροημερεύσει και να επιτύχει οφείλει να καταπολεμά τις βασικές αδυναμίες του, να καταπολεμά τις ανισότητες, να μοιράζει δικαιότερα τον πλούτο και βεβαίως να υποστηρίζει τον κύκλο των ίσων ευκαιριών, ιδιαιτέρως για τους αδύναμους, για εκείνους που δεν έχουν και δεν μπορούν, προάγοντας τα συστήματα παιδείας και υγείας, δηλαδή τα βασικά εργαλεία κοινωνικής κινητικότητας, τα μόνα που μπορούν να εγγυηθούν κάμψη των ανισοτήτων.

Αντιλαμβάνεται ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ ότι ο κύκλος των ιδεών του ανοιχτού κόσμου δοκιμάζεται τούτο τον καιρό από την αδυναμία του να κατανείμει καλύτερα τον πλούτο και να διευρύνει τις ευκαιρίες. Και επίσης νοιώθει την απειλή από τον άλλο κύκλο του απομονωτισμού και της εθνικής περιχαράκωσης, ο οποίος εσχάτως βρίσκει πεδίο δόξης λαμπρό να ασκηθεί και να διαβρώσει κι αυτό ακόμη το δημοκρατικό ιδεώδες.

Ο απερχόμενος αμερικανός πρόεδρος είναι φανερό ότι διαισθάνεται πως παγκοσμίως τείνει να συγκροτηθεί ένα νέο δίπολο ανάμεσα στους υπερασπιστές του ανοιχτού κόσμου και σε εκείνους που νομίζουν ότι θα βρουν τις λύσεις στους υψηλούς δασμούς και στους ακόμη ψηλότερους συνοριακούς φράχτες. Και σπεύδει να τοποθετηθεί. Για να δηλώσει ότι ο κόσμος δεν έχει άλλον δρόμο απ’ αυτόν της ελευθερίας στην κίνηση αγαθών, κεφαλαίων και προσώπων.

Και να εκφράσει την βαθιά πεποίθησή του ότι βραχυπρόθεσμα μπορεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες και εμπόδια αλλά στο τέλος θα είναι αυτός που θα επικρατήσει. Γιατί απλούστατα είναι αποδοτικότερος και φιλικότερος προς τους πολλούς ανθρώπους. Και το κυριότερο επειδή ταυτίζεται με τη Δημοκρατία, τη μόνη που εγγυάται την μακροημέρευσή του.

Για αυτό και επέλεξε την Αθήνα προκειμένου να διαλαλήσει στα πέρατα του κόσμου το δημοκρατικό μήνυμά του.

Κακά τα ψέματα, οι πολιτικές τάσεις που διαμορφώνονται τα τελευταία χρόνια σε Αμερική και Ευρώπη παραπέμπουν σε άλλους κόσμους, πολύ διαφορετικούς απ’ αυτόν που περιέγραψε ο Μπαράκ Ομπάμα.

Και πολλοί μπορεί να γοητεύθηκαν στην Αθήνα από την παρουσία και τους λόγους του, αλλά οφείλουν να σκεφτούν ότι και εδώ βασιλεύουν τα ψεύδη, ο λαϊκισμός και η συνωμοσιολογία, που συστηματικά τρέφουν τις θεωρίες της περιχαράκωσης και της εθνικής σκοτεινιάς. Με αυτές επιβάλλεται όλοι να αντιπαρατεθούμε.