Δεν πρόκειται για νουβέλες. Αλλά για δύο έργα –κρυφά δοκίμια –όπου η διήγηση παραχωρεί χώρο στο διήγημα και αντίστροφα. Και να γιατί.
Στο πρώτο η Ερση Σωτηροπούλου συνταξιδεύει με τον Καβάφη. Μέσα στη νύχτα. Σε έναν δηλαδή χώρο του χρόνου όπου ό,τι συμβαίνει ελέγχεται λιγότερο από τα κοινωνικά τελωνεία της ημέρας. Τη νύχτα το αναμφισβήτητο, η διήγηση, παραχωρεί την εξουσία στο διερώτημα, στο διήγημα. Μέσα σε τρεις νύχτες στο Παρίσι, σ’ εκείνο το «τέλος του αιώνα», σε αυτό το «fin de siècle» (μια σήμανση που έγινε όρος μισάνοιχτης περιοδολόγησης) καταξιώνεται η αμφιβολία. Και οι βεβαιότητες υποχωρούν. Μέσα από την προσφυγή στην «ενδοπάθεια», για όσους πέρα από τα ορατά την κάποια αλήθεια θα θέλανε να αγγίξουν, το «εγώ» διεκδικεί τα δικαιώματά του απέναντι στην τυπική λογική. Η Ερση Σωτηροπούλου με το «Ce qui reste de la nuit» Stock, 2016, υποκαθίσταται νοερά στην καβαφική αγωνία, σε αυτήν που εκείνη την περίοδο ο ποιητής εβίωνε. Από την έξοχη γραφή της συλλογιζόμαστε, μαζί της, κάποια πράγματα που μέχρι σήμερα ίσως να μην είχαμε σκεφθεί.
Στο άλλο έργο, τη «Laëtitia ou la fin des hommes»Seiul., γραμμένο από πανεπιστημιακό (κάποτε κάτι λέμε κι εμείς) και με αφορμή ένα καθημερινό γεγονός, η διήγηση αφορά σε μια μαρτυρική δολοφονία. Με ένα «μα» όμως, με αυτή τη συλλαβή που τόσα αλλάζει περνάμε στο διήγημα. Οπου ο συγγραφέας ζει τη βία του θανάτου. Πάλι ενδοπαθητικά. Από μέσα. Προσπαθεί να μπει στο πάθος (εμπάθεια) των όσων συμβαίνουν. Ο Ivan Zablonka όμως είναι ιστορικός και την απόσταση ανάμεσα σε όσα γίνονται και στις εντυπώσεις που αυτά προκαλούν πρέπει να την τηρήσει. Οχι όμως εκτοπίζοντας αυτό που νιώθει. Εξαίσιο ρήμα που υπερβαίνει το αισθάνομαι.
Και οι δύο συγγραφείς προσφέρουν, μέσα από τη δική τους ανησυχία, εκείνο που η διήγηση χωρίς το διήγημα, χωρίς το «μα» δεν θα μπορούσε να αποκαλύψει. Πότε ψελλίζουμε την κάποια αλήθεια άραγε: όταν γράφουμε τηρώντας απαρέγκλιτα τους κανόνες ή όταν ξεχνιόμαστε και λίγο στο εγώ μας; Και άλλα εξίσου ίσως σπουδαία μαθαίνουμε για μας;
Ο κ. Γιάννης Μεταξάς, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι τακτικό μέλος της Académie Européenne Interdisciplinaire des Sciences.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ