Δημοσιογράφοι και μεταμφίεση

Η απόκρυψη ταυτότητας από την πλευρά του δημοσιογράφου είναι ένα τεράστιο θέμα που έχει προκαλέσει και εξακολουθεί να προκαλεί συζητήσεις και αντιπαραθέσεις μεγάλης κλίμακας (δεν αναφέρομαι σε εγχώρια και κατά τεκμήριο αμόρφωτα παπαγαλάκια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ενίοτε των επίσημων μέσων ενημέρωσης). Το θέμα έχει δύο πλευρές: είναι η πλευρά της δεοντολογίας και η πλευρά της πρακτικής. Για να το ξεκαθαρίσουμε μια και καλή, οι δημοσιογραφικοί κώδικες δεοντολογίας απαγορεύουν την απόκρυψη ταυτότητας, μέσα στην οποία περιλαμβάνεται και η μεταμφίεση. Αφήνουν βέβαια μια εξαίρεση στην περίπτωση που η απόκρυψη ταυτότητας είναι απαραίτητη για την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος. Βεβαίως εδώ τίθεται το θέμα ποιος καθορίζει τι είναι το δημόσιο συμφέρον σε συνθήκες επείγουσας δράσης όπως συμβαίνει πολλές φορές στη δημοσιογραφία. Είναι, για παράδειγμα, εξυπηρέτηση δημοσίου συμφέροντος να αποκρύψεις την ταυτότητά σου για να αποκαλύψεις ότι τα ντολμαδάκια γνωστού ντελικατέσεν δεν ήταν σπιτικά αλλά κονσέρβας, όπως έκανε πριν από χρόνια γνωστός παρουσιαστής τηλεοπτικής ζούγκλας;

Στην πρακτική της δηµοσιογραφίας η απόκρυψη ταυτότητας διά της µεταµφιέσεως είναι πολύ διαδεδοµένη και φυσικά κρίνεται ή κατακρίνεται κατά περίπτωση. Θα αναφερθώ µόνο σε ιστορικά παραδείγµατα για να δώσω το µέτρο. Στις Ηνωµένες Πολιτείες, η ρεπόρτερ Νέλι Μπλάι κατόρθωσε να εγκλειστεί ως φρενοβλαβής στο άσυλο Bellevue του Μανχάταν. Εµεινε δέκα µέρες και το ρεπορτάζ της «Δέκα µέρες στο φρενοκοµείο», που δηµοσιεύτηκε στην εφηµερίδα του Πούλιτζερ «The New York World», συνέβαλε στο να αλλάξει όλο το θεσµικό πλαίσιο για τα άσυλα στις ΗΠΑ. Αυτό έγινε το 1887. Στην Ελλάδα, το 1936 η συγγραφέας και δημοσιογράφος Λιλίκα Νάκου μπήκε σαν μοδίστρα στο γκέτο πορνείας των Βούρλων, στον Πειραιά. Η σειρά των ρεπορτάζ της που δημοσιεύτηκαν στην «Ακρόπολη» συνέβαλε στην αποκάλυψη αυτού του κρυφού κόσμου, που λειτουργούσε βεβαίως με την εποπτεία του κράτους. Πιο πρόσφατα, ο γερμανός δημοσιογράφος Γκούντερ Βάλραφ, που από μόνος του συνιστά μια ολόκληρη μέθοδο ερευνητικής δημοσιογραφίας, χρησιμοποίησε συστηματικά την απόκρυψη ταυτότητας. Εγινε διάσημος με την ταυτότητα του τούρκου εργάτη Αλί Σινιρλίογλου για να δείξει πως οι τούρκοι μετανάστες είναι τρίτης κατηγορίας πολίτες στη Γερμανία.