Το διαρκές πραξικόπημα

Αμέσως μετά την κατάληψη της εξουσίας στην Αγία Πετρούπολη επήλθε μια σοβαρότατη διάσπαση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας. Μια τάση, εμπνευσμένη από τον Τρότσκι, με ισχυρές επιρροές και σε άλλα κόμματα, υιοθέτησε τη γραμμή της διαρκούς επανάστασης ως την ολοσχερή επικράτηση του κομμουνισμού σε όλη τη γη. Η πλειοψηφία συντάχθηκε με την άποψη των Λένιν και Στάλιν ότι η κατάληψη της εξουσίας σε μία μόνο χώρα ήταν ορόσημο για την επαναστατική πορεία της ανθρωπότητας και ότι θα έπρεπε ο σοσιαλισμός να οικοδομηθεί «σε μία μόνο χώρα». Μέχρι να ξαναρχίσει η γεωγραφική επέκταση της επανάστασης όλες οι αγωνιστικές προσπάθειες έπρεπε να έχουν ως κύριο σκοπό την προστασία της «πατρίδας του σοσιαλισμού».

Είναι γνωστές οι περιπέτειες που οδήγησαν σε σύγκρουση των μεν με τους δε και ιδιαίτερα μετά τον θάνατο του Λένιν στη σφαγή των τροτσκιστών και του ιδίου του Τρότσκι από τον Στάλιν.

Για όσους στα νιάτα τους αμάρτησαν μελετώντας τέτοιου είδους ιστορικές εξελίξεις είναι σαφές ότι η περιπέτεια που ζούμε έχει έντονα τροτσκιστικό χαρακτήρα. Με μια κορυφαία διαφορά: στην Ελλάδα απουσιάζει, έστω και ως ενεργή μειοψηφία, το υποκείμενο της επανάστασης, δηλαδή η εργατική τάξη. Η Ελλάδα διαμορφώθηκε πολύ νωρίς σε μια κοινωνία μικροαστών, στους οποίους βέβαια πρέπει να συμπεριληφθούν και οι αγρότες μικροϊδιοκτήτες (βλ. και πρόσφατες έρευνες των Γιώργου Δερτιλή και Κώστα Κωστή).

Σχηματικά θα λέγαμε ότι ο έλληνας εργάτης είναι παιδί ενός δυναμικού και επιτυχημένου αγρότη που ονειρεύεται να βάλει το δικό του παιδί σε κάποια δημόσια θέση ή σε κάποιο πανεπιστήμιο. Πολύ συχνά η κοινωνική κινητικότητα επιταχύνεται: ο γιος του αγρότη πάει κατευθείαν στο πανεπιστήμιο και γίνεται μεγαλογιατρός, μεγαλοδικηγόρος, επιχειρηματίας ή στέλεχος του κρατικού μηχανισμού. Αυτοί όλοι εξ ορισμού δεν αποτελούν και δεν αποτέλεσαν ποτέ κινητήρια δύναμη μιας επαναστατικής διαδικασίας. Στις παρυφές του ισχύοντος συστήματος μαζεύονται τα περιτρίμματα και τα ρετάλια της κοινωνίας, μετουσιώνουν την ψυχολογική τους αγωνία σε επαναστατικό βερμπαλισμό και όταν συναντήσουν κενό εξουσίας ή διεφθαρμένες και ανίκανες ηγεσίες ορμάνε και καταλαμβάνουν την εξουσία.

Στην πράξη πρόκειται για πραξικόπημα. Εχω εξηγήσει σε περασμένο άρθρο μου πως η κυβέρνηση Τσιπρανέλ δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει υποστήριξη που ξεπερνά το 25% των εγγεγραμμένων. Η αποχή, η λεηλασία ενός χώρου με πολύ χαμηλό δείκτη ενότητας και πολιτικής ωριμότητας, όπως ήταν το ΠαΣοΚ, η οργανωμένη τρομοκρατική παρέμβαση στις προεκλογικές διαδικασίες και η ασύστολη δημαγωγία διαμόρφωσαν τη σημερινή πλειοψηφία, με τη βοήθεια μιας εξωφρενικής συμμαχίας και ενός αισχρού εκλογικού συστήματος.

Τα πραξικοπήματα έχουν όλα ένα κοινό χαρακτηριστικό: ημερομηνία λήξης. Η ομάδα που μας κυβερνά, με τον τρόπο που όλοι γνωρίζουμε, έχει μια υποχρέωση προς την Ιστορία. Ετσι νομίζει τουλάχιστον. Το πρόβλημα είναι ότι η φύση του καθεστώτος και η δημιουργία όρων διαιώνισής του είναι σε αντίφαση μεταξύ τους. Οπως συνέβη και στο παρελθόν, π.χ. με τη δικτατορία των συνταγματαρχών, αυτή η αντίφαση στάθηκε μοιραία για τους πραξικοπηματίες.

Την 21η Απριλίου 1967 συγκλονιστήκαμε. Παρά ορισμένες εξατομικευμένες προειδοποιήσεις στα επιτελεία κοινωνικού και πολιτικού σχεδιασμού, η προοπτική ενός ανελεύθερου καθεστώτος είχε απορριφθεί.

Σήμερα κανείς δεν θα εκπλαγεί. Οχι μόνο οι εχθροί του αυταρχισμού έχουν έγκαιρα και εμπεριστατωμένα προειδοποιήσει αλλά και οι ίδιοι οι ένοχοι της εκτροπής επιδεικνύουν το έργο τους και το δικαιολογούν προπαγανδιστικά.