Στη μακρά διαδρομή του ο κινηματογράφος έχει κάνει πολλές εμπορικά επικερδείς επενδύσεις στο «μαγευτικό» Ρίο ντε Τζανέιρο και έχουμε εθισθεί να το βλέπουμε σαν πόλη του κεφιού, του γλεντιού, της ατέλειωτης ευφορίας -και στα χρόνια της προπολεμικής αθωότητας- ωσάν την πόλη του ρομαντικού έρωτα, όπου τα καρτ-ποσταλικά τοπία και η απαλή μουσική έπαιζαν κυρίαρχο ρόλο .

Ως έκφραση ευγνωμοσύνης και οιονεί αντίδωρο το Ρίο μας το ανταπέδωσε λίγο προ της έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων με ένα «τρέιλερ» όπου αποτίνει φόρο τιμής στις ταινίες φρίκης και τρόμου χολυγουντιανής-κυρίως- παραγωγής. Υπάρχει μια σκηνή στην TV όπου μέσα από τα βρομόνερα επιπλέει μακάβρια ένα χέρι πτώματος, θέαμα οικτρόν ιδείν, που «απολαύσαμε» σε όλα τα δελτία ειδήσεων των καναλιών .

Αλλά όπως και με την Ελλάδα του 2004, έτσι και με τη Βραζιλία του 2016 όλα εκκρεμούν ως την τελευταία στιγμή. Την τελευταία στιγμή «ως διά μαγείας» όλα είναι έτοιμα-μόνο που τα νερά δεν εννοούν να γίνουν μπλε και παραμένουν πράσινα σαν το «green monster» του σεξπιρικού Οθέλου. Παρά ταύτα αρχίζει το γλέντι. Ας κρατήσουν (της σάμπας) οι χοροί, έως την 21η Αυγούστου, σε αυτήν την πόλη του ονείρου και του εφιάλτη, των πιο χτυπητών αντιθέσεων. Σε αυτήν την χώρα όπου η ανισότητα μεταξύ φτωχών και πλουσίων αποτελεί ύβρη. και ασύγγνωστο σφάλμα του Θεού. Για πολλούς η εισοδηματική ανισότητα συνιστά τη ρίζα του κακού που μαστίζει τη χώρα, συμπεριλαμβανομένης της φτώχειας, της κακής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της κακής εκπαίδευσης, του υψηλού δείκτη εγκληματικότητας και της απουσίας κοινωνικής ενσωμάτωσης της πλειονότητας του βραζιλιανού πληθυσμού. Λευκοί, Σκουρόχρωμοι, (Brown) και Μαύροι είναι ανισομερώς κατανεμημένοι στη δομή του εισοδήματος και αυτό οξύνει το πρόβλημα της ρατσιστικής ανισότητας και της συνακόλουθης φτώχειας. Αναμενόμενα οι Μαύροι είναι τα μόνιμα θύματα ρατσιστικής μισαλλοδοξίας, που ζουν κάτω από τις πιο άθλιες συνθήκες.

Οι δύο μεγάλοι απόντες στην τελετή έναρξης

Το Στάδιο Μαρακανά, του Ρίο όπου έγινε η μεγαλοπρεπής-πλην χαμηλού συγκριτικά κόστους- τελετή έναρξης- καθώς επίσης και η χαμηλών τόνων λήξη στις 21 Αυγούστου, γειτονεύει με τις φτωχοσυνοικίες (“favelas”) που οι κάτοικοί τους ανεβαίνουν στις ταράτσες ή τις στέγες των ταπεινών σπιτιών τους για να παρακολουθήσουν την τελετή εντελώς δωρεάν: «Δεν έχουμε λεπτά να πληρώσουμε το εισιτήριο» ομολογούν με παράπονο, κάτι κοριτσάκια.

Αλλά ούτε δυο άλλα πολύ σημαντικά πρόσωπα της βραζιλιάνικης πολιτικής μπόρεσαν να παρευρεθούν στην τελετή για τεχνικούς λόγους (όχι, βέβαια, γιατί δεν είχαν να πληρώσουν το εισιτήριο) : ο Λούιζ –Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, μεγάλος μεταρρυθμιστής πολιτικός που χρημάτισε πρόεδρος της Βραζιλίας επί δυο θητείες (1.1.2003 έως 1.1.2011) και υπήρξε παθιασμένος εχθρός της φτώχειας, καθώς και ο πολιτικός που ένιωθε τη μεγαλύτερη εναίσθηση για τον πεινασμένο λαό, καθώς ξεκίνησε από λουστράκι, μετά συνδικαλίστηκε και τελικά ίδρυσε κόμμα για να φθάσει στο ύπατο αξίωμα της χώρας του χωρίς να καταφέρει να πάρει πτυχίο ανωτάτης σχολής( έφτασε μόλις ως την Δ΄Δημοτικού). Πήρε όμως το πτυχίο του πρώτου πολίτη της χώρας, όπως περήφανα λέει ο ίδιος.

Αλλά επίσης απούσα ήταν και η προστατευόμενή του Ντίλμα Ρουσέφ, οικονομολόγος, αντιστασιακή στην περίοδο της Χούντας (1964-1985) που υπέστη βασανιστήρια και που ανέλαβε την προεδρία μετά από αυτόν, με τη στήριξή του, αφού ο Λούλα δεν μπορούσε να θέσει υποψηφιότητα για τρίτη φορά ο ίδιος. Όμως η Ρουσέφ, που κυβέρνησε από 2011-2014 και 2015 μέχρι την απομάκρυνσή της το 2015 δεν τα πήγε ιδιαίτερα καλά, ιδίως στην δεύτερη θητεία της.

Πλούσια χώρα με φτωχό πληθυσμό

Αλλά γιατί τόση εγνωσμένη μιζέρια, ειδικά αυτή την εποχή, σε μια τόσο πλούσια χώρα; Αναρωτιέται κανείς. Η μάστιγα της διαφθοράς πρέπει να είναι μία απάντηση στο ερώτημα. Η ίδια η πρόεδρος της χώρας Ρουσέφ παραπέμπεται σε δίκη ύστερα από αποφάσεις τόσο της Βουλής όσο και της Γερουσίας για παραποίηση δημοσιονομικών στοιχείων, που αφορούν στο έλλειμμα, δημοφιλής πρακτική που χρησιμοποίησαν η Γερμανία, η Πορτογαλία και βέβαια Ελλάδα ατιμωρητί . Ανάλογα βάσανα διώξεις και εισβολές στο σπίτι του υπέστη και ο Λούλα ντα Σίλβα λόγω ενδεχόμενης εμπλοκής του σε σκάνδαλα με τη μεγάλη (ημι) κρατική-(ημι)ιδιωτική εταιρεία πετρελαίου petrobras και το θρυλικό σκάνδαλο «πλύσιμο αυτοκινήτου», «Lava Jato». Δημόσιο χρήμα χρησιμοποιήθηκε πελατειακά για εξαγορά ψήφων από άλλα κόμματα προκειμένου να ψηφισθούν προβληματικά μέτρα

Αλλά και οι δύο φαίνεται να πληρώνουν αμαρτίες κομματικών τυχοδιωκτών « Το Κόμμα των Εργατών» (Partido dos Trabalhadores, PT ) που ίδρυσε ο Λούλα ντα Σίλβα και συγκροτήθηκε από ετερογενείς συνιστώσες, όπως αντιχουντικοί αγωνιστές, συνδικαλιστές, αριστεροί διανοούμενοι, καλλιτέχνες και αριστερίζοντες Καθολικοί. Οπως συμβαίνει με τα ανερχόμενα προοδευτικά κόμματα, πολλά ανέντιμα στοιχεία παρεισφρέουν μέσα σ’ αυτά και κατορθώνουν να καταστούν άνομο κράτος εν κράτει. Ο ίδιος ο Λούλα συνελήφθη ύστερα από έφοδο στο σπίτι του, η δε Ρουσέφ, ως παυθείσα πρωθυπουργός αποσύρθηκε στο προεδρικό μέγαρο στη πρωτεύουσα Brasilia και κοιτάζει απέναντι την κατοικία τού γείτονά της Μικέλ Τεμέρ, ηγέτη του Κεντροδεξιού «Βραζιλιάνικου Δημοκρατικού Κινήματος» που συγκυβερνά με το Κόμμα των Εργατών, ως αντιπρόεδρος και που τώρα εκτελεί χρέη προέδρου συμβάλλοντας ουκ ολίγον στην απομάκρυνση της Ρουσέφ διά των μηχανορραφιών του για τούτο και έγινε δεκτός με εντονότατες αποδοκιμασίες από τους θεατές της τελετής έναρξης. Επίσης, παρέδωσε και ένα «μάθημα» σεξισμού-ρατσισμού αποκλείοντας γυναίκες και έγχρωμους από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Λούλα και από-φτωχοποίηση

Η Βραζιλία 5η μεγαλύτερη στον κόσμο σε πληθυσμό και πρώτη δύναμη της Λατινικής Αμερικής, πλούσια σε φυσικούς πόρους, γνώρισε μια περίοδο ανάπτυξης, όταν ανέλαβε την εξουσία ο λαοπρόβλητος Λούλα ντα Σίλβα, αν και πρέπει να γίνει αναφορά στον προκάτοχό του πρόεδρο Φερνάντο Ενρίκε Καρντόζο που υιοθέτησε πολλά φιλολαϊκά μέτρα, ανοίγοντας το δρόμο στο Λούλα που δημιούργησε μια σημαντική –όσο και απαραίτητη- αστική τάξη, όπου «μεταφέρθηκαν» αναβαθμισθέντες 40 εκατομ. πρώην φτωχών και έκανε ό,τι μπορούσε για την ανακατανομή του πλούτου της χώρας. Επί προεδρίας του ψηφίστηκαν πολλά φιλολαϊκά μέτρα που συνεπέφεραν οικονομική ανακούφιση και ηθική ανάταση στους βραζιλιανούς κοινωνικούς παρίες. Το πιο σπουδαίο είναι το «Bolsa Familia», οικογενειακό επίδομα για τις φτωχότερες οικογένειες, υπό τον όρο να μην εγκαταλείψουν τα παιδιά τους το σχολείο, που ανακούφισε σημαντικά τα οικονομικά τους βάσανα. Η αγοραστική δύναμη του μέσου Βραζιλιάνου αυξήθηκε σημαντικά και τώρα μπορούσε να αγοράσει αυτοκίνητα, σπίτια, τηλεοπτικές συσκευές κ. ά.

Αλλά όπως συμβαίνει σε κάθε χώρα που εφαρμόζεται φιλολαϊκή πολιτική παροχών, έρχεται η δυσάρεστη στιγμή που κάποιος πρέπει να πληρώσει το λογαριασμό . Ο Λούλα αύξησε τους μισθούς αισθητά. Εδωσε γενναιόδωρες συντάξεις, παρέσχε χρήμα στο λαό των οικονομικά αδυνάτων και τήρησε την υπόσχεσή του για τρία τουλάχιστον γεύματα τη μέρα .. Οι μεγάλες κρατικές παροχές η διασπάθιση του δημόσιου χρήματος και η διεθνής οικονομική κρίση παραλίγο να προκαλέσουν υποτροπή με επανένταξη των από-φτωχοποιημένων αστών στην πρότερη μίζερή κατάστασή τους

Η Βραζιλία και οι BRICS

H Βραζιλία κατέστη η χώρα με την κατεξοχήν μέριμνα υπέρ των φτωχών, η χώρα που ο ηγέτης της κήρυξε πόλεμο κατά της πείνας σημειώνοντας περιφανείς νίκες

Στην 8ετία διακυβέρνησης της Βραζιλίας από τον Λούλα, ή χώρα έγινε το χαϊδεμένο παιδί των αγορών λόγω της ανάπτυξής της και η χώρα του απέκτησε κύρος ως οικονομικά ανερχόμενη μεγάλη δύναμη, που σύμφωνα με εκτιμήσεις πολιτικών αναλυτών τα επόμενα χρόνια χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Βραζιλία και η Ινδία θα έχουν την απαιτούμενη οικονομική ευρωστία, ώστε για πρώτη φορά να αμφισβητηθεί η οικονομική πρωτοκαθεδρία των Δυτικών και ιδίως των ΗΠΑ..

Εγινε ιδρυτικό μέλος των BRICS, Brazil, Russia, India China, South Africa, ενός οργανισμού που δημιουργήθηκε το 2001 ως αντίβαρο του ΔΝΤ, με τη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα, που θα βοηθούσε πτωχευμένες χώρες, όπως η Ελλάδα, προς την οποία έγιναν μάλιστα ανάλογες προτάσεις, αλλά επειδή επρόκειτο για μια καθαρά αντι-δυτική κίνηση, δεν προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό.. Υπήρχε άλλωστε ο φόβος πρόκλησης δυσαρέσκειας στο ΔΝΤ που δεν παύει ποτέ να μας κουνάει απειλητικά το δάκτυλο και εμείς να τρέμουμε σύγκορμοι

Το BRICS έχει συσταθεί από χώρες βιομηχανικά ανεπτυγμένες με κατοίκους όμως που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας Η χειρότερη σε οικονομική επιφάνεια είναι η Ρωσία με αμέσως δεύτερη χειρότερη τη Βραζιλία, που ενώ δεν υπέστη μεγάλες ζημιές στην αρχή της μεγάλης κρίσης (2008 -10) διέρχεται τώρα μια περίοδο οικονομικής παράλυσης στη μετά Λούλα εποχή.

Το μέλλον της Βραζιλίας

Finita la musica passato la f(i)esta.Οι Βραζιλιάνοι προσώρας ξέχασαν τα βάσανά τους, την πείνα τους, την ανεργία τους, και τον πληθωρισμό τους μέσα στη μαγεία των εκτυφλωτικών χρωμάτων, μέσα στους ξέφρενους ρυθμούς της σάμπας και της μπόσα νόβα. Είναι λαός χαρούμενος και πρόσχαρος Αλλά τώρα τι γίνεται; Απλά business as usual αφού δεν θα υπάρχει πλέον «business».

Ο Λούλα ντα Σίλβα είναι αποφασισμένος να συμμετάσχει στις προεδρικές εκλογές του 2018, αλλά αυτό δεν φαίνεται να ενθουσιάζει το λαό, ιδιαίτερα ύστερα από τη φημολογούμενη εμπλοκή του στα σκάνδαλα. Οποία απογοήτευση για ένα λαό που ταυτίστηκε με έναν πολιτικό που βγήκε από τα σπλάχνα του! Αλλά πάλι είναι αλήθεια όλα αυτά ή, μια συγκροτημένη εκστρατεία λάσπης οργανωμένη από τον πανίσχυρο δεξιό τύπο και τα παντοδύναμα δεξιά κόμματα;

Εάν ο Λούλα ντα Σίλβα έχει όντως (δια)φθαρεί, η Βραζιλία έχει πρόβλημα εξεύρεσης αντικαταστάτη του. Η Ρουσέφ δεν διαθέτει ούτε το χάρισμα, ούτε τη σωφροσύνη του Λούλα. Παρότι οικονομολόγος, δεν έδωσε απτά παραδείγματα έλλογης διαχείρισης. Αρα, υπάρχει κενό εξουσίας. Μεταφέροντας τον Μπρεχτ παραφράζω το διάλογο μεταξύ Γαλιλαίου και πιστού του βοηθού: «Αλίμονο στη χώρα που δεν έχει “χαρισματικούς ηγέτες!”». «Αλίμονο στη χώρα που έχει ανάγκη από “χαρισματικούς ηγέτες!”».