Το μέλλον της Ευρώπης μετά το Brexit είναι το αντικείμενο της συνάντησης Μέρκελ, Ολάντ, Ρέντσι στο νησάκι Βεντοτένε, στα ανοιχτά της Νάπολης. Είναι μια συνάντηση σε ένα μέρος, που αν και ελάχιστοι το γνωρίζουν, έχει σημαδέψει την πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Γιατί στο Βεντοτένε συντάχθηκε για πρώτη φορά το «Σχέδιο ενός μανιφέστου για μια ελεύθερη και ενωμένη Ευρώπη». Σ’εκείνο το μανιφέστο, επιβεβαιωνόταν η καταδίκη του πολέμου, της εθνικιστικής ιδεολογίας και της αρχής της απόλυτης επικυριαρχίας, στοιχεία που στο παρελθόν είχανε συμβάλλει στη γέννηση των ολοκληρωτικών καθεστώτων στην Ευρώπη.
Ενάμιση και πλέον αιώνα από τότε που ο Βίκτωρ Ουγκώ μιλώντας στο Συνέδριο Ειρήνης του Παρισιού το 1849 περιέγραφε την Ευρώπη του μέλλοντος, αυτή που αγωνίζεται να προσαρμοστεί και να ανταποκριθεί στις επιταγές της ιστορίας και του μέλλοντός της μια ομάδα εξόριστων αντιφασιστών από τον Μουσολίνι σε έναν βράχο της Αδριατικής, το Βεντοτένε, το 1941, αποφασίζουν να συντάξουν το μανιφέστο για μια ελεύθερη και ενωμένη Ευρώπη, άγνωστο δυστυχώς στην Ελλάδα, που έβαζε τα θεμέλια για μια ομοσπονδιακή Ευρώπη. Ο Αλτιέρο Σπινέλι, ο Ερνέστο Ρόσι και ο Εουτζένιο Κολόρνο, σύντροφοι και συναγωνιστές, δημιουργούσαν τις βάσεις για την πολιτική ένωση της Γηραιάς Ηπείρου. Ήταν οι πρωτοπόροι μιας ιδέας, που με δυσκολίες, αμφισβητήσεις, πισωγυρίσματα, συγκρούσεις άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά.
Η ιδέα του Σπινέλι και των συντρόφων του δεν βρήκε βέβαια εύκολα πρόσφορο έδαφος για να ανθίσει παρά τις προσπάθειες που έγιναν μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.Προχώρησε με μικρά και πολλές φορές επώδυνα βήματα για να φτάσουμε στη σημερινή μορφή της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Το περίεργο και το αντιφατικό είναι ότι η ιδέα της ενωμένης Ευρώπης, αν και προερχόταν από ανθρώπους με αριστερές κατά βάση ιδεολογικές αντιλήψεις, κατέληξε να υλοποιείται από πολιτικούς με συντηρητικές αντιλήψεις, με την Αριστερά, αν όχι απέναντί της, αλλά με μια διαρκή αμφιθυμία. Προφανώς, η σημερινή Ευρώπη απέχει πολύ από τα οράματα των πρωτοπόρων. Υπάρχει όμως και είναι ένα πεδίο διαρκών συγκρούσεων, μικρών και μεγαλύτερων ρήξεων, αντιπαραθέσεων, κοινωνικών αλλά και πολιτικών αγώνων.
Σήμερα σε μια δύσκολη συγκυρία για την Ευρώπη, με το όραμα της να ξεφτίζει για σημαντικό τμήμα των πολιτών, Μέρκελ, Ολάντ και Ρέντσι, ως ηγέτες των μεγαλύτερων δυνάμεων καλούνται να αποφασίσουν αν μπορούν να υπερβούν τους εαυτούς τους και τα στενά εθνικά συμφέροντα των χωρών τους για να δώσουν μια νέα πνοή στο όραμα των πρωτοπόρων του Βεντοτένε.
