Στην κοινή μνήμη η 14η Αυγούστου είναι μια ασήμαντη ημέρα. Κακώς: είναι η ημέρα που όχι απλώς συνοψίζει μα και συνδέει νοητά τις δύο μεγάλες καταστροφές του Ελληνισμού στον 20ό αιώνα. Και θα έπρεπε να αποτελεί οδηγό για το τι δεν πρέπει ποτέ ξανά να κάνει η Ελλάδα, ειδικά τώρα που τα κοινά αίτια αυτών των καταστροφών ζωντανεύουν εκ νέου.
Στις 14 Αυγούστου 1922 ξεκινά το φρικτό τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας έπειτα από περίπου τριάμισι χρόνια ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία. Σε αυτό το διάστημα η Ελλάδα, που πήγε εκεί εκπροσωπώντας τους μεγάλους δυτικούς συμμάχους ως δύναμη επιβολής της τάξης, κατάφερε και τους μετέτρεψε σε εχθρούς από την ώρα που αποφάσισε να τους αγνοήσει και να… καταλάβει ερήμην τους την Αγκυρα και την Κωνσταντινούπολη! Αποτέλεσμα; Στις 14 Αυγούστου ξεκινά η γενική σύμπτυξη της Στρατιάς της Μικράς Ασίας. Η Καταστροφή απέχει πλέον ελάχιστες μόνο ημέρες, με τους παλαιούς συμμάχους να στηρίζουν πλέον τον Κεμάλ –και όχι μόνο αυτοί: ακόμα και ο Τρότσκι, ως αρχηγός του Κόκκινου Στρατού, τον προμήθευε με όπλα κατά των Ελλήνων. Είχαμε προκλητικά αγνοήσει, περιφρονήσει κάθε διεθνή γεωπολιτική πραγματικότητα.
Μόλις 42 χρόνια αργότερα, και πάλι στις 14 Αυγούστου, αυτή τη φορά του 1964, η Ελλάδα διαπράττει και πάλι το ίδιο στρατηγικό σφάλμα όταν αποκαλύπτεται το μυστικό, ως τότε, Σχέδιο Ατσεσον για την Κύπρο, το οποίο φέρει το όνομα του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ ο οποίος το είχε εισηγηθεί. Ο Γεώργιος Παπανδρέου αρχικά αποδέχεται το Σχέδιο, όμως σύντομα αλλάζει στάση υπό τη συντονισμένη πίεση του γιου του Ανδρέα και του Μακαρίου. Τελικά το απορρίπτει. Η αξιοπιστία της Ελλάδας και της Κύπρου ως στρατηγικών εταίρων της Δύσης χάνεται για τις επόμενες δεκαετίες και, αντίστοιχα, όπως είχε συμβεί ήδη από το 1921 με τον Κεμάλ στη Μικρά Ασία, οι μεγάλες δυτικές δυνάμεις στρέφονται προς την Τουρκία. Τα πάντα ανατρέπονται δυσμενώς για την Ελλάδα και την Κύπρο. Δέκα χρόνια αργότερα γίνεται τελικά η εισβολή.
Τι προέβλεπε το Σχέδιο Ατσεσον για την Κύπρο, όπως αντίστοιχα η Συνθήκη των Σεβρών για τη Μικρά Ασία; Και στις δύο περιπτώσεις ασύλληπτα καλύτερους όρους από ό,τι τραγικό ακολούθησε. Κοινός παρονομαστής ήταν η ενεργή συμμαχία της Ελλάδας στο πλευρό της Δύσης, την οποία δεν εκπληρώσαμε.
Σήμερα, ειδικά μετά τον σχηματισμό της ανιστόρητης, πλην όμως διαμορφούμενης πλέον, βασικά αντιδυτικής, συμμαχίας Ρωσίας – Τουρκίας, η Ελλάδα και η Κύπρος οφείλουν να προσέξουν πολύ. Γιατί τα ίδια ερωτήματα τίθενται τώρα ξανά. Και πλησιάζει η ώρα αποφάσεων.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ