Luis Sepulveda: Patagonia Express, μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Opera, Αθήνα 1996, σελ. 182.


ετά το «In Patagonia» του Αγγλου Μπρους Τσάτουιν και το «The Old Patagonia Express» του Αμερικανού Πολ Θερό, έχουμε το «Patagonia Express» του Χιλιανού Λουίς Σεπούλβεδα. Ως γνωστόν, Παταγονία είναι η περιοχή εκείνη της Νότιας Αμερικής, μεταξύ των Ανδεων και του Ατλαντικού Ωκεανού, που ανήκει και στην Αργεντινή και στη Χιλή και που περιλαμβάνει το Αρχιπέλαγος Τιέρα ντε Φουέγκο και τον Πορθμό του Μαγγελάνου. Παρ’ όλο που η Παταγονία είναι ένα πραγματικό μέρος, η αναφορά των τριών συγγραφέων στην περιοχή αυτή μπορεί να εκληφθεί και ως αναγωγή σε έναν μύθο, σε μια Ιθάκη, στην Ιθάκη τους, ως μια χώρα – σύμβολο, ιδανική για ωραίες περιπέτειες και ουτοπικές επαναστάσεις, ένας μυστηριακός προορισμός και ένας παράδοξος τόπος «των πάντων και του κανενός».


Ο σχετικά άγνωστος στην Ελλάδα ­ παρ’ ότι έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά και κυκλοφορούν τρία ακόμη βιβλία του από τις ίδιες εκδόσεις ­ χιλιανός συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα, χάρη στην υπέροχη μετάφραση του συγγραφέα, σκηνοθέτη και μεταφραστή Αχιλλέα Κυριακίδη, μας παίρνει μαζί του και μας ταξιδεύει στην μακρινή Παταγονία, αφού διέλθει μέσα από φριχτές δοκιμασίες στις φυλακές του Πινοσέτ και αφού μετέλθει των αχράντων χαρίτων του πολυτάραχου ταξιδιού προς τη λύτρωση με την άφιξη στη γη των προγόνων του.


Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη (σημειώσεις τα αποκαλεί ο συγγραφέας), όπου το τέλος χαρακτηρίζεται άφιξη, ενώ τα ενδιάμεσα μέρη, σφιχτά στην αφήγηση και με γενναιόδωρες δόσεις νοτιοαμερικανικού χιούμορ, είναι μια ατελείωτη διαδρομή με ξεχαρβαλωμένα λεωφορεία, ράθυμα τρένα και αργά καΐκια προς τη χώρα της διάφανης θλίψης και της μελαγχολίας: ενώ από το 1973, έτος της ανατροπής του Αγιέντε από τον δικτάτορα Πινοσέτ, σχεδόν ένα εκατομμύριο Χιλιανοί πήραν τον δρόμο της εξορίας για να ξεφύγουν από τον φόβο της αθλιότητας και τον τρόμο της καταπίεσης και κατευθύνθηκαν βόρεια, κυρίως προς το Μεξικό και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο συγγραφέας Λουίς Σεπούλβεδα διάλεξε τον δρόμο προς τον Νότο, την Παταγονία, μια περιοχή ξεχασμένη από την κεντρική γραφειοκρατία, μια περιοχή με ωραίες και ανεπανάληπτες εκκεντρικότητες, μια περιοχή που προσελκύει ξένους και όπου «οι ριψοκίνδυνοι καμιά φορά εξαφανίζονται».


Ο συγγραφέας, έπειτα από αναζητήσεις σε «λιμένας πρωτοϊδωμένους» σε πόλεις και χωριά της Νότιας Αμερικής, θα φθάσει στην Παταγονία και θα συναντήσει τους Παταγόνες μέσα στην ακατάλυτη μοναξιά των ράντσο τους και οι οποίοι θα τον διαβεβαιώσουν πως «ο θάνατος αρχίζει από τη στιγμή όπου κάποιος παραδέχεται ότι έχει πεθάνει».


Στην Τσιλοέ, την πόλη – προθάλαμο της Παταγονίας, ένας καθηγητής αφηγείται στον συγγραφέα μια απίθανη ιστορία: Σε σχολική έκθεση με θέμα το ρολόι ένας μαθητής γράφει: «Το ρολόι χρησιμεύει για να μετράει τις καθυστερήσεις. Ακόμη και ένα ρολόι μπορεί να χαλάσει. Οπως λοιπόν ένα αυτοκίνητο χάνει λάδια, έτσι και ένα χαλασμένο ρολόι χάνει χρόνο». Αργότερα, ο Κάρλος, ένας φίλος του Σεπούλβεδα, για να εξοικονομήσει το υπέρογκο χρηματικό ποσό των 100.000 χιλιάνικων πέσος θα αναγκαστεί να τρυπήσει το τετραθέσιο αεροπλάνο του για να χωρέσει η σωρός του μεγαλοτσιφλικά δον Νικανόρ Εστράδα. Ο πιλότος θα ταξιδέψει με ξηλωμένη την οροφή του αεροπλάνου του πάνω από 1.000 χιλιόμετρα, πετώντας χαμηλά, τυλιγμένος σαν Εσκιμώος για να μην παγώσει και με το μισό κορμί του νεκρού έξω, ενώ θα ξελαρυγγιαστεί στο τραγούδι για να κρατάει το σώμα του ζεστό.


Οι παγετώνες, τα δάση, οι λίμνες, τα λιμάνια, οι σταθμοί, τα ταβερνεία, τα ράντσα, οι χασιέντες, οι ερειπωμένες και ξεχασμένες πόλεις της Παταγονίας και οι κάτοικοί της είναι τα μέρη όπου ο Λουίς Σεπούλβεδα, με καλό κρασί, καλή παρέα και μπόλικο καπνό, θα ανοίξει το σημειωματάριό του ­ που του το χάρισε σε ένα μπαρ στη Βαρκελώνη ο Μπρους Τσάτουιν ­ και θα το γεμίσει με ό,τι βλέπει και ακούει. Και όσα βλέπει και ακούει είναι ο θαυμαστός κόσμος του τέλους του κόσμου, οι βαθιές νύχτες του μακρινού Νότου. Εκεί στην Παταγονία η ζωή έχει άλλους, ολοδικούς της ρυθμούς, ο χρόνος άλλους κώδικες και μπορεί μόνο το ένα τέταρτο από όσα λένε οι Παταγόνες να είναι αλήθεια, όμως το «Patagonia Express» δεν παύει να είναι ένα εκπληκτικό βιβλίο, βασισμένο στην καλή συνταγή της ταξιδιωτικής αφήγησης, εμπλουτισμένο με τις προσωπικές περιπέτειες και εκτιμήσεις του συγγραφέα.


Τέλος, να προσθέσω πως η τέλεια μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη κάνει το βιβλίο διπλά απολαυστικό, ώστε να με κάνει να αναρωτιέμαι: αν μεταφραζόταν πίσω στα ισπανικά θα έχανε κάτι από τη δροσιά του;


Ο κ. Ντίνος Σιώτης είναι εκδότης του περιοδικού «Ρεύματα».