Κρίνοντας κάποιος τον βίο και την πολιτεία του Ανδρέα Παπανδρέου (AΠ) από τη στιγμή της θριαμβευτικής ανόδου στην εξουσία (1981) ως την αναγκαστική παραίτησή του (λόγω υγείας) και τον θάνατό του (1996) εύκολα θα μπορούσε να παρατηρήσει την άνοδο και την πτώση. Η πορεία αυτή είναι συνηθισμένη. Ομως ο δικός του διπλός κυματισμός, «άνοδος» – «πτώση» και πάλι «άνοδος» -«πτώση», είναι λιγότερο συνηθισμένος. Τελικά όμως αυτή η σχηματοποιημένη περιγραφή της πορείας ενός ηγέτη δεν ισχύει στην περίπτωση του ΑΠ. Από τον θάνατό του ως και σήμερα (20 χρόνια μετά) η μορφή του έχει σταθεροποιηθεί στον αστερισμό του πολιτικού ουρανού με έναν ιδιάζοντα τρόπο και συμβολισμό. Και είναι αυτός ο post mortem καταστερισμός του ΑΠ (ανεξάρτητα από τα θετικά και αρνητικά του βίου και της πολιτείας του) που κάνει το φαινόμενο «Ανδρέας» ιδιαιτέρως ενδιαφέρον. Ο «αρχηγός», ο γητευτής του λαού, ο εφευρετικός σε συνθήματα («Αλλαγή», «Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες», «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο», «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά» κ.ά.) καθόρισε ένα, λίγο ως πολύ, μεταμοντέρνο κυβερνητικό μοντέλο, από όπου δεν λείπουν κραυγαλέες αντιφάσεις και πισωγυρίσματα. Ο ΑΠ είναι ο συγγραφέας ενός πρωτοφανέρωτου πολιτικού και κυβερνητικού αφηγήματος (όπως θα το έθεταν κάποιοι συριζαίοι «διανοούμενοι») που διαβάζεται, ξαναδιαβάζεται, παρερμηνεύεται και παραφράζεται κατά το δοκούν. Η κεντρική μορφή, ο πρωταγωνιστής είναι Αυτός. Ολα τα πολιτικά πρόσωπα που ήρθαν μετά από αυτόν, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ως τον έσχατο κοινοβουλευτικό αρχηγίσκο και ειδικότερα τους συριζαίους μιμητές, είναι απλώς φωτοτυπίες.
Συγκρίνοντας λοιπόν τις Αλλαγές (με εισαγωγικά ή όχι) που επέφερε ο Αρχηγός στα δέκα χρόνια που κυβέρνησε με ό,τι καλό ή/και κακό μας προέκυψε στη συνέχεια βλέπουμε αυτή τη φωτοτυπία όλο να ξεθωριάζει απέναντι στο πρωτότυπο. Συμβαίνει μάλιστα το εξής: οι μεταλλαγμένες και εκφυλισμένες προ πολλού πολιτικές πρακτικές του Ανδρέα επανέρχονται μέσα από τις χειρονομίες και τη ρητορική του κ. Τσίπρα: μια παιδική πολιτική φιγούρα πάει να μιμηθεί τον Αρχηγό.
Το προέβλεψε άραγε αυτό Εκείνος; Φαντάστηκε πως μέσα στο 2015 θα ακουγόταν παραλλαγμένη η φωνή του, θα φαίνονταν «κουνημένες» οι χειρονομίες του, θα ηχούσαν ξεπατικωμένα τα λόγια του; Αν το ερώτημα ήταν απλώς ρητορικό, ουδέν κακόν. Αλλά η πραγματικότητα –φευ –είναι άλλη: δείχνει ότι αυτή η σημερινή μεταλλαγμένη παπανδρεϊκή φιγούρα προσπαθεί να μιμηθεί τη φωνή, τον ήχο και τις χειρονομίες άλλου, εμφανίζεται καθημερινά μπροστά μας περιβαλλόμενη από ανθρώπους μιμήματα μιμημάτων.
Και ακόμη πιο εφιαλτικό εγείρεται το ερώτημα: αυτές οι αρχαίες λαοθάλασσες που άλλοτε πρασίνιζαν και άλλοτε πρασινοφρούριζαν και άλλοτε επέμεναν πως θα τον «μεθύσουν τον ήλιο» και λοιπά, όλοι αυτοί/αυτές πού άραγε πήγαν; Μεταστοιχειώθηκαν αυτές οι καταπράσινες καρδούλες; Και ο απειλητικός οδοντωτός ήλιος πώς και τι έγινε; Μια χάρτινη κατασκευή σε κερασί, πρασινάκι και φούξια με ένα κιτρινωπό αστεράκι στην κορυφή της; Είναι δυνατόν;
Βεβαίως και είναι δυνατόν. Τα πάντα είναι δυνατά πια. Στην περιγραφή του Ησιόδου για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους πέντε ήσαν τα γένη: το χρυσό, το αργυρό, το χάλκινο, το ηρωικό και το σιδερένιο. Στη σύγχρονη ελληνική πολιτική ιστορία η εξέλιξή μας είναι αδύνατον να περιγραφεί μέσα στη συνεχή, ρέουσα, ασταμάτητη φθορά μας. Μόνο ο Αρχηγός της Αλλαγής παραμένει σταθερός να βροντοφωνάζει τα αινιγματικά και τα δυσερμήνευτά του, τα «Εδώ και Τώρα» του.
Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
