Πρώην άγρια θηρία

Οταν ήμουν μικρός, το τσίρκο θεωρούνταν πρώτης τάξεως ψυχαγωγία για όλη την οικογένεια. Οι Αθηναίοι σπεύδαμε όποτε κάποιος μεγάλος θίασος στρατοπέδευε στη Συγγρού (εκεί συνήθως έστηναν τις σκηνές τους), για να δούμε από κοντά τα άγρια ζώα και τους εκπαιδευτές τους. Αγριο ζώο και εκπαίδευση. Λέξεις ασύμβατες, όπως κατάλαβα μεγαλώνοντας. Από τη στιγμή που το περιορίζεις, του μαθαίνεις συγκεκριμένες συμπεριφορές, του διδάσκεις ρόλους, το άγριο ζώο παύει να είναι άγριο. Οταν, επιπλέον, το ανεβάζεις στη σκηνή ως θέαμα, χάνει την αξιοπρέπειά του, θυματοποιείται και εξευτελίζεται.

Σταμάτησα να πηγαίνω στο τσίρκο, διαφωνώ πλέον ανοιχτά με αυτό το είδος διασκέδασης, το οποίο στην πραγματικότητα είναι ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης-εξόντωσης για όλα αυτά τα πλάσματα που στερούνται την ελευθερία τους και υποχρεώνονται να διασκεδάζουν τα πλήθη. Μεγάλες, όμως, οι ενστάσεις μου και με τους ζωολογικούς κήπους. Γιατί το ζώο δεν είναι μοντέλο για να κάνει πασαρέλα. Δεν είναι γεννημένο να ζει περιορισμένο σε μερικά τετραγωνικά ψεύτικης ζούγκλας, ερήμου, σαβάνας ή στέπας, καταδικασμένο, αντί να κυνηγά, να τρέφεται με κομμάτια κακής ποιότητας κρέατος. Ακόμη και αν δεχτώ ότι τέτοιες επιχειρήσεις ορισμένες φορές έσωσαν ζώα που για διάφορους λόγους δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν στο φυσικό περιβάλλον τους, τις περισσότερες φορές η αιχμαλωσία τους, ο εγκλεισμός τους, είναι ένα ακόμη δείγμα της σκληρότητας του ανθρώπου. Ο οποίος λέει ότι προστατεύει, αλλά στην πραγματικότητα εκμεταλλεύεται.

Αυτή τη σκληρότητα είδαμε και σε δύο πρόσφατα, τραγικά περιστατικά. Σε ζωολογικό κήπο του Σαντιάγο της Χιλής, άνδρας έπεσε στο κλουβί με τα λιοντάρια με σκοπό να αυτοκτονήσει. Για να τον σώσουν οι υπάλληλοι σκότωσαν δύο ζώα. Μερικές ημέρες μετά, ένα παιδί έπεσε στον χώρο όπου ζούσε ένας γορίλας, σε ζωολογικό κήπο του Σινσινάτι. Και πάλι το ζώο είχε τραγικό τέλος. Δεν περίμενα να επιλέξουν τα λιοντάρια και τον γορίλα και να αφήσουν τον άνδρα και το παιδί (τεράστια η ευθύνη των γονιών του που το συνόδευαν) στα δόντια τους. Εάν όμως υπήρχαν αυστηρότερες προδιαγραφές ασφαλείας, εάν τα ζώα βρίσκονταν σε χώρους όπου η πρόσβαση των ανθρώπων δεν θα ήταν δυνατή, δεν θα υπήρχαν αθώα θύματα. Αυτό, από τη στιγμή που συμφωνούμε με την ύπαρξη ζωολογικών κήπων, επιχειρήσεων δηλαδή, που χρησιμοποιούν τους «φιλοξενούμενούς» τους ως εκθέματα για να βγάλουν χρήματα. Γιατί πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν την κατάργηση τέτοιων «κιβωτών» και είμαστε υποχρεωμένοι να τις ακούσουμε. Φωνές που καταγγέλλουν απερίγραπτες φρικαλεότητες, όπως η πριν από έναν χρόνο θανάτωση του Marius, μιας καμηλοπάρδαλης 18 μηνών, στον ζωολογικό κήπο της Κοπεγχάγης, επειδή θεωρήθηκε ακατάλληλη για αναπαραγωγή. Το ζώο τεμαχίστηκε μπροστά στους επισκέπτες και δόθηκε ως τροφή σε άλλα ζώα. Την ίδια τύχη με τον Marius, στην ίδια επιχείρηση, είχαν και τέσσερα λιοντάρια που… περίσσευαν.

Δεν χρειάζονται, βεβαίως, τέτοια ακραία παραδείγματα για να δούμε με άλλο, πιο κριτικό, μάτι τους ζωολογικούς κήπους. Εύκολα καταλαβαίνεις πως κάτι δεν πάει καλά αν παρατηρήσεις τα κλειστοφοβικά κελιά μέσα στα οποία σέρνονται πλάσματα δυστυχισμένα, ζώα που βρίσκονται σε καταστολή ώστε να μην μπορούν να αντιδράσουν. Γύρω τους κόσμος που φωνάζει, φωτογραφίζει, προκαλεί, πετάει τρόφιμα ή και διάφορα αντικείμενα. Κάκιστες συνθήκες υγιεινής, κακής ποιότητας φαγητό. Δεν μπορείς να μη λυπηθείς ακόμη και τα τρομακτικά υπό κανονικές συνθήκες φίδια, έτσι όπως τα βλέπεις στριμωγμένα μέσα σε γυάλινα κουτιά, που δεν τους αφήνουν καθόλου χώρο να κινηθούν, ή τους κροκόδειλους που επιπλέουν μαστουρωμένοι σε αβαθείς, παμβρώμικες λίμνες, όπου οι περαστικοί ρίχνουν κέρματα. Περάστε, κόσμε, να θαυμάσετε τα πρώην άγρια θηρία! Ομως ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφερόμαστε σε αυτά επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά πως πιο άγριο θηρίο από τον άνθρωπο δεν υπάρχει.

ΥΓ.: Σαράντα νεκρά τιγράκια βρέθηκαν τις προάλλες στα ψυγεία βουδιστικού ναού της Ταϊλάνδης, όπου τα άγρια ζώα αποτελούσαν ατραξιόν για τους τουρίστες. Επειτα από καταγγελίες για παράνομο εμπόριο και κακομεταχείριση των ζώων, επιτέλους οι Αρχές παρενέβησαν!

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 12 Ιουνίου 2016