Είναι η φίλη ο νέος σύζυγος;

«Μήπως η φίλη είναι ο νέος σύζυγος;». Σήμερα που οι γυναίκες περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής τους εκτός γάμου, που οι singles είναι η δημογραφική ομάδα η οποία κατακυριεύει τον πλανήτη –θυμίζω ότι 32,7 εκατομμύρια Αμερικανοί ζουν μόνοι, ενώ σύμφωνα με τις προβλέψεις του Pew Research Center το ένα τέταρτο των millennials (πάνω-κάτω οι γεννημένοι από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 έως το 2000) ενδέχεται να μην παντρευτούν ποτέ -, η γυναικεία φιλία βιώνει μια ανέλπιστη δικαίωση. Μεταξύ άλλων, υπάρχει η ειδική εφαρμογή «Ηey! VΙΝΑ» η οποία προωθείται ως «το Tinder της γυναικείας φιλίας» (συνοδεύεται μάλιστα και από την online κοινότητα heyvina.com).

Ισως να πρόκειται για ένα όψιμο ανακλαστικό, μια νομοτελειακή αντίδραση, ένα ψηφιακά καθαγιασμένο comeback. Διότι η φιλία μεταξύ γυναικών έχει υποστεί επί σειρά ετών συστηματική δολιοφθορά. Κυρίως από ναρκισσευόμενες αντροπαρέες που αποφαίνονται ότι αργά ή γρήγορα οι φίλες αλληλοκαταβροχθίζονται σαν σάρκινες «Μss. Pacman» (η θηλυκή εκδοχή του γνωστού βιντεογκέιμ που κυκλοφόρησε το 1982, εξίσου κίτρινη και αδηφάγος, αλλά με κραγιόν). Ή από αυτιστικά macho αντροπαρέες που κάνουν χαβαλέ πολλά χρόνια μεταξύ τους, αλλά είναι ζήτημα αν σε όλο αυτό το διάστημα έχουν ανταλλάξει δυο-τρεις κουβέντες. Θυμάμαι παλαιότερα –ήμουν γύρω στα 25 –όταν ένας γνωστός μου άρχισε να πίνει περισσότερο από το σύνηθες (ακόμη και για τα δεδομένα νεαρού ενηλίκου της Ελλάδας των 90s). Εβγαζε μάτι ότι ο άνθρωπος είχε πρόβλημα αλκοολισμού. Πώς αντέδρασαν οι άρρενες κολλητοί του; Εχωσαν το κεφάλι βαθιά μέσα στην άμμο και σε γιορτές και γενέθλια τού έκαναν δώρο φλασκιά και μπουκάλια μπέρμπον.

Από την άλλη πλευρά, η γυναικεία φιλία έχει υποστεί τις τελευταίες δεκαετίες μια άνευ προηγουμένου ξεχειλωμένη, όσο δεν παίρνει, εξιδανίκευση. Αναφέρομαι σε αυτή την τυλιγμένη σε σελοφάν και ρίμελ BFF (Best Friends Forever) παραφιλολογία (για την οποία μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρει το «Sex and the City», με «σέξι» αποφθέγματα του τύπου «Λένε ότι τίποτα δεν διαρκεί για πάντα. Τα όνειρα αλλάζουν, οι τάσεις έρχονται και φεύγουν, όμως οι φιλίες δεν γίνονται ποτέ ντεμοντέ» από την Κάρι και «Οι γυναίκες είναι για φιλία, οι άντρες είναι για γ…» από τη Σαμάνθα). Οι προσδοκίες είναι αμετροεπείς, οι φίλες είναι πανταχού παρούσες, πάντα διαθέσιμες, με την τέλεια συμβουλή, το τέλειο punchline και το τέλειο κοκτέιλ στο χέρι.

Λίγοι εστιάζουν στο ότι οι ίδιες συνθήκες που δυσχεραίνουν σήμερα τη σύναψη μιας ερωτικής σχέσης (γιγαντώνοντας τη βιομηχανία του ΟkCupid και των συναφών dating sites) δυσχεραίνουν και τη σύναψη μιας ειλικρινούς φιλικής σχέσης με μια άλλη γυναίκα. Iδιαίτερα μετά τα 30. Οταν η γρανιτένια ασφάλεια των παλιών φίλων (από το σχολείο κ.ο.κ.) λειτουργεί ως «κόφτης» νέων γνωριμιών. Οταν είσαι παντρεμένη με παιδιά και μαζί με την έλλειψη χρόνου και ενέργειας βιώνεις την εσωστρεφή αυτάρκεια της οικογενειακής ζωής (η οποία, φυσικά, ενδέχεται να καταρρεύσει από τη μία στιγμή στην άλλη με ένα πανηγυρικό διαζύγιο). Οταν πλέον κουράζεσαι ακόμη και στην ιδέα τού να επενδύσεις σε μια στενή, χρονοβόρα και ενεργοβόρα στο χτίσιμό της μη ερωτική σχέση.

Τελικά, η φίλη δεν είναι ούτε «σέξι», ούτε τέλεια, ούτε –αναμφίβολα –ο σύζυγος της νέας χιλιετίας. Παραμένει, όμως –οι ειδικοί δεν έχουν πάψει να το τονίζουν -, στον πυρήνα του θηλυκού σύμπαντος. Είναι αυτό το ζωτικής σημασίας υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο (η συμφοιτήτρια, η συνάδελφος, η φίλη-μαμά κ.ο.κ.) που εκτονώνει, απορροφά, συντροφεύει, ενδυναμώνει, συμπάσχει και βέβαια επηρεάζει (οι άνδρες είναι πιο «μοναχικοί» και επηρεάζονται πολύ λιγότερο από τα λεγόμενα «network events», ήτοι από τα εξωτερικά γεγονότα). Από καθαρά προσωπική εμπειρία, πάντως, μπορώ να πω ότι στην Ελλάδα της κρίσης η γυναικεία φιλία μοιάζει με ένα γιγαντιαίων διαστάσεων, αφράτο αλλά υπερανθεκτικό πουφ. Αντί να χτυπάς το κεφάλι σου στον τοίχο, το εναποθέτεις εκεί, κλείνεις τα μάτια και αναπνέεις αβίαστα, σαν βρέφος.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 29 Μαΐου 2016