Παπασωτηρίου

Μας θλίβει το κλείσιμο του βιβλιοπωλείου Παπασωτηρίου στην Πανεπιστημίου. Είναι ένα όνομα που έχει συνδεθεί στενά με το βιβλίο τέχνης και το επιστημονικό βιβλίο, ήταν ένα βιβλιοπωλείο που είχε θεωρηθεί από τα ομορφότερα στον κόσμο. Το κλείσιμό του δεν σηματοδοτεί όμως την κρίση του βιβλιοπωλείου στην Ελλάδα, όπως διαβάζω σε ορισμένα προγραμματικά μνημόσυνα. Αν σηματοδοτεί κάτι, αυτό είναι το τέλος της βιβλιοπωλικής αλυσίδας, της μεγάλης επιφάνειας, που είναι ένα διεθνές φαινόμενο. Για παράδειγμα, άλλες αγορές είδαν το τέλος της Virgin, το τέλος της Fnac. Ταυτόχρονα είδαν όμως την ανάπτυξη και αναγέννηση του μικρού βιβλιοπωλείου, του λεγόμενου ανεξάρτητου. Την Τρίτη 24 Μαΐου στην ημερίδα του Παντείου Πανεπιστημίου για το «Βιβλίο και την ψηφιακή εποχή» παρουσιάστηκε το παράδειγμα ενός τέτοιου βιβλιοπωλείου, του «Booktalk», που δημιουργήθηκε στο Φάληρο μέσα στην κρίση, ξεπήδησε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναπτύχθηκε και σήμερα αναγνωρίζεται όχι μόνο ως ένα βιβλιοπωλείο αλλά και ως κοινωνικός χώρος. Και το «Βooktalk» δεν είναι εξαίρεση. Μέσα στην κρίση άνοιξαν και δυναμώνουν οι «Πλειάδες» στο Παγκράτι, ο «Μωβ σκίουρος» στην πλατεία Καρύτση, το «Βookloft» στην Πατριάρχου Ιωακείμ, το «Επί λέξει» στην Ακαδημίας, το «Βιβλιοτρόπιο» στο Αγρίνιο, για να αναφέρω μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Τέλος, λοιπόν, της βιβλιοπωλικής αλυσίδας αλλά ανάπτυξη των ανεξάρτητων βιβλιοπωλείων. Αυτή είναι η τάση.

Στις 23 Απριλίου γιορτάστηκε στη Γαλλία, στο Βέλγιο και στην Ελβετία η 18η έκδοση της Γιορτής του Βιβλιοπωλείου. Συμμετείχαν 480 βιβλιοπωλεία που μας έδωσαν τον χαρακτήρα τους. Βιβλιοπωλεία-κοινωνικοί χώροι που υποδέχονται τον πελάτη, συνομιλούν μαζί του, του υποδεικνύουν, τον πείθουν, εξατομικεύουν τις σχέσεις. Στον γαλλόφωνο χώρο υπάρχουν περίπου 3.000 ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία. Από αυτά τα 1.000 δεν έχουν υπαλλήλους και οι ιδιοκτήτες τους έχουν ένα μέτριο κέρδος. Αλλά προσέξτε: ο τζίρος τους το 2015 αυξήθηκε 3% σε σχέση με το 1,5% του όλου κλάδου του βιβλίου.

Θα σύστηνα σε όλους αυτούς τους βιβλιοπώλες το συλλογικό βιβλίο με την επιμέλεια του διάσημου βιβλιοπώλη του Μπορντό Ντενί Μολά «Manifeste pour la librairie et les lecteurs». Λέει: «Οταν έκλεισε η Virgin στο Μπορντό το 2013, οι πελάτες της δεν ήρθαν αμέσως σε μας. Σιγά-σιγά άρχισαν να έρχονται. Τους αναγνωρίζαμε από μία λεπτομέρεια: δεν μιλούσαν. Είχαν χάσει τη συνήθεια να συνομιλούν με τον βιβλιοπώλη».