Το επταήμερο του Διόδωρου

Εβδομάδα των Παθών μπροστά μας. Πού να το ξέραμε πριν από έξι χρόνια πως θα είχαμε εξαετία παθών μπροστά μας –και φοβάμαι μήπως σε τέσσερα χρόνια γράφω «πού να το ξέραμε πως θα είχαμε δεκαετία παθών μπροστά μας»…

Πέμπτη και Παρασκευή δεν θα έχουμε ειδήσεις, απεργούν οι δημοσιογράφοι –αν σκεφθούμε ότι μόνο κακές ειδήσεις μεταδίδουν, είναι πολύ καλό αυτό. Ως το Σάββατο θα έχουμε ως μόνες έγνοιες πού τελικά θα πάμε το Πάσχα και τι καιρό θα κάνει εκείνες τις γιορτινές ημέρες.

Και θα συζητάμε ακατάπαυστα για αυτό το θέμα –για τον καιρό και για ταξίδια· ούτε για κουαρτέτο, ούτε για Κατρούγελω ούτε αν θα κάνει εκλογές ή δημοψήφισμα ο Αλέξης Τσίπρας. Θα ήταν μάλιστα άριστη ιδέα αν εκεί στο Μαξίμου το αποφάσιζαν τούτες τις δύο ημέρες, για να τη μάθουμε μπαγιάτικη την είδηση, να μην της δώσουμε και τόση σημασία. Αλλωστε είναι και παράδοση των ημερών να μην επιμένουμε στο «παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο» αλλά να αποδεχόμαστε «ουχ ως εγώ θέλω, αλλ’ ως συ… γενηθήτω το θέλημά σου».

Σκέφτομαι τώρα πως δεν είμαστε μόνο εμείς τυχεροί –τυχερός ήταν και εκείνος ο Εμμανουήλ που ο πατέρας του αποφάσισε πριν από 2.016 χρόνια να τον στείλει να χριστεί στην Ιουδαία και όχι στην Ελλάδα, στην Αθήνα, ας πούμε. Γιατί το μαρτύριό του θα ήταν ακόμη χειρότερο, ημερολόγιό μου: αντί να σταυρωθεί, θα είχε «αποτυμπανιστεί».

Διάβαζα στα ρεπορτάζ για τους ογδόντα δεμένους σκελετούς του Φαλήρου ότι οι αρχαιολόγοι θεωρούν πως συνδέονται με καμιά δεκαπενταριά «αποτυμπανισμένους» που είχαν βρεθεί στην ίδια περιοχή το 1915 και δεν καταλάβαινα. Γιατί η λέξη για εμένα σήμαινε «τυμπανιαίος», που «έχει γίνει τούμπανο» –αυτό το φούσκωμα που παθαίνουν τα νεκρά σώματα όταν τα σαπρόφυτα κάνουν ευσυνείδητα τη δουλειά τους. Πώς ήταν δυνατόν να βρίσκουν μετά από 2.500 χρόνια τυμπανιαία, ή έστω τουμπανιασμένα πτώματα; Γιατί χρησιμοποιούσαν αυτή τη λέξη αφού είχαν βρει μόνο σκελετούς;

Ε, λοιπόν έμαθα τελικά (από άρθρο της αρχαιολόγου Κατερίνας Λογοθέτη στο archaiologia.gr, όπου έχει και τη σχετική βιβλιογραφία) ότι ο «αποτυμπανισμός» ήταν η χειρότερη εκτέλεση εγκληματία μετά το κώνειο και την κατακρήμνιση σε βάραθρο. Γινόταν πάνω σε «τύμπανον» –σε σανίδα δηλαδή: στερέωναν τον καταδικασμένο πάνω στη σανίδα, τοποθετώντας σιδερένιους κρίκους στον λαιμό, τους αστραγάλους, στους αγκώνες. Μετά σήκωναν όρθια τη σανίδα και άφηναν τον αποτυμπανισμένο στην οργή του πλήθους που πετούσε πέτρες, τον χτυπούσε με ρόπαλα ή ό,τι άλλο βασανιστικό είχε πρόχειρο.

Φαίνεται μάλιστα πως οι αποτυμπανισμένοι του 1915 ήσαν όλοι δεμένοι στην ίδια σανίδα για να είναι το θέαμα κάπως σαν μονοπλάνο και η συμμετοχή ενθουσιωδέστερη· και πως εκτελέστηκαν αιώνες μετά τους φετινούς αποτυμπανισμένους, τον 5ο αιώνα, τον και Χρυσούν Αιώνα του Περικλέους λεγόμενο, τότε που χτιζόταν ο Παρθενώνας, που το όρθιο σκέλεθρό του αποτυμπανίζεται δεκαετίες τώρα με τη βοήθεια όχι ροπάλων αλλά γερανών.

Ο τυχερός Εμμανουήλ

Περνούσαν ημέρες ώσπου να ξεψυχήσει ο κατάδικος –συνήθως πέθαινε επειδή ο κρίκος στον λαιμό τον στραγγάλιζε από την πίεση που ασκούσε το όρθιο σώμα. Σαν τις εκτελέσεις με «γκαρότα» που επέβαλε το φρανκικό καθεστώς αλλά σε slow motion, για να απολαμβάνουν και να συμμετέχουν οι πολίτες της σοφότερης πόλης που υπήρξε ποτέ, που φιλοσοφούσε και φιλοκαλούσε.

Συγκριτικά, η σταύρωση ήταν εκτέλεση ανθρωπιστική: αιμορραγούσε ο σταυρωμένος και πέθαινε σε λίγες ώρες, όπως όλοι γνωρίζουμε από την περίπτωση του Εμμανουήλ-Χριστού, που ευτυχώς για αυτόν ήταν Εβραίος και όχι Ελληνας –μπορεί και να μην τον έκανε Ελληνα ο πατέρας του ακριβώς λόγω του αποτυμπανισμού. Τον λυπόταν και λίγο, φαίνεται.

Σκληρή πολύ η προσφυγιά, δύσκολη όμως και η μετανάστευση, ακόμα και όταν γίνεται σε συνθήκες που τώρα φαντάζουν πολυτελείς, όπως ήταν για τους Ελληνες εκείνης της εποχής. Διάβασα τις ιστορίες τους στο βιβλίο της Μαρλένας Πολιτοπούλου «Η Πηνελόπη των τρένων» (Μεταίχμιο 2015), παρακολούθησα τη διαδρομή τους με το τρένο από την Ελλάδα ως τον τραγουδισμένο σταθμό του Μονάχου, κι από εκεί πίσω στις συγκρούσεις της προηγούμενης ζωής που τους σημάδεψαν ανεξίτηλα.

Δέσμιοι του παρελθόντος και στην καινούργια χώρα, που ωστόσο τους αλλάζει, με τρόπο διαφορετικό από αυτόν που θέλησαν, συχνά επιστρέφουν στην πατρίδα. Οπως επιστρέφει ο ήρωάς της στις υποθέσεις του πατέρα του, κάνοντας ένα είδος εθνικής ψυχανάλυσης με αναφορές στο απωθημένο κακό που δεν μπορεί κανείς να εμποδίσει να βγαίνει κάθε τόσο στην επιφάνεια.

Πρόσφυγες και μετανάστες έχουν χρόνια παθών και πίσω και μπροστά τους –αλλά αφού δεν θα διαβάζω ειδήσεις για δύο ημέρες, ας τα ξεχάσω και αυτά και την κυβέρνηση και τα κόμματα. Οπως όλοι οι συμπατριώτες, θα περιοριστώ να σκέφτομαι για το Πάσχα και τον καιρό που θα κάνει, ευτυχής που στην κοινωνία μας δεν υπάρχουν ούτε τύμπανα ούτε σταυροί ούτε καν θανατική ποινή –όσο δεν γίνεται πόλεμος, τουλάχιστον.

Πρέπει κάπως να εξαγνιστούμε, ημερολόγιό μου, για να μπορέσουμε να γιορτάσουμε τη Λαμπρή· αλλιώς θα είναι μίζερη σαν την καθημερινότητά μας.