Το κομπόδεμα κάτω από το στρώμα ήταν η χαρά της συναλλαγής. Για παράδειγμα, έπαιρνε κάποιος μια προσφορά για υπηρεσίες, έκανε αντιπρόταση «όλα στο χέρι», έπεφτε η τιμή, όλα αφορολόγητα. Κι αυτός ο τρισκατάρατος ο Ντράγκι τα τίναξε όλα στον αέρα. Αντίο πεντακοσάρικα από το κομπόδεμα, αντίο κρυφές συναλλαγές. Εντάξει, οι εργαζόμενοι πιθανώς να μην έχουν δει το χρώμα του μεγάλου χαρτονομίσματος, όμως τούτο δεν αναιρεί την πραγματικότητα. Οι περισσότεροι από εκείνους που διάλεξαν την οικιακή αποταμίευση προτίμησαν τα πακετάκια των πεντακοσίων. Πόσα είναι αυτά; Συνολικά αντιστοιχούν σε 40 δισεκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα. Συνολικά στην Ευρώπη αντιστοιχούν στο 30% της νομισματικής κυκλοφορίας.
Πρακτικά δηλαδή μπορεί κάποιος να έχει κάτω από το στρώμα μερικές δεκάδες χιλιάδες, αλλά αδυνατεί πια να μπει σε ένα κατάστημα Hermès να αγοράσει μια τσάντα. Κανείς δεν θα δεχτεί τη σήμερον να εξυπηρετήσει τον καταναλωτή με τα μοβ, όσα κι αν είναι αυτά. Πρακτικά μπορεί να κάνει ένα ταξίδι και να πάει σε άλλη χώρα όσο είναι καιρός. Αυτό, όμως, σημαίνει ότι οι αποταμιεύσεις θα γίνουν βραχιόλια, ρολόγια και κοστούμια. Απρόβλεπτη εξέλιξη. Μήπως διαπιστώνετε κάποια χαιρεκακία σε μια τέτοια επισήμανση; Δεν ισχύει. Καθένας ξοδεύει κατά το δοκούν, αρκεί να δηλώνει τα εισοδήματα. Το ζήτημα γίνεται περίπλοκο μόνο για εκείνους που έχουν κάτι να κρύψουν, εκείνους που δεν μπορούν να δικαιολογήσουν το κεφάλαιο που κατέχουν.
Πρακτικά, εφόσον αποσυρθούν από την αγορά τα χαρτονομίσματα των 500 ευρώ, οι κάτοχοι έχουν τη δυνατότητα να πάνε σε τράπεζα και να τα αλλάξουν με μικρότερα ή να τα καταθέσουν. Αυτό ουσιαστικά προέκυψε από δήλωση πρόθεσης του Μάριο Ντράγκι, προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. H Τράπεζα της Ελλάδος έσπευσε. Ζήτησε από τις τράπεζες να προχωρούν σε πλήρη καταγραφή των στοιχείων και των συναλλαγών όσων ανταλλάσσουν χαρτονομίσματα των 500 ευρώ.
Παρένθεση: η Τράπεζα της Ελλάδος είναι ο Γιάννης Στουρνάρας, για να μην ξεχνιόμαστε. Σύμφωνα, λοιπόν, με σχετική εγκύκλιο, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να καταγράφουν μηχανογραφικά τις κινήσεις. Πας με ένα πεντακοσάρικο. Σε σημειώνουν στο αρχείο. Περνάς τον δρόμο για να πας σε άλλη τράπεζα. Το αρχείο υπάρχει, δεν ξεφεύγεις. Εδώ λοιπόν αρχίζουν οι ενστάσεις για την οικονομική ελευθερία, για το δικαίωμα να έχεις τα λεφτά σου όπου θέλεις, σε ό,τι χαρτονόμισμα θέλεις. Αρχίζουν οι ενστάσεις για τους κινδύνους που οδήγησαν καταθέτες να προτιμήσουν το στρώμα αντί του λογαριασμού. Μεταξύ μας τώρα: ποιος έχει πρόβλημα να ξαναπάει στην τράπεζα εάν τα χρήματα είναι δηλωμένα και δικαιολογημένα;
Ας είμαστε δίκαιοι. Πρόκειται για κορυφαία ιδέα, για έναν πανέξυπνο τρόπο ελέγχου της ρευστότητας, που πιθανώς δεν είναι νόμιμη. Πιθανώς. Αν κάποιος έχει φορολογηθεί για τα πεντακοσάρικα που κατέχει, μπορεί κάλλιστα να διαβεί την πόρτα της τράπεζας άφοβα. Υπάρχουν επιλογές. Να τα βάλει σε λογαριασμό ή να τα «σπάσει» σε μικρότερα χαρτονομίσματα και να τα παραχώσει ξανά στην κρύπτη. Το μόνο άδικο είναι το κόστος που καλείται να πληρώσει για την εξυπηρέτηση: ελάχιστο 5 ευρώ, μέγιστο 200 ευρώ.
Εν ολίγοις, με μια απλή, υπερβολικά απλή ιδέα, γίνεται έλεγχος σε 40 δισεκατομμύρια ευρώ. Φυσικά και δεν είναι όλοι οι κάτοχοι πεντακοσάρικων κλέφτες ή έμποροι ναρκωτικών. Πολύ ακούστηκε αυτό το επιχείρημα για τους διακινητές πρέζας, αλλά στην πραγματικότητα ο έλεγχος αφορά συναλλαγές που προσπερνούν το σύστημα. Το άδικο σύστημα, της υπέρμετρης φορολόγησης, το τραπεζικό σύστημα που νοσεί, αλλά εδώ προκύπτει ζήτημα ισονομίας, άρα δημοκρατίας. Ολοι ελέγχονται. Η ιδέα του τραπεζικού απορρήτου έχει χάσει το νόημά της με τις παρούσες συνθήκες. Ο έλεγχος άλλωστε δεν γίνεται για κουτσομπολιό, αλλά για να καταγραφούν συναλλαγές πιθανώς παράνομες. Πιθανώς.
Δεν χρειάζονται 500 παρόμοιες ιδέες για να αλλάξει το σύστημα. Με πολύ λιγότερες γίνεται μετάβαση σε μια άλλη χώρα.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 26 Μαρτίου 2016
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
