Ο «μεταναστευτικός κίνδυνος» υπήρξε διαχρονικά ο εύκολος δρόμος για να «πεισθούν» κυρίως οι πιο φτωχοποιημένες και αδύναμες κοινωνικές ομάδες ότι η αιτία για τη δραματική τους κατάσταση είναι οι «ξένοι» (πρόσφυγες και μετανάστες), που μας «παίρνουν τις δουλειές» και «τρώνε το ψωμί μας»! Eνα μέρος, επίσης, από τα μεσοαστικά και ισχυρά οικονομικά στρώματα, που βλέπει καθημερινά να κατακλύζονται οι πόλεις τους από εξαθλιωμένους μετανάστες, αισθάνεται πως με την παρουσία τους αυξάνεται η εγκληματικότητα και απειλείται η έννομη τάξη. Υπάρχει ακόμα και μια τρίτη κατηγορία πολιτών (κυρίως αυτών που ζουν στις μεγαλουπόλεις, όπου το φαινόμενο είναι πιο έντονο), που θεωρούν ότι με τα διογκούμενα κύματα μεταναστών υποβαθμίζεται η ποιότητα ζωής και διαβρώνεται η «καθαρότητα» του κοινωνικού ιστού του έθνους. Η μετανάστευση, ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό αποτελεί διαχρονικό φαινόμενο στην Ευρώπη και σήμερα είναι το αποτέλεσμα της βαθιάς συστημικής κρίσης και των πολέμων που λαμβάνουν χώρα σε διάφορα μέρη του κόσμου και τα τελευταία χρόνια στη γειτονιά μας.
Την κατάσταση του φόβου επιχειρούν να εκμεταλλευθούν κυρίως ορισμένα κόμματα της «ακροδεξιάς», τα οποία εξαρτούν την επιβίωσή τους από την καλλιέργεια μιας επικίνδυνης ρατσιστικής υπερεθνικοφροσύνης, καθώς και ορισμένες μικρές ακροδεξιές πολιτικές ομάδες («σταγονίδια»), που εγκαταβιώνουν μέσα στους κόλπους ισχυρών πολυτασικών κεντροδεξιών παρατάξεων. Οι συνιστώσες αυτές σε ομαλές κοινοβουλευτικές συνθήκες διαδραματίζουν περιθωριακό ρόλο. Σε κρίσιμες, ωστόσο, περιόδους οι μειοψηφίες αυτές –που συνήθως είναι μαχητικές και φανατικές –παρασύρουν τις ηγεσίες των μεγάλων αυτών κομμάτων σε μια ακραία ρητορική με στόχο την προσέλκυση ψηφοφόρων και προς άγραν ψήφων.
Στη σημερινή «στροφή της ιστορίας» (αποτέλεσμα σε έναν βαθμό και της παγκοσμιοποίησης) τα περισσότερα κράτη του δυτικού κόσμου αντιμετωπίζουν το τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα της μετανάστευσης με ολιγωρία, με ατελέσφορα μέτρα και χωρίς ιδιαίτερη ευαισθησία. Τη μισαλλόδοξη αυτή στάση, που βασίζεται σε «διωγμούς» και αποκλεισμούς ανθρώπων (προσφύγων και μεταναστών), την έκαναν σημαία τους πολλές χώρες της ΕΕ, με αποτέλεσμα σήμερα να αποτελούν μια εν δυνάμει απειλή των δημοκρατικών πολιτευμάτων των δυτικών κρατών, αλλά και να κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα η συνοχή ολόκληρης της ΕΕ.
Στην Ευρώπη, βέβαια, οι εκτενείς μεταναστεύσεις δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. «Η Ευρώπη γεννήθηκε μιγάς» λέει χαρακτηριστικά ο μεγάλος ιστορικός Ζακ Λε Γκοφ. Η επιμειξία, συνεπώς, επηρέασε την Ευρώπη στην πολιτισμική της διαμόρφωση, αλλά και στο οικονομικό πεδίο. Ετσι, οι κάτοικοι της Ενωσης διαιρούνται σήμερα σε 100 διαφορετικές εθνικότητες, μιλούν 87 διαφορετικές γλώσσες και διαλέκτους καθιστώντας τη μια από τις πολύμορφες πολιτισμικά περιοχές του κόσμου. Η πληθυσμιακή, λοιπόν, και γλωσσική αυτή πολυμορφία, αφού ξεπέρασε τα προβλήματα διαμόρφωσης των κρατών-εθνών, υπηρέτησε τελικά τη συνοχή και τη συνεκτικότητα των ευρωπαϊκών εθνών. Τους περασμένους αιώνες, άλλωστε, τόσο η Ευρώπη όσο και η Ελλάδα αντιμετώπισαν με επιτυχία τα διάφορα μεταναστευτικά ρεύματα. Η Ευρωπαϊκή Ενωση προβλέπει ότι μέχρι το 2030 θα έχει η ίδια έλλειμμα σε ανθρώπινο δυναμικό της τάξης των 20 εκατομμυρίων ατόμων.
Σε αναφορά της, επίσης, η Deutsche Bank το 2002 προβλέπει πως η Ευρωπαϊκή Ενωση κατά το 2050 θα έχει 75 συνταξιούχους για κάθε 100 εργαζομένους. Το πρόβλημα αυτό θα είναι οξύτερο –ή εξίσου οξύ –για την Ελλάδα με τη μεγάλη υπογεννητικότητα και τη μετατροπή της σε «χώρα γερόντων». Το θέμα είναι μείζον και συνδέεται με τα προβλήματα της κοινωνικής αναζωογόνησης, το Ασφαλιστικό, το Συνταξιοδοτικό, την προσφορά υπηρεσιών στις κατασκευές, στη γεωργία και σε ένα πλήθος βοηθητικών υπηρεσιών. Εξάλλου, σύμφωνα με τις στατιστικές που επεξεργάστηκαν το 2002 τα Ηνωμένα Εθνη υπάρχουν στον κόσμο 175 εκατομμύρια μετανάστες. Από αυτούς περίπου το 32% (36 εκατομμύρια) ζει στην Ευρώπη, το 23,4% (41 εκατομμύρια) ζει στη Βόρεια Αμερική και το 28,5% ζει στην Ασία. Κατά μέσο όρο, στις αναπτυγμένες χώρες ένας στους δέκα είναι μετανάστης, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι ένας στους εβδομήντα. Αυτοί οι αριθμοί διαψεύδουν την πλαστή εικόνα μιας κρίσης που επιβάλλει δήθεν κάποιον αντιμεταναστευτικό συναγερμό.
Αναμφισβήτητα χρειάζεται να διαμορφωθεί μια συγκροτημένη μεταναστευτική πολιτική στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, χωρίς εύκολες αντιγραφές από πρότυπα άλλων χωρών, ώστε να μην υπάρξει πολιτική και πολιτισμική περιθωριοποίηση των μεταναστών, αλλά και συγχρόνως να μην ευνοείται η αθρόα εισδοχή πληθυσμών, ιδιαίτερα ξένων προς τα ελληνικά πολιτισμικά πρότυπα, τα ήθη και τις παραδόσεις της χώρας μας.
Ο κ. Σωτήρης Χατζηγάκης είναι πρώην υπουργός.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ