- Στην Ελλάδα η κρίση ανέδειξε, ανάμεσα σε άλλα σημαντικές, αδυναμίες και παθογένειες της Μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας και του πολιτικού μας συστήματος.
Ταυτόχρονα οδήγησε στον κατακερματισμό του κομματικού συστήματος, στη διάχυτη επιφυλακτικότητα της κοινωνίας απέναντι στους πολιτικούς θεσμούς και στην έξαρση των φαινομένων λαϊκισμού και δημαγωγίας.
Σήμερα καθίσταται επιτακτική η ανάγκη μιας δυναμικής παρέμβασης για την ανανέωση του πολιτικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένης τόσο της αναθεώρησης του Συντάγματος όσο και της μεταρρύθμισης του εκλογικού νόμου.
- Το ΠΑΣΟΚ υπήρξε διαχρονικά η πολιτική δύναμη που προώθησε ρηξικέλευθες αλλαγές στους θεσμούς της χώρας. Αυτή η αλήθεια ιστορικά είναι αδιαμφισβήτητη, ανεξάρτητα από αδυναμίες, λάθη και καθυστερήσεις.
Διαχρονικά το ΠΑΣΟΚ σε όλες τις Κυβερνητικές του θητείες τόλμησε και κατοχύρωσε μεταρρυθμίσεις, εκσυγχρονισμούς και αλλαγές.
Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκε μία μεγάλη ώθηση προς τα εμπρός με ανατρεπτική δυναμική για να ξεπεραστούν παγιωμένες για 10ετίες αναχρονιστικές, αυταρχικές, συντηρητικές και συγκεντρωτικές δομές του Κράτους της Δεξιάς.
Με αυτό τον τρόπο σηματοδοτήθηκε μια προωθητική δυναμική ισονομίας, ισοπολιτείας και ανανέωσης στις δομές και τις λειτουργίες ενός Κράτους Δικαίου και στους Θεσμούς μιας σύγχρονης Δημοκρατίας και μιας ανοιχτής Κοινωνίας.
Η διεύρυνση της δημοκρατικής συμμετοχής, η εμβάθυνση του Κοινωνικού Κράτους δικαίου και της διαφάνειας, η ενίσχυση των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων επιτεύχθηκαν μέσα από πρωτοβουλίες και θεσμικές παρεμβάσεις που ανέλαβε το ΠΑΣΟΚ.
Ένα μεγάλο μεταρρυθμιστικό σχέδιο αλλαγών, στην πράξη και όχι στα λόγια, που σηματοδότησε τον πολιτικό, θεσμικό και κοινωνικό εκσυγχρονισμό της πατρίδας μας. Μια πλούσια παρακαταθήκη που, ενδεικτικά και μόνο, αναφέρονται:
- Η ουσιαστική και πραγματική αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης
- η κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων και των συλλογικών ελευθεριών
- η μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου για την ισότητα ανδρών και γυναικών, ο Πολιτικός Γάμος,
- η ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), και η κατοχύρωση ενός εκτεταμένου Κράτους Πρόνοιας και αλληλεγγύης,
- η αποκέντρωση και η ενίσχυση του ρόλου, των εξουσιών και των πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με την δημοκρατική ανάδειξη και την οντότητα των ισχυρών Δήμων και ισχυρών Περιφερειών
- Η ίδρυση των Ανεξάρτητων Αρχών σε όλους τους κρίσιμους και νευραλγικούς τομείς του Κράτους και της Κοινωνίας,
- η καθιέρωση του Συνηγόρου του Πολίτη, η ίδρυση των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ),
- το τέλος του πελατειακού Κράτους με τη θεσμοθέτηση του ΑΣΕΠ
- η δημιουργία των ΚΕΠ
- το πρόγραμμα «Διαύγεια», προωθήσαμε την ανοικτή διακυβέρνηση (opengov.gr) και τη δημόσια διαβούλευση όλων των σχεδίων νόμων
- η ηλεκτρονική συνταγογράφηση
- η μεταρρύθμιση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
- και δεκάδες άλλες μεγάλες μεταρρυθμίσεις τις οποίες οι κυβερνήσεις και τα στελέχη της Δημοκρατικής Παράταξης προώθησαν, έχοντας κατά κανόνα απέναντι τα συντηρητικά κόμματα, δεξιά και αριστερά.
- Σήμερα, ως Δημοκρατική Συμπαράταξη, αναλαμβάνουμε την πρωτοβουλία για κρίσιμες αλλαγές στο πολιτικό σύστημα, με στόχο να ενισχυθούν η δημοκρατική συμμετοχή, η κυβερνητική αποτελεσματικότητα και η πολιτική αξιοπιστία.
Εν μέσω μιας σειράς μεγάλων προκλήσεων για τη χώρα πρέπει να ξεκινήσει από την παρούσα Βουλή, χωρίς άλλη χρονοτριβή, η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος. Η πολιτική πράξη έχει αναδείξει τα κυριότερα σημεία στα οποία θα επικεντρωθούν οι αλλαγές αυτές. Πιστεύουμε λοιπόν ότι υπάρχει έδαφος για να επιτευχθεί η αναγκαία κατά το Σύνταγμα συνεννόηση των δημοκρατικών δυνάμεων, ώστε να υπάρξουν ευρύτερες συναινέσεις.
Στις σημαντικές συνταγματικές μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνεται:
- η αποδέσμευση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών και η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του,
- η τροποποίηση της διαδικασίας ανάδειξης των μελών των ανεξάρτητων αρχών,
- η θωράκιση της δικαστικής ανεξαρτησίας,
- η αναβάθμιση του θεσμικού ρόλου της αντιπολίτευσης,
- η απλούστευση της διαδικασίας για την ποινική ευθύνη των υπουργών, η διεύρυνση των θεσμών άμεσης δημοκρατίας και
- ο εμπλουτισμός των εργασιακών δικαιωμάτων.
Παράλληλα απαιτείται να ενισχυθούν με θεσμικές πρωτοβουλίες:
- η αποτελεσματικότερη λειτουργία και ο συντονισμός της Κυβέρνησης και των υπηρεσιών που υποστηρίζουν το έργο της,
- η βελτίωση της ποιότητας της νομοθεσίας,
- η ενίσχυση της αξιοκρατίας στη δημόσια διοίκηση,
- η οικονομική αυτοτέλεια της τοπικής αυτοδιοίκησης και
- η λογοδοσία όλων των κρατικών αξιωματούχων.
- Η τρίτη μεγάλη τομή αφορά την αλλαγή του Εκλογικού Νόμου.
- Το εκλογικό σύστημα που θεσπίστηκε πριν από μια και πλέον δεκαετία αποδείχθηκε στην πράξη ότι προκαλεί στρεβλώσεις στη γεωγραφική και πολιτική αντιπροσώπευση χωρίς να ενισχύει την κυβερνησιμότητα.
Το ισχύον εκλογικό σύστημα οδήγησε σε κυβερνητικές τερατογενέσεις. Απωθεί τους πολίτες από την άσκηση του δικαιώματος ψήφου. Επιτείνει τη συγκρουσιακή κουλτούρα μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, αντί να προάγει τη συνεννόηση. Και αναπαράγει φαινόμενα διαφθοράς και διαπλοκής.
- Η πίστη μας στο σύστημα Απλής Αναλογικής και στην κατοχύρωση της πλουραλιστικής και αντιπροσωπευτικής έκφρασης όλων των υπαρκτών πολιτικών και κοινών ρευμάτων είναι δεδομένη και αδιαπραγμάτευτη.
Προτείνουμε σήμερα μια σειρά από αλλαγές, που συνθέτουν τον ελάχιστο παρονομαστή πάνω στον οποίο μπορεί να οικοδομηθεί η προβλεπόμενη στο Σύνταγμα αυξημένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ώστε το νέο εκλογικό σύστημα να ισχύσει ήδη στις ερχόμενες εκλογές.
- Τα κύρια σημεία αυτών των αλλαγών είναι:
- Κατάργηση του bonus των 50 εδρών και πρόβλεψη για πριμοδότηση του πρώτου κόμματος με 30 έδρες μόνον εφόσον το εκλογικό του ποσοστό υπερβεί το 40%
- Παροχή του bonus και σε συνασπισμούς κομμάτων
- Να διατηρηθεί το κατώφλι για είσοδο Κόμματος στη Βουλή τουλάχιστον στο 3%
- Κατάτμηση των μεγάλων εκλογικών περιφερειών (π.χ. Β΄ Αθήνας και άλλων αστικών Περιφερειών) με σκοπό την ενίσχυση της αρχής της αντιπροσωπευτικότητας και την αντιμετώπιση των φαινομένων αδήλωτου πολιτικού χρήματος και διαπλοκής με ΜΜΕ και συμφέροντα
- Εκπροσώπηση στη Βουλή των απόδημων Ελλήνων, με την καταγραφή τους ανά γεωγραφική ζώνη και τη δημιουργία εκλογικών καταλόγων.
- Το ΠΑΣΟΚ και η Δημοκρατική Συμπαράταξη έχει επεξεργαστεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο μεταρρυθμίσεων για την ανανέωση του πολιτικού συστήματος, που μπορεί να ανοίξει τη συζήτηση για μια σειρά ακόμα κρίσιμα θέματα, όπως το ζήτημα των θητειών τόσο στην Κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο όσο και σε άλλους κορυφαίους θεσμούς της Αυτοδιοίκησης και της Κοινωνίας, όπως η σαφής περιγραφή των όρων και των κανόνων για την οριοθέτηση των σχέσεων ανάμεσα στο Κράτος και την Εκκλησία.
Ανοίγουμε το δημόσιο διάλογο για τις μεγάλες τομές στο κράτος, το Σύνταγμα και το εκλογικό σύστημα, καλώντας όχι μόνο τις πολιτικές δυνάμεις αλλά όλους τους πολίτες να συνδιαμορφώσουμε τις πολιτειακές μεταρρυθμίσεις που θα συμβάλλουν στην έξοδο από την κρίση και στην ανανέωση της πολιτικής ζωής.
