Οι μεγαλύτεροι «φονιάδες των λαών» στην Ιστορία υπήρξαν τα διάφορα θρησκευτικά δόγματα. Εχουμε ξεχάσει τα εκατομμύρια αθώους νεκρούς των σταυροφοριών, της Ιεράς Εξέτασης, του βίαιου εκχριστιανισμού λαών, κυρίως στις νέες χώρες της Αμερικής και μερικές φορές πιο κοντά μας, όπως στη Λακωνία*, των πολέμων μεταξύ διαφόρων αιρέσεων και, κυρίως, της σύγκρουσης μεταξύ καθολικών και διαμαρτυρομένων, αλλά και τα θύματα της καταπίεσης των πιστών από την αθεϊστική ιδεοληψία των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη και στη Ρωσία.
Αλλη πηγή αβεβαιότητας και ανασφάλειας, που ωθούν πολλές φορές μεγάλα τμήματα του πληθυσμού στην αναζήτηση μιας νέας πατρίδας, ήταν και είναι οι εθνικές εντάσεις και συγκρούσεις. Ακόμη και σήμερα συνυπάρχουν με μικρές οάσεις ανεξιθρησκίας και προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων μισαλλοδοξίες και υποβαθμίσεις της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (στη Σαουδική Αραβία, που αποτελεί συστατικό μέρος του «ελεύθερου κόσμου», απαγορεύεται στις γυναίκες να οδηγούν αυτοκίνητο και γενικώς να εργάζονται σε υπηρεσίες ή γραφεία που είναι αφορμές επαφής με τους άνδρες).
Η προοδευτική διανόηση ορθώς αμφισβήτησε και συστηματικά πολέμησε την ιδεολογία της δημιουργίας εσωτερικού εχθρού. Μια άλλη θρησκεία, μια άλλη αντίληψη του πατριωτισμού και, τέλος, μια διαφορετική πρακτική σε ό,τι αφορά την ερωτική και γενικότερα καθημερινή συμπεριφορά του ατόμου δεν είναι δυνατό να αποτελούν αιτίες διακρίσεων στον σημερινό κόσμο. Βεβαίως, ενώ η δημοκρατία είναι μία και δεν επιδέχεται προσαρμογές, η κάθε κοινωνία έχει τη δική της ιστορία. Κλίμα, παραδόσεις και πρόσφατες ιστορικές περιπέτειες διαμορφώνουν διαφορετικές ευαισθησίες ακόμη και στο πλαίσιο οργανωμένων υποσυνόλων, όπως είναι η Ενωμένη Ευρώπη. Η Ελλάδα αποτελεί από πολλές απόψεις μια ιδιόμορφη χώρα. Ο πληθυσμός έζησε στο πλαίσιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κάτω από ειδικές συνθήκες υποδούλωσης. Η θρησκεία αποτέλεσε, ειδικά για εμάς τους Ελληνες, στοιχείο αναγνώρισης άρρηκτα δεμένο με την εθνική ταυτότητα. Το Εθνος, «ανάδελφον» όπως το είχε προσφυώς ονομάσει ο κ. Σαρτζετάκης, είχε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που δεν επέτρεπαν την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων αναφοράς σε ευρύτερους πολιτισμούς όπως είναι οι Λατίνοι, για όλους τους κατοίκους της Νότιας Ευρώπης εκτός από εμάς, και οι Γερμανοί, για τους κατοίκους της Κεντρικής Ευρώπης και εν μέρει της Σκανδιναβίας ή οι Σλάβοι, με τους Ρώσους ως κεντρικό άξονα του πανσλαβισμού.
Ξεχωριστή, επίσης, ήταν πάντα η θέση της ελληνικής οικογένειας. Παρουσίαζε μια ικανότητα αντοχής και συνοχής, που διαιώνιζε παραδόσεις και ιστορικές αναφορές, έδινε μια θέση στη γυναίκα, αυτή τη φορά σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Είχε πολύ ευρύτερες διαστάσεις από το πρωτογενές σχήμα που σήμερα εννοούμε «πατέρας – μητέρα – παιδιά και ίσως ανιόντες ή αδέλφια». Γιαγιά φίλης μου, που είχε παντρευτεί 16 ετών και πέθανε στα 105, είχε 51 απευθείας απογόνους χωρίς τις νύφες και τους γαμπρούς. Σε αυτό το πλαίσιο ήταν λογικό να αποτελεί η οικογένεια και ένα δίκτυο κοινωνικής αλληλεγγύης. Πώς ήταν δυνατόν να λειτουργεί με στοιχειώδη σεβασμό προς τους φαύλους κανόνες της εκλογικής πελατείας κάποιος στην ελληνική επαρχία και να μη διορίζει μέλη της οικογενείας του; Κάτι τέτοιο θα ήταν ακατανόητο.
Εχω υποστηρίξει από το 1990 την αλλαγή του εκλογικού συστήματος και την κατάργηση του σταυρού προτίμησης. Πιστεύω ότι εκλεγόμενος χωρίς διακοπή επί 32 χρόνια στην Ελληνική Βουλή δεν διόρισα ποτέ κανέναν. Γι’ αυτό μιλάω χωρίς πλέγματα ενοχής όταν λέω ότι άδικα κατηγορούνται τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που διορίζουν δεξιά και αριστερά τη μάνα τους, τον αδελφό τους, τη γυναίκα τους και τα ξαδέλφια τους. Το πρόβλημα δεν είναι ότι αποδεικνύονται εξίσου φαύλοι με όσους προηγήθηκαν. Το πρόβλημα είναι ότι στο παρελθόν, παραγνωρίζοντας και αγνοώντας βασικές έννοιες για να κατανοήσει κάποιος σε τι κοινωνία ζούμε, φλυαρούσαν για τους διορισμούς ως εάν είχαν εξωγήινη προέλευση. Απλοποιούσαν την κατάργηση του φαινομένου σε μια σειρά απλών μέτρων που θα ελάμβανε αυτομάτως η «πρώτη φορά Αριστερά» και περιφρονούσαν τις επίπονες και αποτυχημένες συχνά προσπάθειες των άλλων πολιτικών χώρων για να καταργηθεί ή έστω να περιοριστεί η φαυλότητα.
Σήμερα πάει πια το εθνικό πλεονέκτημα. Αθλιοι και αναξιοπρεπείς, οι υπερφίαλοι τραμπούκοι του χθες επαιτούν ολίγη ανοχή, εκλιπαρούν να ξεχαστεί η όλη ιστορία. Οι κοινωνικές αλλαγές επέρχονται με σύγκρουση και υπερήφανη προσήλωση σε αυτό που νομίζει ο καθένας ότι είναι δίκαιο. Θέλουν άλλες εποχές και προφανώς άλλους ανθρώπους.
* Οι Λάκωνες, κατ’ εξοχήν συντηρητικός πληθυσμός, εκχριστιανίστηκαν βιαίως από τον Θεοδόσιο Β’. Επικεφαλής της σχετικής εκστρατείας υπήρξε ο καλόγηρος Νίκων ο Μετανοείτε, ο οποίος σήμερα είναι πολιούχος άγιος της Σπάρτης. Στη μανιώδη προσπάθειά του να εξαλείψει κάθε είδους του δωδεκαθέου, ο Νίκων ανάγκασε τους απείθαρχους Σπαρτιάτες να κονιορτοποιήσουν κυριολεκτικά αγάλματα και μνημεία. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει σήμερα σχεδόν κανένα ίχνος της Αρχαίας Σπάρτης.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ